Κονδύλια για δράσεις που θα στηρίξουν την ανεργία, θα συμβάλλουν στην επανεκπαίδευση του προσωπικού, θα μειώσουν την ρύπανση και θα βοηθήσουν την μετάβαση στη μετά-πετρέλαιο εποχή, προβλέπει για έξι ελληνικά νησιά το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Αφορά την Κρήτη, την Μυτιλήνη, την Σάμο, την Χίο, την Ρόδο και την Μύκονο.

Διαβαζοντας τα παραρτήματα που συνοδεύουν τον κανονισμό του Just Transition Fund (JTF) και κοιτάζοντας τις επιλέξιμες προς χρηματοδότηση δράσεις, προκύπτει ότι σε αυτές περιλαμβάνονται και τα μεγαλύτερα ελληνικά νησιά με πετρελαϊκές μονάδες, δηλαδή η Κρήτη και οι Περιφέρειες Νοτίου και Βορείου Αιγαίου. Στην λογική αυτή, το παράρτημα του κανονισμού (https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/annex_d_crs_2020_en.pdf), κάνει ειδική μνεία στην επόμενη ημέρα από το σβήσιμο των πετρελαικών μονάδων της ΔΕΗ σε εννέα περιοχές και συγκεκριμένα σε Ηράκλειο, Λασίθι, Ρέθυμνο, Χανιά, Λέσβο, Σάμο, Χίο, Ρόδο και Μύκονο.

“Η Ελλάδα παράγει υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και συγκεκριμένα 9,2 τόνους κατά κεφαλήν κάθε χρόνο έναντι 8,8 τόνων κατά κεφαλήν σε επίπεδο ΕΕ”, αναφέρει ο κανονισμός στο κεφάλαιο που αφορά την χώρα μας. Αυτό οφείλεται κυρίως στην εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, με περισσότερο από το 30% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας να προέρχεται από τον λιγνίτη στις δύο περιοχές εξόρυξης (Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη στην περιοχή της Πελοποννήσου) και κοντά στο 10% που προέρχεται από βαρύ πετρέλαιο ή ντίζελ στα νησιά.

Σύμφωνα πάντα με το κείμενο, η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να καταργήσει τους αποτελεσματικούς και πολύ ρυπογόνους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής πετρελαίου και ντίζελ. Και εναρμονισμένη με την πρωτοβουλία για Καθαρή Ενέργεια στα ευρωπαϊκά νησιά, πρόκειται να αντικαταστήσει τις παραπάνω μονάδες με ΑΠΕ, με τις δυνατότητες σε Κρήτη και νησιά του Αιγαίου να είναι πολύ υψηλές. “Οι διασυνδέσεις με την ηπειρωτική χώρα αλλά και μεταξύ των νησιών θα επεκταθούν για τη βελτιστοποίηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας”, σύμφωνα πάντα με τον κανονισμό.

Στην Κρήτη επομένως και τα νησιά του Αιγαίου, ο κανονισμός προβλέπει πόρους για την επανακατάρτιση των εργαζομένων που απασχολούνται στις πετρελαϊκές μονάδες της ΔΕΗ, μαζί με την ανάπτυξη τεχνολογιών και υποδομών, ικανών να υποστηρίξουν την καθαρή ενέργεια, την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τις ΑΠΕ και την ενεργειακή απόδοση.

Σύμφωνα με πηγές του Energypress, τα προβλεπόμενα κονδύλια δεν θα είναι πολλά, θα προέρχονται τόσο από το ΤΔΜ, όσο και από το ΕΣΠΑ και γι’ αυτό και οι δράσεις για το “πρασίνισμα” και την επανακατάρτιση των εργαζομένων σε πετρελαϊκές μονάδες, πρέπει να σχεδιαστούν πολύ στοχευμένα. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, αυτό ακόμη δεν έχει ξεκινήσει, αφού προς ώρας το βάρος πέφτει στην απολιγνιτοποίηση της Δ. Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. Ωστόσο μέσα στους προσεχείς μήνες θα υπάρξουν εξελίξεις και στο συγκεκριμένο κεφάλαιο. 

Εννοείται ότι τα παραπάνω “κουμπώνουν” και με την πορεία των διασυνδέσεων σε Κρήτη, καθώς και στα νησιά του Νοτίου και Βορείου Αιγαίου. Στην περίπτωση της Κρήτης, το βασικό σενάριο προβλέπει ότι θα είναι έτοιμη μέσα στο 2023, ωστόσο για τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, το έργο προϋπολογισμού 1,47 δισ ευρώ έχει προγραμματισθεί να έχει ολοκληρωθεί σε τρεις φάσεις, 2027, 2028 και 2029, σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ. Σύμφωνα με το ίδιο πλάνο, στα Δωδεκάνησα, η διασύνδεση ύψους 935 εκατ ευρώ, αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2029. Εως τότε, οι μόνοι ευνοημένοι θα συνεχίσουν να είναι όσοι τροφοδοτούν τα μη διασυνδεδεμένα νησιά με πετρέλαιο, αφού το κόστος παραγωγής κινείται σε διαστημικά επίπεδα.

Κάθε κιλοβατώρα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά κοστίζει στη ΔΕΗ από 1,5 έως και 16 φορές περισσότερο απ’ ότι το μέσο κόστος παραγωγής της επιχείρησης πανελλαδικά, σύμφωνα με στοιχεία της επιχείρησης για την περίοδο του Ιουνίου.

Εν προκειμένω, το ρεύμα που καίει ένα νοικοκυριό στην Αττική με μεσαία κατανάλωση 1.400 κιλοβατώρες το τετράμηνο, στοιχίζει για να παραχθεί 350 περίπου ευρώ το χρόνο, όταν στην Κρήτη το ίδιο κόστος φτάνει τα 800 ευρώ. Στη Ρόδο για τον ίδιο καταναλωτή ξεπερνά τα 900 ευρώ, σε Χίο και Μυτιλήνη τα 1.100 ευρώ, στη Γαύδο υπερβαίνει τα 3.400, στους Αρκιούς φτάνει τα 4.500, με πρωταθλητή τα Αντικύθηρα όπου εκτινάσσεται πάνω από 5.900 ευρώ ! Κόστος μέχρι και 1.572% ακριβότερο του μέσου κόστους παραγωγής της ΔΕΗ πανελλαδικά, σύμφωνα με στοιχεία της επιχείρησης για τον Ιούνιο.