Εν αναμονή του στρατηγικού επιχειρησιακού σχεδίου για τη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης στη μετα-λιγνιτική εποχή, το οποίο αναμένεται στις αρχές του φθινοπώρου οι δύο ενεργειακές περιοχές της χώρας …στρώνουν το έδαφος για την επόμενη μέρα. Προ ημερών, παραδόθηκε στον πρόεδρο της Συντονιστικής Επιτροπής του ΣΔΑΜ κ. Κωστή Μουσουρούλη, το Σχέδιο Ανάπτυξης (Master Plan) των δήμων Μεγαλόπολης και Γορτυνίας. Παράλληλα, στη Δυτική Μακεδονία, ο Περιφερειάρχης κ. Γιώργος Κασαπίδης συνεργάστηκε την περασμένη εβδομάδα με στελέχη του Υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ) προκειμένου να επισπευσθεί η θεσμοθέτηση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας, το οποίο εκκρεμεί εδώ και περίπου μια δεκαετία
Το μέλλον των δύο περιοχών βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής σκηνής όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη καθώς η λιγνιτική παραγωγή καταρρέει. Ειδικά στη χώρα μας, η απόφαση της εμπροσθοβαρούς απολιγνιτοποίησης, ουσιαστικά έως το 2023 (με εξαίρεση τη μονάδα «Πτολεμαΐδα 5» που θα λειτουργεί με λιγνίτη έως το 2028) καθιστά επιτακτική την ολοκλήρωση το εγχειρήματος. Ωστόσο, η επιτυχία του εξαρτάται από τους διαθέσιμους πόρους και αυτοί δεν είναι εξασφαλισμένοι σύμφωνα με τα όσα κατέδειξε και η έκθεση «Δίκαιη Μετάβαση: Ιστορικό, εξελίξεις και προκλήσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη» του Green Tank.
Όπως επισημαίνεται, είναι αδύνατον η στροφή τοπικών οικονομιών βαθιά εξαρτημένων από τη λιγνιτική δραστηριότητα, να συντελεστεί ως το 2023, όμως είναι εφικτό να τεθούν οι κατάλληλες προγραμματικές βάσεις και να εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι που θα στρέψουν τις τοπικές οικονομίες προς βιώσιμη κατεύθυνση σε βάθος 15-20 ετών. Όμως η δραστική περικοπή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο θα χρηματοδοτήσει δράσεις στις υπό απολιγνιτοποίηση ευρωπαϊκές περιφέρειες, από 40 δισ. ευρώ σε 17,5 δισ. ευρώ (σύμφωνα με την τελευταία πρόταση της ΕΕ τον Μάιο), θα οδηγήσει σε περιορισμό των κονδυλίων για την Ελλάδα από 1,724 δισ. ευρώ σε 750 εκατ. ευρώ, δηλαδή κατά ένα δισ. ευρώ. Εκτός εάν η χώρα μας διεκδικήσει αλλαγή των κριτηρίων κατανομής των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης απαιτώντας να συμπεριληφθούν τα κριτήρια της ταχύτητας με την οποία τα κράτη μέλη δεσμεύονται να μειώσουν τις εκπομπές αερίων από λιθάνθρακα ή λιγνίτη και της ανεργίας.
Το «κλειδί» της μετάβασης στη χωροταξία
Σε κάθε περίπτωση, για τη Δυτική Μακεδονία, η προετοιμασία για την επόμενη ημέρα απαιτεί την επικαιροποίηση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού προκειμένου να αποτελέσει τον …μπούσουλα για μια βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής, καθορίζοντας τις ειδικές ζώνες που θα υποδεχθούν τις νέες επενδύσεις αλλά και τις προστατευόμενες περιοχές για την διαφύλαξη του περιβάλλοντος.
Επίσης, απαιτείται θεσμοθέτηση νέων ζωνών χρήσεων γης, κυρίως για τις εκτάσεις των ορυχείων της ΔΕΗ, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή, αλλά και ταχεία εκπόνηση των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων (δηλαδή των νέων πολεοδομικών σχεδίων) προκειμένου να καταστεί σαφές το τι και που επιτρέπεται να χτιστεί. Επίσης, ένα από τα «εργαλεία» που αναμένεται να χρησιμοποιήσει το ΥΠΕΝ είναι τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια προκειμένου να χωροθετηθούν fast track στρατηγικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας.
Πόλη μηδενικών ρύπων η Μεγαλόπολη
Όσο για την περιοχή της Μεγαλόπολης, στο Τοπικό Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης - τη σύνταξη του οποίου ανέλαβε να διαχειριστεί η δημοτική εταιρεία ΑΡΚΑΔΙΑ ΑΕ, με εξουσιοδότηση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ. Παναγιώτη Νίκα - αποτυπώνεται ο μετασχηματισμός της σε πόλη μηδενικών εκπομπών και αποβλήτων (zero emissions και zero waste).
Στόχος του σχεδίου, το οποίο τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, είναι να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες χρηματοδότησης από τα ευρωπαϊκά ταμεία, ώστε να γίνει η Μεγαλόπολη κέντρο πράσινης ενέργειας και κατασκευής πράσινου ενεργειακού εξοπλισμού, πόλος επενδύσεων ηλεκτροκίνησης και πράσινης επιχειρηματικότητας, αλλά και δράσεων κυκλικής οικονομίας, τεχνολογίας και καινοτομίας.
Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα αναπτύσσεται σε έξι βασικούς θεματικούς άξονες προτεραιότητας, στους οποίους εντάσσονται συγκεκριμένα μέτρα που εξειδικεύονται σε παρεμβάσεις στα πεδία της Πράσινης Ενέργειας, της Τοπικής Ανάπτυξης, του Περιβάλλον και της Ποιότητα Ζωής, του Τουρισμού – Πολιτισμού, της Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού και τέλος της Έρευνας – Καινοτομίας.
