Η συμμετοχή στον ΟΠΕΚ και στη σημερινή διευρυμένη του μορφή με τη Ρωσία βασίζεται σε μια αρκετά σαφή εξίσωση, με διαφορετικές μεταβλητές για την κάθε χώρα-μέλος, αλλά με την ίδια απάντηση, μέχρι τώρα τουλάχιστον. 

Υπάρχουν, για παράδειγμα, παραγωγοί που και να ήταν ελεύθεροι δεν θα μπορούσαν να αυξήσουν σημαντικά την παραγωγή τους, άρα τους συμφέρει να είναι μέσα. Υπάρχουν άλλοι που επιχειρούν να ασκήσουν έλεγχο στην παγκόσμια αγορά μέσω του καρτέλ, όπως η Σ. Αραβία και η Ρωσία. Όποιος και να είναι ο λόγος, το αμοιβαίο συμφέρον κατόρθωνε πάντα ως τώρα να υπερισχύει των επιμέρους τριβών με αποτέλεσμα ο ΟΠΕΚ να παραμένει σημαντικός, αν και όχι τόσο κραταιός όσο παλαιότερα.

Πλέον, όμως, διαμορφώνεται ολοένα και ταχύτερα μια κατάσταση που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει το σπόρο της καταστροφής για τον οργανισμό. 

Ας πάμε πρώτα για λίγο στα πιο άμεσα προβλήματα του ΟΠΕΚ προτού επιστρέψουμε στο στρατηγικό και μακροπρόθεσμο σκέλος. Σε λίγες ημέρες πρόκειται να λάβει χώρα η σύνοδος του καρτέλ και θα υπέθετε κανείς ότι εν μέσω των ειδήσεων για το εμβόλιο και της ευφορίας στις αγορές, η ψυχολογία θα ήταν θετική για τους παραγωγούς του αργού. Εντούτοις, ο ΟΠΕΚ φαίνεται πως έχει δύσκολο δρόμο μέσα στους επόμενους μήνες μέχρι να έρθει η πολυπόθητη ανάκαμψη της ζήτησης και καλείται να αποφασίσει πότε θα αναθεωρήσει τα όρια που έθεσε νωρίτερα φέτος.

Όπως αναφέρει σχετικά ο Τζούλιαν Λι του Bloomberg, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εξέφρασαν πρόσφατα τη δυσαρέσκειά τους για τις ποσοστώσεις και έκαναν λόγο ακόμα και για σκέψεις αποχώρησης από τον οργανισμό σε μια προσπάθεια άσκησης πίεσης. Την ίδια στιγμή, τα στοιχεία για τα επίπεδα συμμόρφωσης κατά το διάστημα της πανδημίας δείχνουν μια μάλλον δυσάρεστη εικόνα με αρκετά μέλη να ξεφεύγουν από τα συμφωνηθέντα. 

Μιλώντας μακροπρόθεσμα για τις προοπτικές του ΟΠΕΚ, αυτό που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι στην περίπτωση οργανισμών αυτού του είδους έχει εφαρμογή η λεγόμενη "ψυχολογία της φάλαγγας", δηλαδή η απόφαση αποχώρησης θα είναι πολύ δύσκολη για το πρώτο μέλος που θα το πράξει, αλλά δυσανάλογα ευκολότερη για τον επόμενο και ούτω καθεξής. Αντίστοιχα, τα όποια οφέλη θα είναι ενδεχομένως δυσανάλογα μεγάλα για τον πρώτο που θα φύγει και τα βάρη ολοένα και πιο δυσβάσταχτα για αυτούς που θα μείνουν εφόσον δικαιωθεί η στρατηγική των "λιποτακτών" από την αγορά.

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του Άμπου Ντάμπι, μια χώρα που με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις, διαθέτει επαρκή αποθέματα για τα επόμενα 70 χρόνια. Το εμιράτο, λοιπόν, κοιτάει γύρω του και βλέπει ότι ο υπόλοιπος πλανήτης κινείται πλέον πιο γρήγορα προς τις πράσινες τεχνολογίες, όπως η ηλεκτροκίνηση, γεγονός άκρως δυσοίωνο για τη μελλοντική ζήτηση. Μια προφανής αντίδραση είναι η επένδυση σε άλλους τομείς της οικονομίας προκειμένου να έχει κάπου να στηριχθεί στο απώτερο μέλλον. 

Όμως, τι γίνεται με το ίδιο το πετρέλαιο; Σημασία δεν έχει μόνο η κατάληξη, αλλά και το πως η χώρα θα φτάσει μέχρι εκεί. Υπάρχουν δρόμοι λιγότερο και περισσότερο επικερδείς και εδώ ακριβώς βρίσκεται το "ζουμί": Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Wood Mackenzie, Εντ Κρουκς, ο οποίος επικαλείται τη θεωρία του Hotelling, μια χώρα όπως το Αμπου Ντάμπι τη συμφέρει να παράγει και να πουλήσει όσο το δυνατόν περισσότερο πετρέλαιο στο άμεσο μέλλον παρά αργότερα, όταν οι τιμές θα τείνουν να μειώνονται σε ιστορικούς όρους. Και αυτή η διαπίστωση έρχεται μοιραία να αποτελέσει στο εξής ένα διαρκές και ολοένα και πιο αιχμηρό "αγκάθι" στο πλευρό του ΟΠΕΚ.

Πράγματι, το εμιράτο ανακοίνωσε πρόσφατα επενδύσεις 120 δις. δολαρίων για τα επόμενα πέντε χρόνια στο πετρέλαιο με απώτερο στόχο την αύξηση της μέγιστης παραγωγής από τα 4 σήμερα στα 5 εκατ. βαρέλια ως το 2030. Πρόκειται για μια κίνηση που ταιριάζει απόλυτα με τη λογική που μόλις περιγράψαμε. Επίσης, είναι μια κίνηση που αφήνει ερωτηματικά για ενδεχόμενη παραμονή στον ΟΠΕΚ σε βάθος δεκαετίας.

Εν ολίγοις, στο παρελθόν οι μελλοντικές προβλέψεις των μελών δεν γίνονταν με βάση τόσο δυσοίωνους υπολογισμούς και για αυτό η συνεχιζόμενη συμμετοχή στον ΟΠΕΚ ήταν δεδομένη. Τώρα, όμως, αυτό έχει ανατραπεί πιο σύντομα από ότι ίσως περίμεναν τα μέλη του καρτέλ.