Δραματικές διαβουλεύσεις εξελίσσονται από χθες στο πλαίσιο συζήτησης των Μελών του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) με στόχο μια συμφωνία επί της αρχής για τη λήψη άμεσων βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα μέτρων που αφορούν κυρίως τη συμπεριφορά των πλοίων, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων του θερμοκηπίου. Τα σενάρια που εξετάζονται είναι πολλά, όπως και τα επιμέρους συμφέροντα. 

Πάντως από την πλευρά της ελληνικής και διεθνούς ναυτιλίας η προσπάθεια έγκειται στο να ληφθούν μέτρα που θα αφορούν όχι μόνο το πλοίο αλλά και τους ναυλωτές, δεν θα νοθεύουν τον υγιή ανταγωνισμό, αλλά επίσης θα είναι καθολικού και όχι περιφερειακού χαρακτήρα.

Για αυτό τον λόγο, η ΕΕΕ στηρίζει την πρόταση της Ελλάδας και άλλων κρατών για τον περιορισμό της ισχύος της κύριας μηχανής, ως μέτρο που θα αποφέρει άμεσα αποτελέσματα και θα συνδράμει κατάλληλα στην αλλαγή της συμπεριφοράς, χωρίς να εμποδίζει την ανάπτυξη της καινοτομίας και χωρίς να διακυβεύεται το επιχειρηματικό μοντέλο της bulk / tramp ναυτιλίας. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στον Κανονισμό για το EEDI, ένα σημαντικό μέτρο που υιοθετήθηκε από τον UN IMO το 2011 και εφαρμόσθηκε στα νέα πλοία από το 2013.

Η εφαρμογή του Κανονισμού αυτού αποφέρει απτές μειώσεις της έντασης εκπομπών άνθρακα από ορυκτά καύσιμα (carbon intensity). Η επέκταση της ισχύος του σε πλοία που ναυπηγήθηκαν πριν από το 2013 προκρίνεται ως το καταλληλότερο διαθέσιμο, βραχυπρόθεσμο μέτρο, καθώς μέσω του περιορισμού της προωστήριας ισχύος δίνει τη δυνατότητα στα υπάρχοντα πλοία να συμμορφωθούν με υψηλότερα τεχνικά πρότυπα ενεργειακής απόδοσης και παρέχει στη διεθνή ναυτιλία τη δυνατότητα να επιτύχει τους στόχους του UN IMO για το 2030. Η σχετική πρόταση περιλαμβάνει επανεξέταση του θέματος το 2027. Επιπρόσθετα, η καθιέρωση ενισχυμένου Σχεδίου Διαχείρισης της Ενεργειακής Απόδοσης του πλοίου (super Ship Energy Efficiency Management Plan - super SEEMP), ως λειτουργικό μέτρο που θα συμπληρώνει το παραπάνω τεχνικό μέτρο, θα μπορούσε να εξασφαλίσει την εκπλήρωση των στόχων του UN IMO για το 2030, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Η προσπάθεια αυτών των ημερών είναι να υπάρξει μία κοινή πρόταση συμβιβαστική όλων των θέσεων που έχουν κατατεθεί από μεγάλες και μικρότερες ναυτιλιακές δυνάμεις, από ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Στον βαθμό που υπάρξει κοινή θέση αυτή θα πάει προς έγκριση στις αρχές Νοεμβρίου στη συνεδρίαση της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Σε αυτή την περίπτωση ο Οργανισμός θα μπορεί βάσιμα να υποστηρίζει ότι κινείται αποτελεσματικά προς την κατεύθυνση μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακος από τα πλοία βάσει του χρονοδιαγράμματος που είχε αρχικά αποφασιστεί από το 2018.

Οι συζητήσεις αυτές και η όποια απόφαση έρχονται σε μια περίοδο που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγείται την ένταξη της ναυτιλίας στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων (EU ETS) από το 2022, με το 2020 και το 2021 να είναι χρονιές διεργασιών και προετοιμασίας.

Η απόφαση αυτή της Ε.Ε. δεν έχει κριθεί τελεσίδικα καθώς απαιτεί και τη σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με πολλές ναυτιλιακές δυνάμεις να είναι αντίθετες, συγκεντρώνει όμως την υποστήριξη της πλειοψηφίας των ευρωβουλευτών όπως προκύπτει από τις τελευταίες αποφάσεις σε συνεδριάσεις επιτροπών του Ευρωκοινοβουλίου, καθώς «μία στάση κατά των θέσεων της ναυτιλίας δεν στοιχίζει πολιτικά», όπως χαρακτηριστικά σχολιάζουν παράγοντες της ναυτιλίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην προσεχή σύνοδο της Επιτροπής μεταφορών του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τίθεται προ συζήτηση μία αναφορά με θέμα «Τεχνικά και επιχειρησιακά μέτρα για πιο αποτελεσματικές και καθαρές θαλάσσιες μεταφορές», όπου μεταξύ άλλων υπογραμμίζεται για μία ακόμη φορά η ανάγκη να συμπεριληφθεί ο ευρωπαϊκός ναυτιλιακός τομέας, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2015/757, στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της Ε.Ε. (ETS) έως τον Ιανουάριο του 2022.

Επίσης, προτείνεται τα έσοδα του ETS που σχετίζονται με τη ναυτιλία να διοχετεύονται στη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας για την απεξάρτηση από τον άνθρακα των ευρωπαϊκών ναυτιλιακών μεταφορών και των λιμανιών. Στην ίδια αναφορά προτείνεται ο καθορισμός της Μεσογείου ως περιοχή ελέγχου εκπομπών (SECA) πριν από το 2022.