Σε μεταβατικό στάδιο προς ένα βιώσιμο και καθαρότερο ενεργειακό μέλλον, βρίσκεται η Κύπρος, όπως δήλωσε σε συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ, η Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ) Τούλα Ονουφρίου. Ανέφερε παράλληλα ότι αποτελεί υποχρέωση της ΕΥΚ στο μέλλον, η Κύπρος να γίνει προμηθευτής καθαρότερης ενέργειας στην περιοχή μας, αλλά και πέραν αυτής.

Αναφερόμενη στις διεθνείς τιμές, η κ. Ονουφρίου επεσήμανε ότι ο αντίκτυπος των πολιτικών της ενεργειακής μετάβασης και απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές θα επηρεάσει σημαντικά την αγορά του φυσικού αερίου. Ωστόσο εξέφρασε την εκτίμηση ότι για το φυσικό αέριο, που είναι το «καθαρότερο» των υδρογονανθράκων και με την ανάπτυξη συναφών τεχνολογιών μείωσης των εκπομπών, η ζήτηση αναμένεται να παραμείνει ανθεκτική. Με αυτή την ανθεκτική μακροπρόθεσμη ζήτηση, όπως είπε,ενδέχεται οι κυπριακοί πόροι να έχουν την ευκαιρία να ανταγωνιστούν ως πηγή εφοδιασμού σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.

Η κα. Ονουφρίου αναφέρθηκε και στην αναμενόμενη επανέναρξη των γεωτρήσεων από τα τέλη του 2021, αλλά και στη σύσταση κοινής τεχνικής ομάδας εργασίας Κύπρου-Αιγύπτου η οποία θα εξετάσει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τους τρόπους κατασκευής του αγωγού από το τεμάχιο 12 στο τερματικό Ιντκού της Αιγύπτου. 

Ακολουθεί η συνέντευξη:

-Η ΕΥΚ ιδρύθηκε για να στηρίξει τη στρατηγική της Κύπρου στον τομέα έρευνας και ανάπτυξης υδρογονανθρακικών πόρων. Πείτε μας για το ρόλο και την αποστολή της εταιρείας.

-Η ΕΥΚ είναι μια κρατική εταιρεία που λειτουργεί με τη σημερινή της μορφή από τον Οκτώβριο του 2013, σε μια προσπάθεια δημιουργίας των απαραίτητων δομών για τη διαχείριση των δραστηριοτήτων υδρογονανθράκων με ένα πιο δομημένο τρόπο, στη βάση των διεθνών πρακτικών. Αυτό περιελάμβανε τη σύσταση της Υπηρεσίας Υδρογονανθράκων στο Υπουργείο Ενέργειας και τον επανακαθορισμό του ρόλου και των αρμοδιοτήτων της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου. Η Υπηρεσία Υδρογονανθράκων είναι υπεύθυνη για τους γύρους αδειοδότησης και για την εποπτεία της υλοποίησης των Συμβάσεων Αναλογικού Καταμερισμού Παραγωγής (ΣΑΚΠ) που συνάπτονται με τους αδειούχους, δηλαδή τις εταιρείες που εξασφαλίζουν άδειες από την Κυπριακή Δημοκρατία. 

Ο κύριος ρόλος της ΕΥΚ είναι η εμπορική διαχείριση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων της Δημοκρατίας στις ΣΑΚΠ. Τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα της Δημοκρατίας αφορούν το ποσοστό παραγωγής υδρογονανθράκων που της αναλογεί, σε περίπτωση ανακάλυψης σχετικών κοιτασμάτων. Ως εκ τούτου, η ΕΥΚ είναι άμεσα υπεύθυνη για την προώθηση και την πώληση αυτού του ποσοστού παραγωγής για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κατά περίπτωση, αυτό μπορεί να γίνει και από κοινού με τους αδειούχους. 

