Νέα δεδομένα για την αγορά των υδρογονανθράκων στη χώρα μας δημιουργεί η κρίση της πανδημίας και η ισχυρή τάση των μεγάλων εταιρειών του κλάδου να περιορίσουν δραστικά τις επενδύσεις τους στον τομέα της έρευνας. Ήδη στην ελληνική αγορά καταγράφεται η πρώτη αποχώρηση από μπλοκ που είχε παραχωρηθεί σε κοινοπραξία και συγκεκριμένα από την παραχώρηση της Αιτωλοακαρνανίας. Ωστόσο, η αποχώρηση των Repsol και Energean από τη συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου, με δεδομένο ότι υπάρχει έντονος σκεπτικισμός και για άλλες παραχωρήσεις σε άλλες περιοχές της ελληνικής επικράτειας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται, σύμφωνα με πληροφορίες του "Κ" και του Capital.gr και η άκρως ενδιαφέρουσα περιοχή στα νότια και δυτικά της Κρήτης, η οποία έχει παραχωρηθεί στην κοινοπραξία των εταιρειών Total, ExxonMobil και Ελληνικών Πετρελαίων.

Αναβολή

Για τις δύο περιοχές της Κρήτης, η σύμβαση που έχουν υπογράψει οι τρεις εταιρείες με την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) προέβλεπε δύο χρονικά παράθυρα για τη διεξαγωγή των απαραίτητων σεισμικών ερευνών. Συγκεκριμένα, οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να πραγματοποιήσουν τα σεισμικά εντός της τριετίας από την υπογραφή της σύμβασης, είτε το φετινό χειμώνα είτε το χειμώνα του 2022-2023. Όπως αποκαλύπτουν στο "Κ" πηγές της κοινοπραξίας, από τα δύο χρονικά παράθυρα, έχει επιλεγεί τελικώς το δεύτερο, με τις σεισμικές έρευνες να μετατίθενται χρονικά για τον χειμώνα του 2021-2022, σε περίπου 10 έως 12 μήνες από σήμερα. "Ο λόγος είναι ότι όλη η βιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με προβλήματα και περιορίζει τα επενδυτικά της κόστη, άρα προτιμά να μεταθέτει επενδυτικές δαπάνες που μπορούν να αναβληθούν" αναφέρουν αρμόδιες πηγές. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές τα προγράμματα της πρώτης και της δεύτερης φάσης, δηλαδή οι σεισμικές έρευνες, δεν κινδυνεύουν τουλάχιστον με βάση όσα ισχύουν σήμερα, καθώς οι επενδύσεις που αναστέλλονται από τους oil majors είναι κυρίως εκείνες που σχετίζονται με την έναρξη παραγωγής σε νέα κοιτάσματα. Η περιοχή της Κρήτης απέχει από αυτό το στάδιο στην καλύτερη περίπτωση μία 5ετία. 

Σε κάθε περίπτωση, οι προεργασίες συνεχίζονται και η κοινοπραξία έχει ολοκληρώσει το πρόγραμμα διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες, τα επιμελητήρια και τους δήμους, ενώ ολοκληρώνονται και παραδίδονται προς έγκριση από τις αρμόδιες αρχές οι περιβαλλοντικές και άλλες μελέτες. Σημειώνεται ότι η κοινοπραξία, με πρωτοβουλία της γαλλικής Total και σε συμφωνία με την ExxonMobil και τα ΕΛΠΕ έχει πρωτοστατήσει στη δημιουργία περιφερειακού παρατηρητηρίου, με στόχο την πλήρη διαφάνεια και την ενημέρωση όλων των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων σε σχέση με τις δραστηριότητες που θα ξεκινήσουν. Παράλληλα η κοινοπραξία διαθέτει ένα ποσό της τάξης των 200 χιλιάδων ευρώ ετησίως ως "training fees" που αξιοποιείται για την σωστή εκπαίδευση και κατάρτιση των στελεχών του Δημοσίου που θα επιβλέψουν τη σωστή εκτέλεση των έργων που προβλέπεται να γίνουν. 

Αξίζει να αναφερθεί ότι τα δύο θαλάσσια οικόπεδα στα νότια και δυτικά της Κρήτης, εκτείνονται σε περίπου 40 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, όση δηλαδή είναι και η έκταση της Πελοποννήσου. Η ερευνητική φάση χωρίζεται σε τρία στάδια: τις γεωφυσικές μελέτες και την πρόσκτηση των δισδιάστατων σεισμικών δεδομένων στα δύο μπλοκ. Θα ακολουθήσουν τα τρισδιάστατα σεισμικά δεδομένα, ενώ, τέλος, θα ακολουθήσει η ερευνητική γεώτρηση σε βάθος 4.000 μέτρων.

