Οι χώρες της Δύσης κινητοποιούνται για να «διασώσουν» τη διεθνή συνθήκη Open Skies (Ανοιχτοί Ουρανοί), από την οποία σκοπεύουν να αποσυρθούν οι ΗΠΑ. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την Πέμπτη την αποχώρηση της χώρας του, κατηγορώντας τη Ρωσία ότι παραβιάζει αυτή τη συνθήκη, η οποία επιτρέπει να επαληθεύονται οι στρατιωτικές κινήσεις και τα μέτρα περιορισμού των εξοπλισμών των χωρών που την έχουν υπογράψει. «Εφόσον δεν την σέβονται, εμείς θα αποσυρθούμε», είπε χαρακτηριστικά

Οι πρεσβευτές των χωρών μελών του ΝΑΤΟ συνεδρίασαν κατεπειγόντως για το θέμα αυτό το απόγευμα της Παρασκευής και, σύμφωνα με μια διπλωματική πηγή, «όλοι οι Σύμμαχοι ζήτησαν από τις ΗΠΑ να παραμείνουν συμβαλλόμενο μέρος».

Η Γερμανία είχε ζητήσει από χθες από την Ουάσινγκτον να «επανεξετάσει τη θέση της» ενώ σήμερα, συνυπογράφει μαζί με άλλες εννέα ευρωπαϊκές χώρες μια ανακοίνωση στην οποία υπενθυμίζεται πόσο σημαντική είναι αυτή η συνθήκη. «Λυπούμαστε» για την ανακοίνωση της Ουάσινγκτον «μολονότι συμμεριζόμαστε τις ανησυχίες» των ΗΠΑ, αναφέρεται σε αυτό το κείμενο που δόθηκε στη δημοσιότητα από το υπουργείο Εξωτερικών της Γαλλίας και υπογράφεται από 10 χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ισπανία, Ολλανδία, Φινλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Τσεχία, Σουηδία).

«Η συνθήκη Open Skies είναι ένας κρίσιμος παράγοντας στο πλαίσιο της ενίσχυσης της εμπιστοσύνης που δημιουργήθηκε κατά τις προηγούμενες δεκαετίες ενόψει της προαγωγής της διαφάνειας και της ασφάλειας στην ευρωατλαντική ζώνη», υπογραμμίζουν οι χώρες αυτές, επαναλαμβάνοντας ότι οι ίδιες θα συνεχίσουν να την εφαρμόζουν.

«Θα συνεχίσουμε τον διάλογο με τη Ρωσία, όπως έχει ήδη αποφασιστεί μεταξύ των Συμμάχων στο ΝΑΤΟ και των άλλων Ευρωπαίων εταίρων, ώστε να επιλύσουμε εκκρεμή θέματα, όπως είναι οι άτοποι περιορισμοί στις πτήσεις πάνω από το Καλίνινγκραντ», συνεχίζει το κείμενο, καλώντας τη Μόσχα «να άρει αυτούς τους περιορισμούς».

Μεταξύ των παραβιάσεων τις οποίες επικαλείται η Ουάσινγκτον, ένας εκπρόσωπος του Πενταγώνου ανέφερε την απαγόρευση στα συμμαχικά αεροσκάφη να πλησιάζουν σε απόσταση μικρότερη των 500 χιλιομέτρων στον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ (ανάμεσα στη Λιθουανία και την Πολωνία) και να ξεπερνούν σε βάθος μεγαλύτερο των 10 χιλιομέτρων τα σύνορα Ρωσίας-Γεωργίας.

Η Συνθήκη Open Skies, στην οποία μετέχουν 35 χώρες, τέθηκε σε ισχύ το 2002 με σκοπό να προωθήσει «την εμπιστοσύνη και την προβλεψιμότητα» των στρατιωτικών κινήσεων των συμβαλλομένων μερών. Επιτρέπει τη διεξαγωγή κοινών, άοπλων πτήσεων επιτήρησης πάνω από τα εδάφη τους και τη λήψη φωτογραφιών με φακούς προκαθορισμένης ανάλυσης. Οι υπογράφουσες χώρες μπορούν επίσης να ζητήσουν τις εικόνες που ελήφθησαν κατά τις υπερπτήσεις των άλλων μερών. Κάθε χώρα αποκτά το δικαίωμα να διεξάγει και την υποχρέωση να δέχεται πτήσεις επιτήρησης πάνω από το έδαφός της.

«Η ιδιαιτερότητά της έγκειται ωστόσο στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια αυτών των πτήσεων, οι εκπρόσωποι της χώρας-παρατηρητή και της χώρας που είναι αντικείμενο παρατήρησης μπορούν να κάθονται μαζί στο ίδιο αεροσκάφος», όπως ανέφεραν οι Αλεξάντερ Γκριφ και Μόριτς Κουτ, ερευνητές στο Ινστιτούτο Ερευνών Ειρήνης και Πολιτικής Ασφαλείας του Αμβούργου, σε μια έκθεσή τους τον περασμένο Απρίλιο.