Ως εκ τούτου, η ΕΥΚ συμμετέχει στην αξιολόγηση των προτεινόμενων αναπτυξιακών σχεδίων μιας ανακάλυψης, ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτά παρέχουν το μέγιστο όφελος στη Δημοκρατία. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Δημοκρατία δεν επενδύει άμεσα στην ανάπτυξη των κοιτασμάτων. Οι επενδύσεις, που συνήθως είναι δισεκατομμυρίων δολαρίων, γίνονται από τους αδειούχους. Οι επενδύσεις σε έργα υδρογονανθράκων ενέχουν πάντα σημαντικό ρίσκο, το οποίο οφείλεται στις εγγενείς αβεβαιότητες στους ταμιευτήρες και στις διακυμάνσεις σε μελλοντικές αγορές υδρογονανθράκων. Με την τεχνική και εμπορική εμπειρογνωμοσύνη της, η ΕΥΚ παρέχει ανεξάρτητες απόψεις προς το Υπουργείο Ενέργειας για τα σχετικά ρίσκα σε κάθε σχεδιασμό ανάπτυξης, με στόχο τη βέλτιστη ανάπτυξη των κοιτασμάτων στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

-Πως αξιολογείτε τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος για φυσικό αέριο στην Κυπριακή ΑΟΖ;

-Στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχουν γίνει μέχρι σήμερα επτά ερευνητικές γεωτρήσεις και τρεις από αυτές, οδήγησαν σε ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Έχοντας υπόψη ότι η μέση αναλογία επιτυχίας για τέτοια εγχειρήματα διεθνώς, είναι μια στις τέσσερις γεωτρήσεις, τότε μπορεί κανείς να πει ότι στην Κύπρο οι έρευνες υδρογονανθράκων είναι επιτυχείς. Ένας λόγος γι΄ αυτή την επιτυχία είναι το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία κατάφερε να προσελκύσει μεγάλες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου με περιφερειακή και παγκόσμια τεχνογνωσία στην εξερεύνηση και αξιοποίηση κοιτασμάτων. Η Κύπρος μπορεί ακόμα να θεωρηθεί «παραμεθόρια» ("frontier") περιοχή εξερεύνησης, όπου υπάρχουν πολλά άγνωστα στοιχεία σχετικά με την υπεράκτια γεωλογία μας. Ως εκ τούτου, κάθε ερευνητική γεώτρηση εμπεριέχει σημαντική αβεβαιότητα. Ταυτόχρονα, όμως, έχει πολλά να προσφέρει για την κατανόηση της γεωλογίας της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.

-Οι ποσότητες φυσικού αερίου που εντοπίστηκαν μέχρι τώρα καλύπτουν τις ανάγκες της Κύπρου; Τι περιθώρια έχουμε για εξαγωγές ποσοτήτων;

-Το ερώτημα δεν είναι κατά πόσο μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες της Κύπρου σε φυσικό αέριο, οι οποίες σε κάθε περίπτωση είναι μικρές (λιγότερο από 2bcm), αλλά κατά πόσο μπορούμε να το κάνουμε αυτό με ανταγωνιστικό τρόπο για να φέρουμε πραγματικό όφελος στους Κύπριους καταναλωτές ενέργειας. Η πραγματικότητα είναι ότι η παραγωγή φυσικού αερίου από βαθιά νερά ενέχει σημαντικό κόστος. Γι’ αυτό τον λόγο, για να επωφεληθεί ο επενδυτής από αυτό το κόστος, πρέπει να παράγει και να διαθέτει φυσικό αέριο σε σημαντικές ποσότητες. Για να μπορέσει η Κύπρος να επωφεληθεί στην εγχώρια αγορά με ανταγωνιστικό φυσικό αέριο από τα δικά της κοιτάσματα, πρέπει πρώτα ο αδειούχος, ο οποίος θα επενδύσει για την ανάπτυξη ενός κοιτάσματος, να έχει συμφωνίες πωλήσεων για τις υπόλοιπες ποσότητες φυσικού αερίου που θα εξαχθούν.

