Με την επαναλειτουργία του αγωγού πετρελαίου Θεσ/νίκη-Σκόπια να αποτελεί ζητούμενο για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, οι αστερίσκοι που θέτει η κυβέρνηση της Β. Μακεδονίας δείχνουν τους σχεδιασμούς με βάση τους οποίους κινείται ως προς το εγχείρημα.

Ενώ όλα έδειχναν ότι η λειτουργία του αγωγού θα μπορούσε να έχει ξεκινήσει ήδη από τις πρώτες ημέρες του 2021, η κυβέρνηση της Β. Μακεδονίας, σύμφωνα με πληροφορίες του energypress θέτει το τελευταίο διάστημα στο τραπέζι 4 ζητήματα, σε μια απόπειρα να “παίξει καθυστερήσεις”.

Αν και οι πληροφορίες βγαίνουν με το σταγονόμετρο, οι εκτιμήσεις πηγών που έχουν γνώση της υπόθεσης συγκλίνουν στο ότι η κυβέρνηση Ζάεφ προσβλέπει σε καλύτερη διαπραγμάτευση των θέσεών της σε μια ρευστή -από γεωπολιτικής άποψης- περίοδο, την ώρα που οι τζίροι στο λαθρεμπόριο πετρελαίου στην περιοχή, που εκτιμάται ότι μπορεί να δεχθεί πλήγμα από την επαναλειτουργία του αγωγού, είναι τεράστιοι.

Πάντως, το ζήτημα απασχολεί έντονα την κυβέρνηση της Β. Μακεδονίας, αποτελώντας αντικείμενο ειδικής συζήτησης σε πρόσφατη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου.

Τα ζητήματα που θέτει πλέον ως προς την επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού η κυβέρνηση της Β. Μακεδονίας είναι τα εξής:

α) η δυνατότητα πρόσβασης στον αγωγό όλων των εισαγωγέων ντίζελ

β) ο καθορισμός των τιμών για τη χρήση του από τη Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας και Υδάτων της γειτονικής χώρας

γ) τα δικαιώματα της εμπορικής εταιρείας Naftovod DOOEL Skopje, ως μέτοχου μειοψηφίας στην εταιρεία του αγωγού (κατέχει το 20,01% της Vardax AD, με το υπόλοιπο 79,99% να ανήκει στην ΕΛΠΕΤ Βαλκανική ΑΕ, θυγατρική των ΕΛΠΕ)

δ) η σύμφωνη γνώμη της Ενεργειακής Κοινότητας για το πλαίσιο που θα διέπει την επαναλειτουργία του αγωγού.  

Η λειτουργία του αγωγού μήκους 213 χλμ. που συνδέει το διυλιστήριο Θεσσαλονίκης με τις εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ (θυγατρικής των ΕΛΠΕ) στα Σκόπια σταμάτησε το 2013, με τα ΕΛΠΕ να εκτιμούν ως ασύμφορη τη συνέχιση της δραστηριότητας διύλισης της ΟΚΤΑ.

Ταυτόχρονα, παραμένει ανοικτό το ζήτημα της αποζημίωσης ύψους 32 εκατ. ευρώ που διεκδικούν τα ΕΛΠΕ από τη Β. Μακεδονία, καθώς, σύμφωνα με την εταιρεία,  κατά την περίοδο 2008 - 2011 η πλευρά της γειτονικής χώρας δεν τήρησε τη ρήτρα αγοράς συγκεκριμένων ποσοτήτων καυσίμων από τα ΕΛΠΕ. Υπενθυμίζεται ότι το 2007 το διεθνές διαιτητικό δικαστήριο του Παρισιού δικαίωσε αντίστοιχη προσφυγή για αποζημίωση 52 εκατ. ευρώ για τον ίδιο λόγο που είχε κατατεθεί από τα ΕΛΠΕ το 2004. 

Με την ισχυρή παραίνεση των ΗΠΑ και την άμεση συμμετοχή στις σχετικές συζητήσεις του πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μ. Πομπέο, οι δυο κυβερνήσεις έθεσαν από πέρυσι ως ζητούμενο την επαναλειτουργία του αγωγού. Αποφασίστηκε η συγκρότηση κοινής επιτροπής για την εξέταση και επίλυση όλων των ζητημάτων που θα καταστήσουν εφικτή την επαναλειτουργία του αγωγού, ενώ ΕΛΠΕ και Β. Μακεδονία επέδειξαν διάθεση να λύσουν τη μεταξύ τους διαφορά εξωδικαστικά.

Από την πλευρά των ΕΛΠΕ, έχουν ολοκληρωθεί όλες τις απαιτούμενες εργασίες για την επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού και, μάλιστα, τα ΕΛΠΕ έχουν αναπτύξει το σχεδιασμό τους για την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων του διυλιστηρίου της ΟΚΤΑ στα Σκόπια με στόχο τη δημιουργία διαμετακομιστικού κέντρου για την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Η μόνη εκκρεμότητα που απομένει πλέον ως προς αυτό είναι η ολοκλήρωση της συμφωνίας μεταξύ των δυο πλευρών για το πλαίσιο που θα τη διέπει.