«Η αποχώρηση των ΗΠΑ θα έθετε σε κίνδυνο το μέλλον της συνθήκης. Θα εμπόδιζε τη Ρωσία και τη Λευκορωσία να κάνουν πτήσεις πάνω από το αμερικανικό έδαφος. Όμως οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα έχαναν σημαντικές πληροφορίες, δεδομένου ότι οι περισσότεροι από αυτούς δεν διαθέτουν αναγνωριστικούς δορυφόρους. Κατά συνέπεια, η αποχώρηση δεν θα επηρέαζε μόνο τις ΗΠΑ αλλά και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ και, σε τελική ανάλυση, όλες τις άλλες συμβαλλόμενες χώρες», εξήγησαν.

Οι πτήσεις αυτές γίνονται με προκαθορισμένα αεροσκάφη. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν Boeing OC-135 εξοπλισμένα με υπέρυθρα σκάνερ, ένα ραντάρ και βιντεοκάμερες. Η χώρα στην οποία θα γίνει η πτήση ενημερώνεται τουλάχιστον 72 ώρες νωρίτερα. Το σχέδιο πτήσης υποβάλλεται τουλάχιστον 24 ώρες πριν από την πτήση και η ενδιαφερόμενη χώρα έχει το δικαίωμα να προτείνει τροποποιήσεις.

Η συνθήκη καθορίζει επίσης τα αεροδρόμια απογείωσης και προσγείωσης που θα χρησιμοποιήσουν τα αεροσκάφη, τα σημεία εισόδου και εξόδου από την κάθε χώρα, ακόμη και τα αεροδρόμια ανεφοδιασμού σε καύσιμα. Μια Συμβουλευτική Επιτροπή (CCCO) έχει αναλάβει να επιτηρεί την τήρηση της συνθήκης. Συνεδριάζει κάθε μήνα στην έδρα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) στη Βιέννη.

ΟΙ 35 υπογράφουσες χώρες είναι η Γερμανία, η Λευκορωσία, το Βέλγιο, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Βουλγαρία, ο Καναδάς, η Κροατία, η Δανία, η Ισπανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γεωργία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ισλανδία, η Ιταλία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Κιργιστάν, το Λουξεμβούργο, η Νορβηγία, η Ολλανδία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Τσεχία, η Ρουμανία, η Βρετανία, η Ρωσία, η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Σουηδία, η Τουρκία, η Ουκρανία και οι ΗΠΑ.

ΓΓ ΝΑΤΟ: Καλεί τη Ρωσία να τηρήσει τη συμφωνία Open Skies

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ κάλεσε, εξάλλου, χθες, Παρασκευή, τη Ρωσία να σεβαστεί την υποχρέωσή της για συνεργασία στην επιτήρηση των στρατιωτικών δραστηριοτήτων της προκειμένου να διασωθεί η συνθήκη Open Skies (Ανοικτών Ουρανών), που απειλείται από την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών.

«Η επιστροφή της Ρωσίας στην τήρηση της συμφωνίας είναι ο καλύτερος τρόπος για να διαφυλαχθούν τα πλεονεκτήματα της συνθήκης», είπε μετά την κατεπείγουσα συνεδρίαση, μέσω τηλεδιάσκεψης, των πρεσβευτών των χωρών μελών της Συμμαχίας.

Η συνθήκη που τέθηκε σε εφαρμογή το 2002 υποχρεώνει τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να αποδέχονται τον έλεγχο των στρατιωτικών δραστηριοτήτων τους και των στρατηγικών εγκαταστάσεών τους με πτήσεις πάνω από το έδαφός τους.

Στην τηλεδιάσκεψη σήμερα οι ΗΠΑ εκπροσωπήθηκαν από τον πρεσβευτή Μάρσαλ Σ. Μπίλινγκσλι, τον εκπρόσωπο του Αμερικανού προέδρου για θέματα αφοπλισμού.

Ο Στόλτενμπεργκ δεν έκανε καμία αναφορά στη διακήρυξη που υπογράφουν δέκα ευρωπαϊκές χώρες με την οποία εκφράζουν τη λύπη τους για την αποχώρηση της Ουάσινγκτον από αυτήν τη διεθνή συνθήκη. Η αμερικανική κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι είναι έτοιμη να αναθεωρήσει την απόφασή της, εφόσον η Ρωσία τηρήσει πλήρως τους όρους της συνθήκης.

«Είμαστε πλήρως προσηλωμένοι στη διαφύλαξη του ελέγχου των εξοπλισμών, στον αφοπλισμό και τη μη διάδοση (των πυρηνικών όπλων) σε διεθνές επίπεδο», είπε ο Στόλτενμπεργκ. «Εδώ κα πολλά χρόνια η Ρωσία επιβάλλει περιορισμούς στις πτήσεις, που είναι ασύμβατοι με τη συνθήκη. Κυρίως περιορισμούς στις πτήσεις πάνω από το Καλίνινγκραντ και στα σύνορά της με τη Γεωργία. Η επιλεκτική εφαρμογή των υποχρεώσεών της υπονομεύει τη συμβολή αυτής της σημαντικής συνθήκης στην ασφάλεια και τη σταθερότητα στην ευρωατλαντική ζώνη», πρόσθεσε.