του Γιάννη Μπασιά

Πεμ, 3 Σεπτεμβρίου 2020 - 15:16

στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα από γαλλικές αποστολές. Ο ενεργειακός χάρτης της περιοχής έχει πλέον σε μεγάλο βαθμό διαμορφωθεί.

Τα λασποηφαίστεια και οι υδρίτες σχετίζονται με τον πυθμένα. Τα πρώτα λόγω έκλυσης μεθανίου στην επιφάνεια του βυθού και οι δεύτεροι λόγω κατακράτησης μεθανίου μέσα σε πάγο στα επιφανειακά στρώματα του βυθού. Μεγάλα λασποηφαίστεια βρίσκονται ιδιαίτερα νοτίως της Κρήτης και οι υδρίτες ανατολικότερα της Κρήτης. Προς το παρόν δεν αποτελούν τομείς βιομηχανικής εξερεύνησης που μπορούν να οδηγήσουν σε δραστηριότητες εκμετάλλευσης την επόμενη δεκαετία.

Από την άλλη πλευρά όμως και τα δύο περιβάλλοντα ύπαρξης μεθανίου, δηλαδή φυσικού αερίου, μετράνε στο τραπέζι της διαπραγματευόμενης αξίας του ελληνικού υπεδάφους σε ορίζοντα 20-30 ετών. Αυτό δεν πρέπει να παραμεληθεί. Η ΕΔΕΥ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων), ως αρμόδια αρχή, οφείλει να συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις.

Απαιτείται κατανόηση της δυναμικής του διεθνούς ενεργειακού περιβάλλοντος σε κλίμακα δεκαετιών. Ακούγοντας τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να γεφυρώνει τις σημερινές εναλλακτικές πηγές ενέργειας για δεκαετίες, εκτός εάν μεγάλες τεχνολογικές αλλαγές θα επιτρέψουν την παραγωγή ενέργειας με μη ενεργοβόρες διαδικασίες, άσχετες με τις σημερινές εναλλακτικές πηγές.

Για την ελληνική πραγματικότητα οι γεωφυσικές έρευνες δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης εντάσσονται σε αυτό το πρόγραμμα γέφυρας που προσφέρει το φυσικό αέριο. Θα αποτελέσουν, μάλιστα, ορόσημο εάν αρχίσουν στο τέλος του 2020, όπως έχει προγραμματισθεί. Στις αρχές Ιουνίου 2020, η Τεχνική Επιτροπή για τα θαλάσσια οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, απαρτιζόμενη από αντιπροσώπους των εταιρειών και της ΕΔΕΥ ενέκρινε το τεχνικό πρόγραμμα των γεωφυσικών εργασιών, καθώς και το χρονοδιάγραμμα των αναγκαίων αδειοδοτήσεων από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Εάν οι έρευνες προχωρήσουν γρήγορα θα μπορέσει η Ελλάδα να μπει το 2022 στη δεύτερη φάση των ερευνών χωρίς καθυστέρηση. Αυτή η δεύτερη φάση θα είναι ο προάγγελος της πρώτης γεώτρησης σε κάθε ένα από τα δύο θαλάσσια οικόπεδα της Κρήτης. Η διεθνοποίηση της περιοχής δεν σχετίζεται μόνο με την ελληνική ΑΟΖ. Σχετίζεται και με την ΑΟΖ της Λιβύης (νοτίως της μέσης γραμμής), διότι οι υποθαλάσσιες γεωλογικές δομές των δύο ΑΟΖ ομοιάζουν, όπως και ανατολικότερα με την Αίγυπτο.

Δεν πρόκειται για μυστικά, ούτε για γεωπολιτικά κουτσομπολιά. Τα διαθέσιμα γεωφυσικά δεδομένα των προηγούμενων δεκαετιών πωλούνται από διεθνείς γεωφυσικές εταιρείες. Οποιοσδήποτε μπορεί να ενημερωθεί επίσημα στο Διαδίκτυο και οποιαδήποτε εταιρεία μπορεί να ζητήσει να τα δει και να τα αγοράσει. Η ΕΔΕΥ ξεκίνησε από το 2019 μια προσπάθεια συλλογής του τι υπάρχει στις ξένες εταιρείες και τι πρέπει να κατατεθεί στην αρμόδια ελληνική αρχή. Ένας ικανοποιητικός αριθμός δεδομένων έχει ήδη συλλεχθεί. Αυτή η δουλειά δεν πρέπει να αφεθεί χωρίς συνέχεια.

Η ΕΔΕΥ εξέδωσε ένα χάρτη που υπάρχει σε πολλές μελέτες και παρουσιάσεις της. Αυτός απεικονίζει την υπάρχουσα και υπό κατασκευή κατανομή των διυλιστηρίων, σταθμών υγροποίησης, σταθμών αεριοποίησης και αγωγών στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι το τέλος του 2020, η Τουρκία θα έχει τρία διυλιστήρια και τρία FSRU (πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεροποίησης φυσικού αερίου), η Συρία ένα διυλιστήριο, ο Λίβανος ένα FSRU, το Ισραήλ δύο διυλιστήρια, ένα LNG (σταθμός υγροποίησης φυσικού αερίου) και ένα FSRU, η Αίγυπτος τρία LNG και τρία διυλιστήρια, η Ελλάδα τρία διυλιστήρια και δύο FSRU, και η Κύπρος ένα FSRU. Περιττό να πούμε ότι υπάρχει υπερσυγκέντρωση.

Αλλά για να λειτουργήσουν οι σταθμοί FSRU χρειάζεται να αφιχθεί το φυσικό αέριο με καράβι σε υγροποιημένη μορφή από κοντινές ή απομακρυσμένες περιοχές εκτός Μεσογείου, όπου υπάρχουν σταθμοί LNG. Περίπου 450 δισ. δολάρια είναι δεσμευμένα από το 2019 διεθνώς για την κατασκευή σταθμών υγροποίησης. Υπολογίζεται από τους ειδικούς ότι το σύνολο των επενδύσεων για τα επόμενα χρόνια θα πλησίαζε το ένα τρισ. δολάρια, εάν η μείωση της κατανάλωσης και η ύφεση δεν επηρέαζε τα προγράμματα κατασκευής.

Το πρόβλημα γίνεται πιο σύνθετο εάν λάβουμε υπόψιν ότι αρκετά εθνικά ταμεία συνταξιοδότησης ανά τον κόσμο και μεγάλα funds που διαχειρίζονται επίσης συνταξιοδοτικά ταμεία έχουν επενδύσει μέρος του χαρτοφυλακίου τους σε τέτοια αναπτυξιακά προγράμματα που σήμερα πλήττονται, λόγω ύφεσης και πανδημίας. Θα είναι δύσκολο να αποφανθούμε προς τα που θα γείρει η ζυγαριά στην Ανατολική Μεσόγειο σε δύο χρόνια, δηλαδή προς σταθμούς LNG ή σε αγωγούς.

Πάντως, το σίγουρο είναι ότι ανακαλύψεις φυσικού αερίου στην ελληνική ΑΟΖ θα επέτρεπαν να αξιολογηθεί το ποσοστό αντικατάστασης των εισαγωγών από την εγχώρια παραγωγή. Θα ενεθάρρυναν επιπλέον τον διεθνή επενδυτικό τομέα για την μία, την άλλη, ή ένα συνδυασμό των δύο λύσεων. Η παραγωγή του φυσικού αερίου θα απαιτήσει αναμφίβολα υποδομές, το κόστος των οποίων θα μπορεί να μοιραστεί με το κόστος των επενδύσεων για τη μεταφορά.