Πρόλογος
Σκοπός της παρούσας δημοσίευσης είναι η διάχυση της πληροφορίας που αναφέρεται στην έρευνα από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης, της αποτελεσματικής εφαρμογής της Οδηγίας 2013/30/ΕΕ, που αφορά την ασφάλεια των εργαζομένων και την προστασία του περιβάλλοντος κατά την διάρκεια πετρελαϊκών δραστηριοτήτων σε υπεράκτιο περιβάλλον.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα βασίσει την ανάλυσή της αυτή που επιχειρεί μέσω του διαδικτύου, σ’ ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών σχετικά με τις εργασίες που λαμβάνουν χώρα σε εξέδρες πετρελαίου, ώστε να αποφασίσει τρόπους για την αρτιότερη εφαρμογή της.
Ο γενικότερος προβληματισμός για το θέμα, τέθηκε από την Ε.Ε. απ’ όπου αποφάσισαν να μας στείλουν σχετικό ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ, για το πώς βλέπουμε την εφαρμογή της εν λόγω Ντιρεκτίβας ; Θέλουν αφενός να γνωρίζουν αν έπιασε τόπο όλη αυτή η πρωτοβουλία και αφετέρου, τι άλλο θα έπρεπε να σχεδιάσουν για την ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή της;
Διαπιστώνω ότι το εν λόγω ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ, που δίνει την δυνατότητα ακόμη καλύτερης αντίληψης της Οδηγίας, δεν φαίνεται να διαδόθηκε αρκούντως, ώστε να διασφαλίσει μια καθολικότερη αποδοχή στην διαβούλευσή του. Και είναι ο κύριος λόγος που δημοσιεύω αυτό μου το άρθρο, προσπαθώντας μάλιστα παρακάτω, να διατυπώσω συνοπτικά την προσωπική μου άποψη, συμμετέχοντας με τον τρόπο αυτό στην διαβούλευση, στα πλέον ουσιαστικά ερωτήματα.
Το ερωτηματολόγιο που προτείνεται από την Επιτροπή, αποτελείται από τρία μέρη. Στο Α’ ΜΕΡΟΣ συμπεριλαμβάνεται η βασική φιλοσοφία που στηρίχτηκε η Οδηγία και αφορά το ευρύτερο κοινό, ενώ στα άλλα δύο Μέρη συμπεριλαμβάνονται πιο ειδικά θέματα που αφορούν τις απαντήσεις πλέον εξειδικευμένων ομάδων.
Στην παρούσα δημοσίευση, θα προσπαθήσω μια ανάλυση της φιλοσοφίας αυτής της Διαβούλευσης προκειμένου να βοηθήσουμε όλοι μαζί στην κατανόηση και βελτίωση της εφαρμογής της Οδηγίας.
Α’ ΜΕΡΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ
Για την διευκόλυνση του αναγνώστη, παραθέτω τις ερωτήσεις που έχουν κατατεθεί από την Ε.Ε. και αμέσως μετά την κάθε ερώτηση, παραθέτω την απάντηση/πρότασή μου –σε πλάγια γραφή-, όπως προκύπτει από την σχετική μελέτη του αρκετά πολύπλοκου αυτού αντικειμένου, αναλύοντας -συνοπτικά- συγχρόνως, τα κίνητρα που με ώθησαν στην πρωτοβουλία αυτή.
[Εκ προοιμίου σας ενημερώνω ότι έγινε επιλογή των ουσιαστικότερων ερωτημάτων, κυρίως λόγω οικονομίας χώρου, έτσι, θα έχετε την δυνατότητα να δείτε όλες τις ερωτήσεις στο σχετικό Ερωτηματολόγιο, επισκεπτόμενοι την ιστοσελίδα: https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/osdevaluation?surveylanguage=el]
14. ΕΡ.: Με τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων για την ασφάλεια, την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, η οδηγία έχει ως στόχο τη μείωση των κινδύνων σοβαρών ατυχημάτων στις υπεράκτιες εγκαταστάσεις. Θεωρείτε ότι η οδηγία μείωσε αποτελεσματικά αυτούς τους κινδύνους;
14 & 15. ΑΠ.: Είναι αλήθεια ότι η δόμηση της εν λόγω Οδηγίας ξεκίνησε ουσιαστικά μετά το μεγάλο ατύχημα της εξέδρας DeepWater Horizon, που έδωσε την ευκαιρία για σοβαρότερο προβληματισμό των ιθυνόντων και γενικότερα υψηλότερα ισταμένων οι οποίοι τελικά κατάφεραν να αυστηροποιήσουν περαιτέρω τους Κανονισμούς που διέπουν τις Υπεράκτιες Επιχειρήσεις Πετρελαϊκής Εξερεύνησης & Παραγωγής Υδρογονανθράκων. Το γεγονός ότι προέβλεψαν την λειτουργία νέων "φίλτρων" στην όλη διαδικασία παρακολούθησης και ελέγχου των επιχειρήσεων αυτών, ήταν μια πράξη που με βεβαιότητα θα ελαχιστοποιήσει τα ατυχήματα αυτά, που όταν συμβούν, θρηνούμε τόσο ανθρώπινες ζωές, όσο και περιβαλλοντικές επιπτώσεις με σοβαρότατες και μακροχρόνιες ζημίες για τα οικοσυστήματα και τον άνθρωπο.
