07 02 2023 | 07:30
Προβληματισμός επικρατεί στην ελληνική ενεργειακή κοινότητα τόσο σε θεσμικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο αγοράς για την προ μηνός συμφωνία Τουρκίας-Βουλγαρίας, με τους αρμόδιους να κάνουν λόγο στο energypress, για επιπτώσεις στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα, στέρηση «ζωτικού χώρου» για τις ελληνικές υποδομές αερίου.
Η ανησυχία αφορά κυρίως στην «έκταση που μπορεί να πάρει μια τέτοια συμφωνία» και όχι τόσο στις ποσότητες που προβλέπει, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, δεδομένου ότι αυτές καλύπτουν ένα μικρό μέρος των αναγκών της Βουλγαρίας, με το υπόλοιπο να καλύπτεται από φορτία που έχουν κλειστεί και θα φτάσουν στη Ρεβυθούσα, καθώς και από το νέο FSRU της Gastrade στην Αλεξανδρούπολη, όταν αυτό τεθεί σε λειτουργία.
Υπενθυμίζεται ότι στις 3 Ιανουαρίου Τουρκία και Βουλγαρία μέσω των κρατικών εταιρειών, Botas και Bulgargaz υπέγραψαν μακροχρόνια συμφωνία διάρκειας 13 ετών, βάσει της οποίας, η τούρκικη πλευρά αναλαμβάνει να προμηθεύει στην γείτονα χώρα με 1,5 δις κ.μ. φυσικό αέριο σε ετήσια βάση, μέσω των τερματικών σταθμών αεριοποίησης στην Ανατολική Θράκη.
Με βάση τη συμφωνία, η Βουλγαρία αποκτά πρόσβαση στους τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) της Τουρκίας, καθώς και στο τουρκικό δίκτυο μεταφοράς αερίου, προκειμένου να μεταφέρονται ποσότητες έως τα τουρκοβουλγαρικά σύνορα. Όπως είχε αναφέρει ο Βούλγαρος Υπουργός Ενέργειας, η συμφωνία προβλέπει τη δυνατότητα αγοράς από τη χώρα ποσοτήτων αερίου «από όλους τους μεγάλους παραγωγούς παγκοσμίως» και την εκφόρτωσή τους στην Τουρκία, απ’ όπου στη συνέχεια θα μεταφέρονται στη Βουλγαρία.
Η πρώτη επισήμανση των συνομιλητών του energypress αφορά στο γεγονός ότι «σβήστηκαν» από το χάρτη οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί και συνολικότερα το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει την λειτουργία των υποδομών αερίου στα πλαίσια της ΕΕ καθώς και την πρόσβαση στα σημεία διασύνδεσης. Είναι γεγονός όπως υπογραμμίζει και σε σχετική επιστολή του ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Εμπόρων Ενέργειας (European Federation of Energy Traders), ότι ιδιαίτερες πληροφορίες για την συμφωνία δεν έχουν διαρρεύσει, ούτε έχει γίνει κάποια επίσημη ανακοίνωση για το θέμα.
Στα πλαίσια της ευρωπαϊκής στρατηγικής για διαφοροποίηση των πηγών και οδεύσεων φυσικού αερίου, η Ελλάδα φιλοδοξεί να διαδραματίσει κομβικό ρόλο, αξιοποιώντας μια σειρά υποδομές που είτε διαθέτει (βλέπε Ρεβυθούσα, TAP, IGB κα) είτε βρίσκονται υπό ανάπτυξη ή σε φάση σχεδιασμού (FSRUs). Επωφελούμενη της νέας «γεωγραφίας» του φυσικού αερίου όπου οι ροές κατευθύνονται από Νότο προς Βορρά, η Ελλάδα επιδιώκει να αναδειχτεί σε «πύλη εισόδου» με πρώτο σταθμό την Βαλκανική περιοχή και δεύτερο σταθμό ευρύτερα της αγοράς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης έως και την Ουκρανία.
