16 11 2024 | 08:03
Η εικόνα στην αγορά ενέργειας από τις αρχές του Νοεμβρίου έχει φέρει την Ευρώπη αντιμέτωπη με ένα εκρηκτικό κοκτέιλ παραγόντων, εκτινάσσοντας για μία ακόμα φορά τις τιμές και αναβιώνοντας τον εφιάλτη της ενεργειακής κρίσης.
Ενδεικτική ήταν η εικόνα στα χρηματιστήρια ενέργειας σε μεγάλες αγορές της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης τα οποία την περασμένη Τρίτη «κοκκίνισαν» με τις τιμές χονδρικής στο ρεύμα να εκτοξεύονται έως και 70%.
Αναλυτές αναφέρθηκαν στο φαινόμενο «dunkelflaute» στις αγορές, δηλαδή τη «σκοτεινή νηνεμία». Πρόκειται δηλαδή για την κατάσταση εκείνη κατά την οποία δεν λειτουργούν τα αιολικά πάρκα εξαιτίας της άπνοιας και τα φωτοβολταϊκά εξαιτίας της περιορισμένης ηλιοφάνειας, με αποτέλεσμα να ενεργοποιούνται οι συμβατικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής για να καλύψουν το έλλειμμα. Δηλαδή τα εργοστάσια με καύσιμο το φυσικό αέριο και άλλα ορυκτά καύσιμα, τα οποία είναι ακριβότερα.
Και όσο τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι κορεσμένα ή με ισχνές διασυνδέσεις μεταξύ των χωρών και όσο δεν υπάρχουν επαρκή συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (αντλησιοταμίευση και βιομηχανικές μπαταρίες) οι εκρήξεις των τιμών θα είναι πιο συχνές. Με την παραμικρή μεταβολή των καιρικών συνθηκών το κόστος για την ηλεκτρική ενέργεια θα παίρνει φωτιά.
Η εικόνα της Παρασκευής
Και μέσα σε όλα αυτά, οι σημαντικές αυξήσεις που σημειώθηκαν την Πέμπτη στις τιμές του φυσικού αερίου επιτείνουν την ανησυχία ενόψει του χειμώνα.
Τα ευρωπαϊκά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου TTF, ξεπέρασαν τα 46 ευρώ ανά μεγαβατώρα, και ανήλθαν στο υψηλότερο επίπεδό τους από τον Νοέμβριο του 2023, καθώς ο ψυχρότερος καιρός αυξάνει τη ζήτηση. Την Παρασκευή αρχικά οι τιμές υποχώρησαν λίγο πάνω από τα 45 ευρώ για να εκτιναχθούν λίγο αργότερα πάνω από τα 47 ευρώ.
Η πτώση των θερμοκρασιών, σε συνδυασμό με την αδύναμη παραγωγή αιολικής ενέργειας, έχει ωθήσει την κατανάλωση φυσικού αερίου για ηλεκτρική ενέργεια. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η θερμοκρασία θα παραμείνει σε χαμηλά μονοψήφια επίπεδα μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου.
Κλείνει και πάλι τις στρόφιγγες η Gazprom
Τη νέα νευρικότητα στην αγορά πυροδότησε η προειδοποίηση της αυστριακής OMV, η οποία δήλωσε ότι μια δικαστική απόφαση που επιδικάζει αποζημίωση στην εταιρεία μετά τη διαμάχη της με θυγατρική της ρωσικής Gazprom θα μπορούσε να οδηγήσει τον κρατικό γίγαντα φυσικού αερίου να σταματήσει τις προμήθειες.
Όπερ και εγένετο…
Το απόγευμα της Παρασκευής η OMV ανακοίνωσε ότι η Gazprom την ενημέρωσε ότι από τις 16 Νοεμβρίου το πρωί σταματά τις παραδόσεις φυσικού αερίου.
Ο όγκος του φυσικού αερίου που επηρεάζεται ανέρχεται σε έως και 7.400 MWh/h, σύμφωνα με την κοινοποίηση.
Υπενθυμίζεται ότι αργά την Τετάρτη η OMV έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, για «πιθανή διακοπή της παροχής φυσικού αερίου» από τη Ρωσία, μετά την επιδίκαση 230 εκατ. ευρώ στον όμιλο ενέργειας και χημικών της Βιέννης από μια διαιτητική απόφαση κατά της Gazprom.
