του Αδάμ Αδαμόπουλου
Τετ, 9 Φεβρουαρίου 2022 - 08:00
Η κρίση στις τιμές του φυσικού αερίου που απλώθηκε αστραπιαία στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, συμπαρασύρει τις τελευταίες ημέρες στο διάβα της, τις τιμές του πετρελαίου και έχει καίρια επίπτωση στο κόστος των υγρών καυσίμων. Η λογική απάντηση σε αυτή την εξέλιξη είναι ότι συνδέεται άρρηκτα με τις «συγκυρίες» που πυροδότησαν το άλμα των τιμών στο αέριο και το ρεύμα. Οι καταναλωτές δεν έχουν πολλά περιθώρια ελιγμών για να ξεφύγουν από το ανοδικό αυτό σπιράλ. Η μόνη τους ελπίδα είναι οι επιδοτήσεις των τιμολογίων, για όσο κι αν αυτές διαρκέσουν, καθώς και η εξοικόνομηση ενέργειας και καυσίμων κίνησης και θέρμανσης. Ιδίως για τις εταιρείες πετρελαιοειδών που βρίσκονταν ήδη στα «σχοινιά» την τελευταία διετία λόγω της πανδημίας
η δραστική περικοπή της κατανάλωσης βενζίνης και ντίζελ απειλεί με κάθετη πτώση εσόδων και τις πιο αδύναμες εξ αυτών, με λουκέτο.
Μια λύση στο πρόβλημα θα μπορούσε να προέλθει από τη μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα καύσιμα. Το ενδεχόμενο αυτό όμως θα πρέπει να θεωρείται εντελώς απίθανο να συμβεί, καθώς αποτελεί την έσχατη γραμμή «αμύνης» της κυβέρνησης όσον αφορά στη άντληση επαρκών κρατικών εσόδων. Έτσι, το οικονομικό επιτελείο αποκλείει επί του παρόντος κάθε ιδέα για μείωση είτε του ΦΠΑ είτε του ΕΦΚ στα καύσιμα, παρά την εκτόξευση των τιμών στο εύρος διακύμανσης του 1,85 ευρώ το λίτρο (για την περιοχή της πρωτεύουσας και της Θεσσαλονίκης) με 2,10-2,20 για τα νησιά των Κυκλάδων.
Σημειώνουμε ότι ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στη βενζίνη φθάνει στο 0,70 σεντς ανά λίτρο και θεωρείται από τους πιο υψηλούς στην Ευρώπη (ο ελάχιστος ΕΦΚ ανά λίτρο βενζίνης έχει οριστεί από την Ε.Ε. στα 0,36 σεντς) εφόσον συνυπολογιστεί και η επιβάρυνσή του καυσίμου με ΦΠΑ της τάξης του 24%. Επομένως, το 1,08 ευρώ από τη μέση τιμή του 1,85 ευρώ το λίτρο, είναι αμιγώς φόροι.
Οι ελπίδες για επιστροφή των τιμών σε μια ανεκτή κανονικότητα στρέφονται στην αποκλιμάκωση της έντασης στην Ουκρανία, κάτι το οποίο ουδείς μπορεί να διασφαλίσει τούτη την ώρα.
Κορυφαίο στέλεχος της αγοράς μιλώντας στο energia.gr είπε ότι η αδυναμία των καταναλωτών να στηρίξουν την κατανάλωση, αποτυπώνεται ξεκάθαρα στον κλάδο των υγρών καυσίμων. Οι καταναλώσεις και των βενζινών και του πετρελαίου κίνησης είναι πολύ πεσμένες.
Μόνο για την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου, η μείωση φθάνει στο 2%, σε αντίθεση με τα φυσιολογικά επίπεδα πωλήσεων τον Ιανουάριο και τους τελευταίους μήνες του 2021. Μπορεί να φαίνεται μικρή, μας τόνισε, όμως θα πρέπει να προστεθεί στη μεγάλη πτώση των βενζινών κατά 31%, πέρυσι, τέτοια εποχή, και του ντίζελ κίνησης στο 15%.
