Βασικό συστατικό στον ενεργειακό μετασχηματισμό και την απανθρακοποίηση των ελληνικών διυλιστηρίων θα αποτελέσει το υδρογόνο, με τα Ελληνικά Πετρέλαια και την Μotor Oil να πρωταγωνιστούν στις επενδύσεις που δρομολογούνται στο τομέα της διύλισης, με στόχο τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Τα επενδυτικά σχέδια των μεγάλων βιομηχανικών ομίλων έρχονται να «κουμπώσουν» με την εθνική στρατηγική για την είσοδο του υδρογόνου στο ενεργειακό μείγμα της χώρας, η οποία προβλέπεται να οριστικοποιηθεί τον επόμενο μήνα με έναν λεπτομερή οδικό «χάρτη» για την οικονομία του υδρογόνου, ο οποίος θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση. Στόχος σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστα Σκρέκα, είναι η μείωση της αβεβαιότητας της αγοράς κι η εστίαση σε μια σειρά εφαρμογών και τεχνολογιών που θα βελτιώσουν το επενδυτικό κλίμα.

Σήμερα το 80% έως 90% της ελληνικής κατανάλωσης του υδρογόνου γίνεται μέσα από τα ελληνικά διυλιστήρια. Το χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη με σκοπό την βελτίωση της ποιότητας των καυσίμων, ωστόσο χρησιμοποιείται και σε άλλους κλάδους για την παραγωγή προϊόντων (αμμωνία, λιπάσματα κ.α), ως φορέας ενέργειας και ως μέσο αποθήκευσης.

Επειδή όμως το υδρογόνο παράγεται στη βιομηχανία από αναμόρφωση υδρογονανθράκων (φυσικό αέριο ή αεριοποίηση του γαιάνθρακα), οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τον κύκλο ζωής για την παραγωγή του είναι πολύ υψηλές. Τα διυλιστήρια διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, επιδιώκουν να ελέγξουν τις εκπομπές αυτές και να τις περιορίσουν, τηρώντας τις δεσμεύσεις της κλιματικής ουδετερότητας.

Σύμφωνα με τα ΕΛΠΕ, ένα πρώτο βήμα σε αυτή την προσπάθεια, είναι στην σημερινή διαδικασία παραγωγής υδρογόνου, να ενταχθεί μία διεργασία απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα που θα περιλαμβάνει την συλλογή και την αποθήκευσή του με τν δημιουργία μονάδας δέσμευσης CO2, το λεγόμενο και «μπλε» υδρογόνο. Στην πραγματικότητα, τα διυλιστήρια παίρνουν μια υφιστάμενη παραγωγική διαδικασία και δεσμεύουν το CO2 για να εξαλείψουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα, ακολουθώντας την στρατηγική των κλιματικών στόχων.

Τα Ελληνικά Πετρέλαια έχουν ξεκινήσει να σχεδιάζουν την μονάδα αυτή στο διυλιστήριο της Ελευσίνας με ορατότητα ολοκλήρωσης το 2025.

Ο σχεδιασμός προβλέπει ότι το διοξείδιο του άνθρακα αφού δεσμευτεί θα πάει για αποθήκευση. Καθώς στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αντίστοιχες υποδομές σε πρώτη φάση, το CO2 θα μπορεί να μεταφερθεί με πλοία σε χώρους αποθήκευσης στο εξωτερικό (π.χ αποθήκες στην Βόρεια θάλασσα, ή στην Ιταλία). Αντίστοιχες σκέψεις για εγκαταστάσεις αποθήκευσης υπάρχουν και από την χώρα μας στην περιοχή του Πρίνου ή στην Νότια Καβάλα σε εξαντλημένα κοιτάσματα με την εμπλοκή και της Ελληνικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων.

Το πράσινο υδρογόνο

Εξελικτικά το υδρογόνο μέσα στην βιομηχανία διύλισης στόχος είναι να γίνει πράσινο, κάτι που σημαίνει ότι η παραγωγή του θα επιτυγχάνεται μέσα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πρόκειται για το λεγόμενο ανανεώσιμο υδρογόνο, το οποίο παράγεται με ηλεκτρόλυση και χρήση ΑΠΕ.