Η OMV είχε διαμαρτυρηθεί για «παράτυπες» προμήθειες φυσικού αερίου από τη ρωσική εταιρεία στη Γερμανία, προτού λήξουν πλήρως οι προμήθειες τον Σεπτέμβριο του 2022. Ο αυστριακός όμιλος εξήγησε επίσης ότι θα «αντισταθμίσει» το ποσό με τα τιμολόγια της σύμβασής της με την Gazprom με «άμεση ισχύ». Ωστόσο, προειδοποίησε ότι η κίνησή της μπορεί να οδηγήσει σε «επιδείνωση της συμβατικής σχέσης».
Η OMV δήλωσε την Πέμπτη ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις προμήθειας μέσω εναλλακτικών πηγών, ακόμη και αν διακοπεί το μακροπρόθεσμο συμβόλαιό της.
Ο Tom Marzec-Manser, επικεφαλής της ανάλυσης αερίων στο ICIS, δήλωσε στον Guardian ότι η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί ήδη από την επόμενη εβδομάδα, όταν λήγει η επόμενη μηνιαία πληρωμή της OMV.
«Η OMV μπορεί να παρακρατήσει αυτήν την επόμενη πληρωμή, η οποία θα ήταν περίπου 213 εκατομμύρια ευρώ, αλλά αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει την άμεση διακοπή της σύμβασης της Gazprom. Το συμβόλαιο της OMV είναι λίγο λιγότερο από το ήμισυ του φυσικού αερίου που διέρχεται από την Ουκρανία αυτή τη στιγμή», εξήγησε.
Συνήθως, περίπου 38 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου εισέρχονται στην ΕΕ μέσω Ουκρανίας καθημερινά, εκ των οποίων τα περίπου 17 αφορούν στη συμφωνία με την OMV . Η εταιρεία είπε ότι θα είναι σε θέση να συνεχίσει να παρέχει φυσικό αέριο στους πελάτες της ακόμη και σε περίπτωση πιθανής διακοπής της παροχής φυσικού αερίου από την Gazprom Export αξιοποιώντας εναλλακτικές πηγές.
Διαβεβαιώσεις
Ξεχωριστά, ο υπουργός Ενέργειας της Αυστρίας, Leonore Gewessler, δήλωσε ότι οι προμήθειες φυσικού αερίου της χώρας ήταν ασφαλείς επειδή «προετοιμαζόταν για μια πιθανή διακοπή του εφοδιασμού για μεγάλο χρονικό διάστημα» και οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου της είναι γεμάτες. Σύμφωνα με την Gas Infrastructure Europeη πληρότητα στις αυστριακές αποθήκες ξεπερνά το 93%.
«Η Αυστρία μπορεί και θα τα καταφέρει χωρίς ρωσικό αέριο», έγραψε ο Gewessler στο X. «Ωστόσο, είναι σαφές ότι μια ξαφνική διακοπή του εφοδιασμού θα μπορούσε να προκαλέσει ένταση στις αγορές φυσικού αερίου».
Πριν από την απόφαση του δικαστηρίου, οι αναλυτές της αγοράς φυσικού αερίου της Rystad Energy ανέμεναν πτώση των τιμών του φυσικού αερίου λόγω των ευρέως διαθέσιμων προμηθειών φυσικού αερίου σε όλη την Ευρώπη και στην παγκόσμια αγορά.
Προβληματισμός για την αποθήκευση
Εν τω μεταξύ το ποσοστό πληρότητας στις αποθήκες φυσικού αερίου της Ευρώπης έχει αρχίσει να υποχωρεί, καθώς από τις 3 Νοεμβρίου συνεχίζονται οι αποσύρσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παρασκευής της Gas Infrastructure Europe, οι αποθήκες είναι γεμάτες σε ποσοστό 92%.
Η ουκρανική συμφωνία
Η αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε κάθε διακοπή του εφοδιασμού από τότε που η Ρωσία άρχισε να μειώνει τις προμήθειες στην Ευρώπη το 2021 ενόψει της εισβολής στην Ουκρανία. Τα τελευταία χρόνια, γεγονότα που διαταράσσουν ή απειλούν να διαταράξουν τον παγκόσμιο εφοδιασμό φυσικού αερίου έχουν οδηγήσει σε απότομες κινήσεις των τιμών στην Ευρώπη.
Την αβεβαιότητα της αγοράς ενισχύουν και οι ανησυχίες για ενδεχόμενο τέλος της συμφωνίας για τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου Ρωσίας-Ουκρανίας.