Με την εν λόγω συμφωνία η Τουρκία αποκτά πρόσβαση στο ευρωπαϊκό σύστημα φυσικού αερίου, καθώς μέσω του σημείου διασύνδεσης του αγωγού Transbalkan, Strandzha 1, που πλέον υπάρχει η δυνατότητα αντίστροφης ροής (από νότο προς βορρά), δύναται να μεταφέρει ποσότητες αερίου προς την ευρωπαϊκή αγορά. Την ίδια στιγμή το γεγονός ότι εν συνόλω το τουρκικό σύστημα αερίου δεν λειτουργεί υπό το καθεστώς που προβλέπουν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί και το οικείο θεσμικό πλαίσιο, διαμορφώνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι άλλων υποδομών, όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές. Για τον λόγο αυτό, σημειώνουν ότι η συμφωνία χρειάζεται να τύχει εξέτασης από την DG Energy και την DG Com καθώς εγείρονται, πλην των ζητημάτων ενεργειακής ασφάλειας, και ζητήματα ανταγωνισμού στα πλαίσια της ενοποιημένης ευρωπαϊκής αγοράς.
Οι παρατηρήσεις του EFET
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο EFET, με επιστολή του προς την DG Energy, thn DG COMP καθώς και την επιτροπή Ενέργειας του Βουλγαρικού Κοινοβουλίου, ζητάει διευκρινίσεις για την συμφωνία και σημειώνει την ανησυχία του, εστιάζοντας σε μια σειρά ζητήματα. Ενδεικτικά, σημειώνει ότι η δυναμικότητα δεν προσφέρθηκε μέσω της αγοράς και φαίνεται να παραχωρήθηκε προνομιακή πρόσβαση στη βουλγαρική εταιρεία Bulgargaz. «Αυτό περιορίζει την πρόσβαση στη βουλγαρική αγορά, ιδιαίτερα και με την διακοπή της δημοσίευσης του προγράμματος αερίου. Εμείς κατανοούμε ότι αυτό συνέβη πριν την επίλυση θεμάτων όπως το κλείσιμο της Συμφωνίας Διασύνδεσης. Ζητάμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με τις βουλγαρικές και τουρκικές αρχές, να ερευνήσει αν η εν λόγω συμφωνία συμμορφώνεται με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και αν εγείρονται θέματα ανταγωνισμού από την κατοχύρωση αποκλειστικής πρόσβασης.
Συμπληρώνει ακόμη ότι, την ώρα που γραφόταν η επιστολή, δεν ήταν γνωστό αν η συμφωνία αφορά μόνο την μεταφορά δυναμικότητας ή περιλαμβάνει και την προμήθεια, τι είδους συμφωνίες καταλήχθηκαν μεταξύ Bulgargaz, Bulgartransgaz και Botas (ως εν δυνάμει προμηθευτής και μεταφορέας). Ταυτόχρονα, σημειώνει την έλλειψη πλαισίου διαφάνειας για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των TSOs Bulgartransgaz και Botas ως προς την τεχνική χρήση της γραμμής IP του Trans Balkan, η οποία μπορεί να αναβαθμίσει τον ρόλο της Τουρκίας και Βουλγαρίας στην προμήθεια της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματική διαλειτουργικότητα των επικείμενων δικτύων μεταφοράς. Τέλος, τονίζει ότι η μεροληπτική πρόσβαση στη δυναμικότητα μεταφοράς ενδέχεται να επιφέρει στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό στη χονδρική αγορά της Βουλγαρίας.
Οι 3 βασικές παρατηρήσεις του EFET αφορούν στα εξής:
- Η συμφωνία δεν διασφαλίζει την συμβατότητα της μεταφοράς αερίου μέσω του Standzha 1 με τα κεκτημένα της αγοράς αερίου της ΕΕ.
- Η συμφωνία δεν συνοδεύεται με ξεχωριστή συμφωνία διασύνδεσης μεταξύ των Bulgartransgaz και της Botas
- Η συμφωνία φαίνεται να αρνείται πρόσβασης στους συμμετέχοντες στην αγορά αερίου εκτός των εν ενεργεία στις δυναμικότητες μεταφοράς του Strandzha 1.
Δείτε ολόκληρη την επιστολή του EFET σε μορφή pdf στα συνοδευτικά αρχεία.
Συνοδευτικά αρχεία
ΠΗΓΗ energypress.gr