16. ΕΡ.: Σε συνέχεια της απάντησης που δώσατε στην προηγούμενη ερώτηση, υπάρχουν κατά τη γνώμη σας λόγοι που να υπαγορεύουν την προσαρμογή των διατάξεων της οδηγίας;
16 & 17 ΑΠ.: Επειδή η εφαρμογή της εν λόγω Οδηγίας είναι αρκετά πολύπλοκη, αλλά αξίζει το κόπο να υλοποιηθεί μέχρι τις έσχατες λεπτομέρειές της, θα πρέπει κάποιος Φορέας της Ε.Ε. να ελέγχει την απόλυτα επιστημονική, τεχνική, νομική, φιλο-περιβαλλοντική, τεχνολογική ..κλπ εφαρμογή της. Η διαδικασία αυτή απαιτεί αυστηρούς ελέγχους με διάφορους τρόπους και συστήματα (π.χ. αυτομάτου ελέγχου και άρτια εκπαιδευμένου & έμπειρου προσωπικού), ώστε να μηδενίζεται ο κάθε κίνδυνος. ΝΑΙ ! Η Βιομηχανία πετρελαίου, διαθέτει την εμπειρία και τα κονδύλια, την τεχνογνωσία και την απόλυτη υποχρέωση να εφαρμόσει τους σχετικούς Κανονισμούς. Και πρέπει να το κάνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, γιατί από ανθρώπινη αβλεψία και σχεδιαστικές αστοχίες, έχουν δημιουργηθεί τόσα πολλά ατυχήματα με το σύγχρονο χάσιμο ανθρώπινων ζωών, που είναι ασυγχώρητο σφάλμα να ξανασυμβούν σήμερα με την διάθεση τόσων προηγμένων τεχνολογικών μέσων. Παράλληλα, πρέπει να σταματήσει η περαιτέρω δυσφήμηση του πετρελαίου, που τόσα δεινά έχει δημιουργήσει κατά καιρούς, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της επιδείνωσης του φαινομένου του Θερμοκηπίου, λόγω της συνεχούς τροφοδοσίας/εμπλουτισμού της ατμόσφαιρας με τεράστιες ποσότητες Διοξειδίου του Άνθρακα. Είμαστε και θα είμαστε για πολλές δεκαετίες ακόμα εξαρτημένοι απ' το πετρέλαιο, θα συνεχιστεί η αναζήτηση και παραγωγή του διεθνώς, αλλά, δεν σημαίνει ότι, όπου πάνε οι εταιρείες για όλες ετούτες τις επιχειρήσεις, ότι θα είναι και οι μόνες υπεύθυνες για αποφυγές ατυχημάτων. Έχουν υποχρέωση και τα Κράτη που παραχωρούν τα αντίστοιχα Blocks για τις δραστηριότητες αυτές. Και ας μη γελιόμαστε..! Η εμπειρία που απέκτησαν οι Βορειο-Ευρωπαίοι, με πάνω από σαράντα χρόνια ουσιαστικής εργασίας πάνω στις πλατφόρμες, θα χρειαστεί για τους Νότιους, που τώρα ουσιαστικά αρχίζει όμοια δραστηριότητα, για άλλα 40 χρόνια, προκειμένου να τους εμπιστευτούμε. Μα, θα μου πείτε: αφού οι εταιρείες διαθέτουν προσωπικό με βαριά εμπειρία στο θέμα, για ποιό λόγο να ανησυχούμε?