Μια διεργασία γνωστή στη βιομηχανία, η οποία όμως εφαρμόζεται σε μικρή κλίμακα και έχει πολύ μεγάλο κόστος παραγωγής, αποτελώντας επομένως και ένα πολύ ακριβό όπλο για να μειωθούν οι βιομηχανικές εκπομπές. «Εάν το υδρογόνο της Ελευσίνας αποφασίζαμε σήμερα να το κάνουμε όλο πράσινο, θα χρειαζόμαστε δυναμικότητα γιγαβάτ που είναι ένα τεράστιο εγχείρημα υψηλού κόστους» αναφέρει αρμόδια πηγή των ΕΛΠΕ.

Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία βλέποντας την διεθνή κατεύθυνση προ το «πράσινο» υδρογόνο ξεκινά το σχεδιασμό της με μία πιλοτική μονάδα ισχύος περίπου 10 MW, αντί για 1 γιγαβάτ που θα κάλυπτε τις πραγματικές της ανάγκες, η οποία θα λειτουργήσει συνδυαστικά με το μπλε υδρογόνο. Η μονάδα αυτή θα τροφοδοτείται από ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγεται από ΑΠΕ εντός της εγκατάστασης και συμπληρωματικά για να αντιμετωπιστεί η στοχαστικότητα της πράσινης ενέργειας και από άλλες εγκαταστάσεις εκτός διυλιστηρίου.

Το σχέδιο των ΕΛΠΕ θα υποστηρίξει ένας φωτοβολταϊκός σταθμός ισχύος περίπου 10 MW που θα λειτουργήσει συνδυαστικά με την ηλεκτρόλυση για το πράσινο υδρογόνο και ευρύτερα με την δέσμευση του διοξειδίου ώστε να μετατρέψουν τα επόμενα χρόνια την παραγωγή υδρογόνου τους σε μηδενικού αποτυπώματος.

Πρόκειται για επενδύσεις που προσδιορίζονται στα επίπεδα των 200 εκατομμύριων ευρώ και περιλαμβάνουν την τεχνολογία δέσμευσης CO2, τον φωτοβολταϊκό σταθμό και τους ηλεκτρολύτες.

Για τα επόμενα χρόνια, το όραμα είναι να υπάρχει μια οικονομία παραγωγής υδρογόνου και διανομής του μέσω των αγωγών φυσικού αερίου, κάτι που θα επιτρέψει και την ευρεία χρήση του στις μεταφορές, την ναυτιλία αλλά και τις αερομεταφορές. Ήδη, τα ΕΛΠΕ έχουν εντάξει στη στρατηγική τους τη λειτουργία και πιλοτικών σταθμών υδρογόνου αν και η ευρεία χρήση του αερίου δεν είναι κάτι που θα δούμε να συμβαίνει άμεσα.

Το εγχείρημα του υδρογόνου υποστηρίζουν τα πετρέλαια και με μία ξεχωριστή ενέργεια, συμμετέχοντας στην κοινοπραξία που έχει συσταθεί μαζί με άλλους εταίρους για το πρότζεκτ του White Dragon.

Πρόκειται για ένα έργο που προωθεί η περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και το οποίο διεκδικεί μια θέση στην προτεινόμενη λίστα που η χώρα μας θα στείλει ως υποψήφια για χρηματοδότηση στα έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI). Στην ίδια λίστα βρίσκονται η ΔΕΠΑ Εμπορίας που είναι και ο συντονιστής του έργου, ο ΔΕΣΦΑ, η Motor Oil, η Μytilineos, η ΤΕΡΝΑ, η πολωνική εταιρεία Solaris, αλλά και ερευνητικά ιδρύματα, όπως ο «Δημόκριτος» και το ΕΚΕΤΑ.