Το ειρωνικό της υπόθεσης είναι ότι ενώ θα έπρεπε, κανονικά, ύστερα από μια τόσο μεγάλη μείωση, η αγορά να έχει ανακάμψει σε ένα σημαντικό ποσοστό, εν τούτοις, δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. «Όχι απλώς δεν παίρνουμε πίσω τίποτα, αλλά βλέπουμε να μειώνονται οι πωλήσεις μας ακόμη περισσότερο. Ο Φεβρουάριος χτυπάει ένα πολύ μεγάλο καμπανάκι για την πορεία της αγοράς και είναι πολύ αρνητικά τα μηνύματα που έρχονται», είπε χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Για τα στελέχη της αγοράς είναι δύσκολο να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις υπ’ αυτές τις συνθήκες. Πριν από δύο μήνες οι προοπτικές ήταν σαφώς θετικές για το πρώτο τρίμηνο. Όμως σήμερα, τα στελέχη των εταιρειών του κλάδου παρατηρούν ότι η αποκλιμάκωση της κρίσης στην ενέργεια και στα τρία προϊόντα (αέριο-ρεύμα-υγρά καύσιμα) είναι αβέβαιη και ρευστή. Μια σπίθα στην Ουκρανία αρκεί για να τα τινάξει όλα στον αέρα, και μια λύση θα έφθανε για να αλλάξει το όλο κλίμα, υποστηρίζουν.
Όσοι ισχυρίζονταν όλο το προηγούμενο διάστημα, ότι είναι συγκυριακό φαινόμενο η ενεργειακή κρίση και ότι θα έχει τελειώσει έως τον Φεβρουάριο που διανύουμε, δεν επιβεβαιώνονται, προφανώς, κατά την άποψή τους. «Το φαινόμενο έχει διαρθρωτικά χαρακτηριστικά», τονίζουν.
Σε ερώτησή μας για το εάν τελικά, η ενεργειακή κρίση θα επηρεάσει και την πορεία προς την Ενεργειακή Μετάβαση, (ιδίως από τη στιγμή που οι καταναλωτές δεν έχουν να πληρώσουν τους λογαριασμούς του ρεύματος και να βάλουν βενζίνη στα αυτοκίνητά τους, πόσο δε μάλλον να προγραμματίζουν την αγορά ενός ηλεκτρικού οχήματος) ο συνομιλητής μας απάντησε, λέγοντας πως η Ελλάδα αυτή τη στιγμή θέλει να τρέξει πολύ πιο γρήγορα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτό, ενώ ακούγεται μεν πολύ θετικό, από την άλλη, είναι προβληματικό, καθώς η χώρα δεν διαθέτει τις υποδομές που απαιτούνται.
Συνεπώς, επεσήμανε, η Ελλάδα πρέπει να επαναπροδιορίσει τους στόχους που έχει θέσει στον Κλιματικό Νόμο και να επαναπροσδιορίσει τα χρονοδιαγράμματα, διότι θα απαιτηθούν μεγάλες επενδύσεις και υποδομές και πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το κόστος της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια θα το επιβαρυνθεί, αναπόφευκτα, και ο καταναλωτής. Όλα αυτά πρέπει να ληφθούν υπόψη, στην πορεία προς το 2030 είπε.
«Νομίζω πως είναι πολύ κρίσιμη η στιγμή ότι το κράτος θα πρέπει να επανεξετάσει τα χρονοδιαγράμματα και τις προϋποθέσεις που έχει θέσει στον Κλιματικό Νόμο. Εμείς, ως εταιρείες πετρελαιοειδών αλλά και όλο το φάσμα της αγοράς (διϋλιστήρια, ΣΕΒ, ΙΟΒΕ κλπ) έχουμε υποβάλει τα σχόλιά μας στο πλαίσιο της Δημόσιας Διαβούλευσης. Είμαστε όλοι υπέρ των δράσεων για να ανασχεθεί η κλιματική αλλαγή, θέλουμε να πετύχουν οι ενεργειακοί στόχοι, αλλά πρέπει να αποτιμήσουμε οικονομικά όλα τα δεδομένα πριν πάρουμε τις αποφάσεις μας», υπογράμμισε για να καταλήξει: «Οι εταιρείες του κλάδου δεν είναι μέρος του προβλήματος, όπως ακούμε συχνά να λέγεται από ορισμένους. Είναι μέρος της λύσης, καθώς το δικό μας δίκτυο θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον για την πράσινη ενέργεια.»