18. ΕΡ.: Σε συνέχεια της απάντησής σας στην ερώτηση 1, θεωρείτε ότι συντρέχουν λόγοι για την τροποποίηση του εθνικού κανονιστικού και νομοθετικού πλαισίου των κρατών μελών με στόχο την πλήρη εναρμόνισή του με την ΟΥΑ; (-Οδηγία Υπεράκτιας Ασφάλειας)
18 & 19.ΑΠ.: Μα όταν σε περιοχές όπως η Νοτιοανατολική Ευρώπη και Μεσόγειος, που μόλις αρχίζουν οι σχετικές δραστηριότητες, δεν υπάρχει καμία απολύτως εμπειρία, είναι λογικό να πληθαίνουν καθημερινά οι αντιδράσεις των κάθε λογής οικολόγων & φιλο-περιβαλλοντολόγων, που εμμέσως πλην σαφέστατα, δημιουργούν επιπλέον κόστη για τις εταιρείες, με διαρκείς αναβολές υλοποίησης των προγραμμάτων και αρκετές φορές ολοκληρωτική ακύρωση αυτών. Λείπει λοιπόν η κατάλληλη προετοιμασία ενημέρωσης όλων των εμπλεκομένων μερών ώστε να πειστούν άπαντες, ότι τα πάντα θα γίνουν με τον τελειότερο τρόπο. Για να πετύχει μια τέτοια ενέργεια, πρέπει να υπάρξουν ντόπιοι ειδικοί επιστήμονες και τεχνικοί, ώστε να μπορέσουν στην ίδια τους τη γλώσσα να επεξηγήσουν, το τί έρχεται, πώς θα γίνει και πώς θα αποφευχθούν οι πιθανοί κίνδυνοι, ή και ακόμη πώς θα είναι οργανωμένο ένα Emergency Plan! Αυτά, έχουμε διαπιστώσει ότι απαιτούν μακροχρόνια εκπαιδευτικά προγράμματα για να καταστούν απόλυτα υπεύθυνοι οι εμπλεκόμενοι.
20. ΕΡ.: Κατά την άποψή σας, πόσο αποτελεσματική ήταν η οδηγία για την υπεράκτια ασφάλεια στην επίτευξη των παρακάτω στόχων;
Πρόληψη ή μείωση της πιθανότητας σοβαρών ατυχημάτων
Πρόληψη ή μείωση της πιθανότητας σοβαρών περιβαλλοντικών περιστατικών
Προστασία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος από τις δυσμενείς επιπτώσεις των υπεράκτιων εργασιών πετρελαίου και φυσικού αερίου
Εναρμόνιση των μέτρων και των διαδικασιών πρόληψης με τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις βέλτιστες πρακτικές
Εξασφάλιση συνεκτικών προτύπων για την πρόληψη σοβαρών ατυχημάτων και σοβαρών περιβαλλοντικών περιστατικών σε ολόκληρη την ΕΕ
Καταμερισμός σαφών ευθυνών για τον έλεγχο της πιθανότητας επέλευσης μεγάλων κινδύνων, χωρίς περιθώρια παρερμηνείας, μεταξύ των κατόχων άδειας, των φορέων εκμετάλλευσης και των φορέων εκμετάλλευσης γεωτρήσεων και των ιδιοκτητών μη παραγωγικών εγκαταστάσεων
Εντοπισμός και αναφορά σχετικών περιστατικών, όπως τραυματισμών, σοβαρών εκροών επικίνδυνων ουσιών, πρόδρομων σοβαρών ατυχημάτων, καθώς και άλλων παραμέτρων που σχετίζονται με τη συνολική κατάσταση ασφάλειας των εγκαταστάσεων
Διευκόλυνση της ουσιαστικής συμμετοχής των ενώσεων εργαζομένων στις τριμερείς διαβουλεύσεις για την ασφάλεια
Διευκόλυνση της πρόσβασης του κοινού σε πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των επιπέδων κινδύνου και των ελέγχων
Εξασφάλιση της ουσιαστικής συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με την αδειοδότηση και την έγκριση εργασιών πετρελαίου και φυσικού αερίου που έχουν επίπτωση στην πρόληψη σοβαρών ατυχημάτων και τη σχετική ευθύνη
Βελτίωση της συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσεων μεταξύ των κρατών μελών
Βελτίωση των μηχανισμών ετοιμότητας και αντιμετώπισης καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης
Διασφάλιση της εκτέλεσης των εργασιών μόνο από εταιρείες που διαθέτουν την κατάλληλη οικονομική και τεχνική ικανότητα
Παροχή επαρκούς προστασίας στους καταγγέλλοντες που αναφέρουν ανησυχίες για σχετικά ζητήματα