Την πρώτη μέρα του 2025, η σύμβαση της Ουκρανίας με τη ρωσική κρατική Gazprom θα λήξει, κλείνοντας μια σημαντική ρωσική οδό φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Αν και το Κρεμλίνο λέει ότι είναι έτοιμο να συνεχίσει τη συμφωνία διαμετακόμισης, προτρέποντας τους Ευρωπαίους να πείσουν την Ουκρανία να επεκτείνει τη σύμβαση, το Κίεβο είπε ότι δεν θα υποχωρήσει.
Οι ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας πριν από την εισβολή της Μόσχας τον Φεβρουάριο του 2022, όταν διέκοψε προσωρινά 80 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην ήπειρο ως απάντηση στις κυρώσεις και μια διαφωνία πληρωμών.
Το cut-off επέφερε ένα σημαντικό πλήγμα στην οικονομία της Ευρώπης που παραμένει απτό και το 2024, σύμφωνα με ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Από το 2021, ωστόσο, η Ευρώπη έχει εξασφαλίσει εναλλακτικούς προμηθευτές για φυσικό αέριο , με τις ρωσικές εισαγωγές μέσω Ουκρανίας να μειώνονται από 11% σε 5%, σύμφωνα με την Rystad Energy, μια εταιρεία ενεργειακών αναλύσεων με έδρα το Όσλο.
Παρόλα αυτά, οι προμήθειες φυσικού αερίου από τη Νορβηγία και φορτία LNG παραμένουν σταθερές. Η SPP της Σλοβακίας λαμβάνει μέτρα για να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό της, συμπεριλαμβανομένης μιας πιλοτικής συμφωνίας με την SOCAR του Αζερμπαϊτζάν, σε περίπτωση που λήξει η ουκρανική διαμετακόμιση.
Προειδοποιήσεις του ΔΟΕ
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας έχει προβλέψει ότι τα ορυκτά καύσιμα θα γίνουν σημαντικά φθηνότερα και πιο άφθονα μέχρι το τέλος της δεκαετίας, επειδή οι εταιρείες παράγουν περισσότερο πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα από ό,τι χρειάζεται ο κόσμος.
Στη μηνιαία έκθεσή του για την αγορά πετρελαίου, που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη, ο παγκόσμιος εποπτικός οργανισμός ανέφερε ότι η παγκόσμια προσφορά πετρελαίου θα ξεπεράσει τη ζήτηση το επόμενο έτος, ακόμη και αν το καρτέλ πετρελαίου του ΟΠΕΚ και οι σύμμαχοί του κρατήσουν το καπάκι της παραγωγής τους λόγω της αύξησης της παραγωγής πετρελαίου από χώρες όπως οι ΗΠΑ ξεπερνούν την υποτονική ζήτηση. Αυτό θα πρέπει να μειώσει την τιμή της βενζίνης και των τροφίμων , σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Εκτιμήσεις
Αυτή τη στιγμή η Ευρώπη εφοδιάζεται καλά με φυσικό αέριο λόγω των «ισχυρότερων» ροών φυσικού αερίου στην ήπειρο από τη Νορβηγία και της ασθενέστερης συνολικής ζήτησης φυσικού αερίου λόγω των ισχυρών ανανεώσιμων δυνατοτήτων κατά τη διάρκεια του έτους, ανέφερε η Rystad.
Τα στοιχεία της Rystad δείχνουν ότι οι εισαγωγές LNG στην ΕΕ αυξήθηκαν 17% τον Οκτώβριο σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα για να βοηθήσουν στην ανανέωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου για το χειμώνα, αλλά αυτό ήταν ακόμα 16% χαμηλότερο από πέρυσι, αντανακλώντας την ασθενέστερη ζήτηση ως αποτέλεσμα της ισχυρής παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές φέτος.
Ένα θεμελιώδες πρόβλημα είναι ότι η ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου είναι πλέον συνδεδεμένη με τις ασταθείς παγκόσμιες αγορές ενέργειας περισσότερο από ποτέ, ως αποτέλεσμα της αναγκαστικής διαφοροποίησής της από αέριο ρωσικού αγωγού σε LNG.
Οπως είπε ένας trader φυσικού αερίου στους FT, επί του παρόντος οι αποθήκες φυσικού αερίου της Ευρώπης είναι γεμάτες και το χειμερινό ισοζύγιο φυσικού αερίου φαίνεται να διαμορφώνεται ομαλά. Εάν όμως προκύψουν για οποιονδήποτε λόγο διακοπές εφοδιασμού, τότε οι ισορροπίες θα διαταραχθούν.
ΠΗΓΗ ενεργυπρεσσ.γρ