Θετικό το γεωπολιτικό momentum

Σε αντίθεση με το εξαιρετικά δυσμενές κλίμα που επικρατεί στην αγορά των υδρογονανθράκων και έχει ως αποτέλεσμα μεγάλες εταιρείες να περικόπτουν δραστικά τις επενδυτικές τους δαπάνες στην έρευνα και παραγωγή, το γεωπολιτικό momentum για τις έρευνες στην Κρήτη χαρακτηρίζεται ως εξαιρετικά θετικό. Επισήμως η κοινοπραξία δεν εμπλέκεται με τις γεωπολιτικές προεκτάσεις των ερευνών και εστιάζει στην εκτέλεση της σύμβασης που έχει υπογράψει με το ελληνικό Δημόσιο. Ωστόσο είναι σαφές ότι η παρουσία της γαλλικής Total, η οποία είναι συνυφασμένη με τα γεωπολιτικά συμφέροντα του μετόχου της δηλαδή του γαλλικού Δημοσίου. Στο πλαίσιο αυτό οι Γάλλοι βρίσκονται στην "καλή πλευρά της ιστορίας" έχοντας δώσει σαφές στίγμα για το δεδηλωμένο ενδιαφέρον τους για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. 

Θα πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι τα δύο θαλάσσια οικόπεδα στα νότια και δυτικά της Κρήτης, βρίσκονται εκτός της "διακεκαυμένης" ζώνης στα νότια και ανατολικά του νησιού όπου και εγείρονται οι παράνομες τουρκικές διεκδικήσεις.

Σύμφωνα με πηγές της κοινοπραξίας, οι δύο μεγάλες ξένες εταιρείες, δηλαδή η Total και η ExxonMobil δεν ενδιαφέρονται να αυξήσουν περαιτέρω την έκθεσή τους και άρα το ρίσκο τους στην περιοχή της Κρήτης αναλαμβάνοντας ενδεχομένως και άλλη περιοχή πέραν των δύο οικοπέδων που τους έχουν ανατεθεί.

Παγώνουν τις έρευνες

Η μία μετά την άλλη, οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες αναθεωρούν τα επενδυτικά τους πλάνα, περιορίζοντας σημαντικά τις δαπάνες τους στον τομέα της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με μελέτη της Rystad Energy οι επενδυτικές δαπάνες για την απόκτηση νέων πεδίων από τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες βρέθηκε το 2020 στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας πενταετίας και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω το 2021. Στο πλαίσιο της πράσινης ατζέντας οι μεγάλες πετρελαϊκές θέτουν στόχους για μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου εστιάζοντας κυρίως στην αξιοποίηση των κοιτασμάτων που βρίσκονται ήδη σε παραγωγή και αναστέλλουν τα επενδυτικά τους προγράμματα για την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων. Η τάση αυτή έφτασε και στη χώρα μας, καθώς η ισπανική Respol και ο Έλληνας συνεταίρος της Energean ανακοίνωσαν επισήμως στην ΕΔΕΥ την απόφασή τους να παραιτηθούν από τα δικαιώματα έρευνας σε ολόκληρη τη συμβατική περιοχή της σύμβασης μίσθωσης για την παραχώρηση Αιτωλοακαρνανία. Σημειώνεται ότι η ισπανική εταιρεία με παρουσία σε 34 χώρες, στο πλαίσιο του νέου επιχειρησιακού της πλάνου, σχεδιάζει να μειώσει τον αριθμό των χωρών στις οποίες λειτουργεί σε λιγότερες από 14 μέχρι το 2025. Η Repsol εκτός από την Αιτωλοακαρνανία έχει παρουσία στην Ελλάδα σε δύο ακόμη μπλοκ, στα Ιωάννινα και το Ιόνιο, για τα οποία ωστόσο δεν έχουν ακόμη ληφθεί οριστικές αποφάσεις. Στην καλύτερη περίπτωση, υπάρχει έντονος σκεπτικισμός, ακόμη και για την περιοχή των Ιωαννίνων, όπου έχουν ήδη επενδυθεί πάνω από 30 εκατ. ευρώ για τη διενέργεια σεισμικών ερευνών.