Σύσταση ανεξάρτητων, αρμόδιων αρχών για την πρόληψη σοβαρών ατυχημάτων και σοβαρών περιβαλλοντικών περιστατικών στα σχετικά κράτη μέλη με επαρκή διοικητική ικανότητα και εμπειρογνωμοσύνη
Διευκόλυνση της ουσιαστικής συμμετοχής των ενώσεων εργαζομένων σε ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια
20 & 21. ΑΠ.: Θα το πω πάρα πολύ απλά: Παρά το ότι η Οδηγία προέβλεψε τα περισσότερα από τα απαραίτητα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν και εφαρμοστούν για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων, οι δυνητικά εμπλεκόμενοι, αν εξαιρέσουμε την ΕΔΕΥ, ουδέποτε μπήκαν στην φιλοσοφία ούτε κάν της μελέτης της Οδηγίας και του προβληματισμού που θα έπρεπε να είχε δημιουργήσει. Οι αιτίες? και πάλι απλές: Ποιά εταιρεία δίνει χρήματα σήμερα για τόσο μακροχρόνιες εκπαιδεύσεις και οργανώσεις από πολύπλοκες νομικές Υπηρεσίες και τεχνικές/τεχνολογικές κλπ ανάγκες, που πέραν του χρόνου, απαιτούν και εις βάθος μελέτη και προβληματισμό και κοινές συζητήσεις γι ανταλλαγές απόψεων και συνέδρια για διαρκή ενημέρωση και διόρθωση πιθανών λαθών στην προοδευτικά αποκτώμενη γνώση? Και ποιά Εταιρεία (κυρίως Κρατική) θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει "In house or on site training" επάνω σε πλατφόρμες πετρελαίου ή έστω μέσω "virtual reality videos", τέτοια πανάκριβα εκπαιδευτικά προγράμματα? Κάπως έτσι αισθάνεται ο νότος της Ευρώπης. Και είναι κύριοι σαφώς πιο εύκολο για τον συνδικαλιστή να συναινέσει σε ό,τι του ζητήσει η Διοίκηση της Κρατικής Εταιρείας ή του Operator σε αντάλλαγμα φυσικά τουλάχιστον υψηλότερων αμοιβών, βολέματος ημετέρων κλπ κλπ, παρά να καθίσει να μάθει το τί πρέπει να εφαρμόσει για την υλοποίηση της Οδηγίας. Παρά και τον σχετικό Νόμο που ψηφίστηκε για την εναρμόνιση της Οδηγίας, δεν αντιληφθήκαμε ποτέ την ανάγκη εκτενούς και εις βάθος εκπαίδευσης των εργαζομένων στα πετρέλαια. Το χειρότερο δε, αν είναι να βλαφτεί η βαριά βιομηχανία του Τουρισμού, που αποδεδειγμένα φέρνει περισσότερα κέρδη στο νότο και με εντελώς ακίνδυνες για το περιβάλλον μεθόδους, τότε, αφού και η σχετική ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών δεν είναι η πρέπουσα, οι κίνδυνοι για μεγάλες αντιδράσεις, αναμένονται να είναι πάρα πάρα πολλοί! Όλα ετούτα πρέπει να προλάβουμε και δεν το βλέπω να το επιτυγχάνουμε στους χρόνους που διατίθενται.
24. ΕΡ.: Εξ όσων γνωρίζετε, η οδηγία για την υπεράκτια ασφάλεια εφαρμόζεται με συνεπή τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ;
24. ΑΠ.: Αν εξαιρέσουμε Αγγλία, Ολλανδία, Δανία και Νορβηγία, που εφαρμόζουν τους περισσότερους από τους Κανονισμούς που διέπουν την Οδηγία, στις άλλες χώρες είναι βέβαιο ότι θα εφαρμοστεί σταδιακά και ανάλογα με την πετρελαϊκή δραστηριότητα της κάθε χώρας. Το πρόβλημα εντοπίζεται στο νότο και την Μεσόγειο, όπου οι εξελίξεις θα είναι σε γοργούς ρυθμούς και δεν γνωρίζουμε κατά πόσον οι εταιρείες – γίγαντες που είναι υπεύθυνες, έχουν υιοθετήσει ή όχι την Οδηγία. Τι κάνει γι αυτό η Ε.Ε.? Δεν μας έχει διαβεβαιώσει ότι λαμβάνει μέτρα για όλες τις πλευρές.
41. ΕΡ.: Σε περίπτωση που έχετε τυχόν άλλες απόψεις, παρατηρήσεις ή ανησυχίες που δεν καλύφθηκαν στο παρόν έγγραφο διαβούλευσης και θα θέλατε να ληφθούν υπόψη, μπορείτε να τις παραθέσετε αναλυτικά παρακάτω.