-Πότε πιστεύετε ότι θα επαναρχίσουν οι έρευνες για φυσικό αέριο;

-Όπως είναι ήδη γνωστό, οι προγραμματισμένες γεωτρήσεις των αδειούχων εταιρειών, λόγω της πανδημίας και των υλικοτεχνικών δυσκολιών που θα υπήρχαν για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας του εμπλεκόμενου προσωπικού, έχουν επαναπρογραμματιστεί για τα τέλη του έτους 2021. Τόσο το Υπουργείο Ενέργειας όσο και η κυβέρνηση παρέχουν όλη την απαραίτητη στήριξη προς το προσωπικό τους για την ομαλή διεξαγωγή των γεωτρήσεων.

-Η μείωση της διεθνούς τιμής του φυσικού αερίου επηρεάζει αρνητικά τους σχεδιασμούς της Κύπρου;

-Η ΕΥΚ μέσω των μηχανισμών που διαθέτει, παρακολουθεί στενά και αξιολογεί όλες τις πτυχές που επηρεάζουν την πορεία των τιμών του φυσικού αερίου. Η αξία του φυσικού αερίου επηρεάζεται από την περιφερειακή και παγκόσμια δυναμική της προμήθειας και ζήτησης (supply & demand) στην αγορά. Η ισορροπία αυτή περιλαμβάνει πτυχές που αφορούν το πώς διεξάγεται η εμπορία του φυσικού αερίου, και το πώς ρυθμίζεται η  χρήση του φυσικού αερίου, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Ο τρόπος εμπορίας του φυσικού αερίου μετεξελίσσεται από μακροπρόθεσμες συμφωνίες προς τη δημιουργία περισσότερων ευκαιριών για συναλλαγές μικρού όγκου (spot). Αυτό από μόνο του δημιουργεί μια παγκόσμια διασύνδεση των παραδοσιακών κόμβων εμπορίου του φυσικού αερίου. Όσον αφορά τη ρυθμιστική επιρροή, όπως συμβαίνει με όλους τους υδρογονάνθρακες, ο αντίκτυπος των πολιτικών της ενεργειακής μετάβασης και απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές θα επηρεάσει σημαντικά την αγορά του φυσικού αερίου. Υπάρχουν αρκετά σενάρια σχετικά με την επίδραση της ενεργειακής μετάβασης, ωστόσο για το φυσικό αέριο, που είναι το «καθαρότερο» των υδρογονανθράκων και με την ανάπτυξη συναφών τεχνολογιών μείωσης των εκπομπών, η ζήτηση αναμένεται να παραμείνει ανθεκτική. Με αυτή την ανθεκτική μακροπρόθεσμη ζήτηση  ενδέχεται οι κυπριακοί πόροι να έχουν την ευκαιρία να ανταγωνιστούν ως πηγή εφοδιασμού σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.

-Πότε νομίζετε ότι η Κύπρος θα μπορέσει να αρχίσει την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της;

-Για την εκμετάλλευση των κυπριακών πόρων φυσικού αερίου, πρέπει να γίνουν σημαντικές επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων από τους αδειούχους. Η «Τελική Επενδυτική Απόφαση (Final Investment Decision)» (FID) για το πρώτο έργο παραγωγής φυσικού αερίου στην Κύπρο θα είναι το σημαντικότερο ορόσημο για την Κύπρο μέχρι στιγμής για τις δραστηριότητες στον τομέα των υδρογονανθράκων. Μιλώντας για το κοίτασμα «Αφροδίτη», οι αδειούχοι του οποίου κατέχουν την πρώτη άδεια εκμετάλλευσης που παραχώρησε η Κυπριακή Δημοκρατία, υπάρχει αρκετή προεργασία από πλευράς κοινοπραξίας που θα πρέπει να γίνει και κατά κύριο λόγο σχετίζεται με τις τεχνικές μελέτες. Θα γίνει ο λεπτομερής σχεδιασμός και στο στάδιο της λήψης της Τελικής Επενδυτικής Απόφασης (FID), θα συνεκτιμηθούν και πάλι  σημαντικοί παράγοντες, όπως οι τρέχουσες διεθνείς τιμές πετρελαίου καθώς και οι αναθεωρημένες προβλέψεις, οι αγορές και οι συνθήκες που θα επικρατούν στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Μετά το FID, οι κατασκευαστικές δραστηριότητες θα χρειαστούν έως και τρία χρόνια για να είναι σε θέση να ξεκινήσει η παραγωγή. Μία τελευταία εξέλιξη, η οποία αφορά στο θέμα της κατασκευής του αγωγού από το τεμάχιο 12 στο τερματικό Ιντκού της Αιγύπτου, ήταν οι κατευθυντήριες γραμμές που οι δύο Υπουργοί Ενέργειας της Κύπρου και της Αιγύπτου, έδωσαν αναφορικά με τη σύσταση μίας κοινής τεχνικής ομάδας εργασίας, η οποία θα εξετάσει με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια τους τρόπους κατασκευής του αγωγού.