Το έργο White Dragon θα χρησιμοποιήσει ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια για την παραγωγή υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης. Στη συνέχεια, θα αποθηκεύεται και μέσω κυψελών καυσίμου υψηλής θερμοκρασίας θα παράγεται ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα. Η παραγόμενη θερμότητα θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά στα δίκτυα τηλεθερμάνσεων της Δυτικής Μακεδονίας καθώς και σε άλλες μελλοντικές εφαρμογές.

Επιπλέον, οι αγωγοί φυσικού αερίου θα χρησιμοποιηθούν τόσο για την μεταφορά του πράσινου υδρογόνου για άλλες χρήσεις όσο και για την έμμεση αποθήκευσή του και την εξαγωγή του.

H επένδυση της ΜΟΙ στους Αγίους Θεοδώρους

Την παραγωγή καθαρού υδρογόνου με την κατασκευή μονάδας ηλεκτρόλυσης νερού έως το 2025 στις εγκαταστάσεις του διυλιστηρίου της στους Αγίους Θεοδώρους βάζει και η Motor Oil, με στόχο να αναδειχθεί σε μεγάλο παραγωγό ανανεώσιμου υδρογόνου τα επόμενα χρόνια.

Ο σχετικός φάκελος αφορά το έργο «blue med» και περιλαμβάνεται στις προτάσεις που έχουν υποβληθεί στην πρόσκληση των υπουργείων Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στο πλαίσιο των έργων IPCEI.

Η Motor Oil σχεδιάζει μονάδα παραγωγής υδρογόνου σε συνεργασία με το Ιδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας, το Εργαστήριο Θαλασσίων Μεταφορών του ΕΜΠ και τη Σχολή Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων. Η εταιρεία έχει εκπονήσει ήδη μελέτη για τη χρήση του υδρογόνου ως ναυτιλιακού καυσίμου και η πρόταση περιλαμβάνει και σύνδεση της μονάδας που θα κατασκευαστεί με το δίκτυο του ΔΕΣΦΑ για την διακίνησή του στην εφοδιαστική αλυσίδα.

O διαχειριστής φυσικού αερίου όπως δήλωσε τις προηγούμενες μέρες στο οικονομικό φόρουμ των Δελφών η διοίκηση, πέρα από την ετοιμότητα που δείχνει στην υποδοχή του υδρογόνου, μελετά και την ανάπτυξη παράλληλων υποδομών μεταφοράς του αερίου για χρήση σε βιομηχανίες όπως τα διυλιστήρια και τα λιπάσματα.

Η απανθρακοποίηση και η ενεργειακή μετάβαση βρίσκονται στην καρδιά του επενδυτικού σχεδιασμού της ΜΟΙ. Ένα μεγάλο μέρος των διαθέσιμων πόρων θα διοχετευτούν στο συγκρότημα κατεργασίας νάφθας που θα είναι έτοιμο το α΄τρίμηνο του 2022 με στόχο να αυξηθεί η παραγωγή βενζινών υψηλής προστιθέμενης αξίας, κηροζίνης και υδρογόνου.

Το Διυλιστήριο διαθέτει μία μονάδα αναμόρφωσης νάφθας (CCR) που παράγει υδρογόνο ως παραπροϊόν και μια εξολοκλήρου μονάδα παραγωγής υδρογόνου, βασισμένη στην αναμόρφωση μεθανίου με ατμό, που χρησιμοποιεί φυσικό αέριο για την παροχή υδρογόνου στις μονάδες του Διυλιστηρίου. Επίσης κατασκευάζεται και μία ακόμη μονάδα αναμόρφωσης νάφθας, που θα παράγει καθαρό υδρογόνο ως παραπροϊόν.

Η Motor Oil σχεδιάζει την μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος αρχικά μέσω της διαδικασίας δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 (μπλε υδρογόνο) αλλά και την εγκατάσταση στο διυλιστήριο φωτοβολταϊκών συστημάτων συνολικής ισχύος 5 MW μαζί με μπαταρίες αποθήκευσης δυναμικότητας επίσης 5 ΜW που θα της επιτρέψουν την χρήση ενέργειας από ΑΠΕ για την παραγωγή και καθαρού υδρογόνου.