-Υπάρχουν κάποιες εξελίξεις αναφορικά με νέο γύρο αδειοδότησης ερευνητικών τεμαχίων στην Κυπριακή ΑΟΖ;

-Όπως ανέφερα προηγουμένως πιστεύω ότι η κυπριακή ΑΟΖ είναι μια «παραμεθόρια – "frontier"» περιοχή για εξερεύνηση με πολλές δυνατότητες. Εντούτοις υπάρχουν αρκετοί παράγοντες οι οποίοι θα προκρίνουν μια απόφαση της κυβέρνησης για προκήρυξη ενός γύρου αδειοδότησης, όπως είναι το ενδιαφέρον των εταιρειών, ο περιφερειακές και παγκόσμιες αγορές, αλλά και το επενδυτικό κλίμα.

-Πως υλοποιούνται οι περιφερειακές συνεργασίες μεταξύ Κύπρου και γειτονικών χωρών στον τομέα της ενέργειας;

-Η Κύπρος βρίσκεται πράγματι στην πρώτη γραμμή των περιφερειακών πρωτοβουλιών και συνεργασιών. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τους υδρογονάνθρακες, η ΕΥΚ συμμετέχει ενεργά στην Επιτροπή Βιομηχανίας (Gas Industry Advisory Committee) του Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου "East Mediterranean Gas Forum" (EMGF). Το EMGF περιλαμβάνει τις κυβερνήσεις της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Ιορδανίας, του Ισραήλ, της Ιταλίας και της Παλαιστίνης, που εργάζονται για την ανάπτυξη κοινών πολιτικών και στρατηγικής που θα συμβάλουν προς τη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα της παραγωγής και προμήθειας του φυσικού αέριου. Στην Επιτροπή Βιομηχανίας του EMGF συμμετέχουν 30 εταιρείες που δραστηριοποιούνται ενεργά περιφερειακά στην έρευνα, παραγωγή και προμήθεια του φυσικού αερίου. Η Επιτροπή Βιομηχανίας αξιολογεί ρυθμιστικά, οικονομικά και τεχνικά ζητήματα και επεξεργάζεται προτάσεις και συστάσεις προς όφελος των χωρών του EMGF. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΥΚ ηγείται της τεχνικής υποεπιτροπής.

-Πόσο αισιόδοξοι είστε για το ενεργειακό μέλλον της Κύπρου;

-Ο ενεργειακός τομέας της Κύπρου βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο. Με την έναρξη από το 2022 των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου και τη συνεχή διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η Κύπρος βρίσκεται σε καλό δρόμο για ένα βιώσιμο και καθαρότερο ενεργειακό μέλλον. Ένα ενεργειακό μέλλον που θα φέρει οφέλη τόσο στους ιδιώτες όσο και στους καταναλωτές της βιομηχανίας. Όσον αφορά τις δραστηριότητες της ΕΥΚ και τη μελλοντική παραγωγή των δικών μας πόρων φυσικού αερίου, πιστεύουμε ότι είναι υποχρέωση μας να προσθέσουμε αξία στο εγχώριο ενεργειακό οικοσύστημα της Κύπρου, και υποχρέωση μας η Κύπρος να γίνει προμηθευτής καθαρότερης ενέργειας στην περιοχή μας, αλλά και πέραν αυτής.