ΑΠ. 41. ΑΠ.: Το νόημα της παρούσας δημοσίευσης είναι ότι η λεπτομερής πληροφόρηση για την άριστη εφαρμογή της Οδηγίας, δεν έχει διαχυθεί αρκούντως, με αποτέλεσμα ο νότος να παραμένει ‘φτωχός’ και σε ουσιαστικές γνώσεις τεχνολογιών για την προστασία του περιβάλλοντος. Γνωρίζουμε όλοι ότι, οι εταιρείες που θα αναλάβουν τις γεωτρήσεις και μετέπειτα την παραγωγή, είναι εστιασμένες στις καθημερινές τους υποχρεώσεις που βάσει προϋπολογισμού, δεν πρέπει να ξεπερνάνε τα όρια.. Αντιθέτως, πρέπει να επιβάλλεται αυστηρή οικονομία (για να μοιραστεί και κάνα Bonus..). Έτσι, δεν έχουν ποτέ το χρόνο να εκπαιδεύσουν ανειδίκευτους –με επικίνδυνη παρουσία σε τέτοια περιβάλλοντα εξεδρών- εργάτες. Συνεπώς: Το ερώτημα παραμένει: Με ποιο τρόπο οι τοπικοί εργαζόμενοι του νότου θα αποκτήσουν την εμπειρία, που θα τους εμπιστεύεται ο κάθε Manager ν’ ανέβουν στην εξέδρα? Ακόμη, ένα σημαντικό συμπέρασμα που συνάγεται από το όλο μπέρδεμα που επικρατεί –παρά τις καλές προθέσεις των συντακτών -, είναι ότι οι οικολόγοι και οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν πεισθεί. Αντιθέτως, όσο δεν διαχέεται με σωστό και γρήγορο τρόπο, η ορθή πληροφόρηση, ίσως κατευθείαν από Βρυξέλλες, με παραδείγματα για το πώς εφαρμόζεται αλλού, τόσο θα χειροτερεύει η κατάσταση των αντιδράσεων, που όπως καταλαβαίνετε, κοστίζει πολλά χρήματα στις εταιρείες. Διότι η εξασφάλιση της ουσιαστικής συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία υπεύθυνης λήψης αποφάσεων σχετικά με την αδειοδότηση και την έγκριση εργασιών πετρελαίου και φυσικού αερίου, δεν μπορεί να προκύψει αυτομάτως, αν δεν έχει προηγουμένως ενημερωθεί αρκούντως και δεόντως το ‘εκάστοτε’ κοινό. Από την άλλη μεριά, το ίδιο κοινό, απαιτεί θέσεις εργασίας! Και για το λόγο αυτό, πρέπει η εκπαίδευση ν αρχίσει σήμερα και να είναι μακροχρόνια.
42. ΕΡ.: Μπορείτε επίσης να φορτώσετε σχετικό αρχείο εδώ
42. ΑΠ.: Πληροφορήθηκα σχετικά και θεωρώ σημαντικό να το καταθέσω, ότι: Με τον τίτλο που ακολουθεί :
«PROJECT: OST (OFFSHORE SAFETY TRAINING)
CONCERNING THE PROJECT FINANCING BY E.U. & OTHER INTERESTING BODIES»
Είχε υποβληθεί πρόταση από το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό & Τεχνολογικό Ινστιτούτο, για μακροχρόνιο πρόγραμμα εκπαίδευσης των ενδιαφερομένων του νότου και της Μεσογείου, ώστε να άρχιζε μια επισταμένη προετοιμασία, που θα εξασφάλιζε επιπλέον θέσεις εργασίας στους εργαζόμενους του νότου και των χωρών που δεν έχουν ακόμη αναπτύξει πετρελαϊκές δραστηριότητες, αλλά και τις απαραίτητες γνώσεις και εμπειρία για ασφαλέστερη λειτουργία των εγκαταστάσεων. Το έργο είχε παρουσιαστεί σε αρμόδιο πάνελ των Βρυξελλών, και συζητηθεί για 100% επιδότηση από την Ε.Ε., αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκε για λόγους που δεν είναι δυνατό να αναφερθούν εδώ.
Ακόμη, θα επιθυμούσα να επιστήσω την προσοχή σας στο ότι δεν έχει νόημα, να διαβάζουμε απλά την Οδηγία και να ικανοποιούμαστε μ’ ένα «πολύ ωραία». Πρέπει να κινητοποιηθούμε όλοι για να ενεργοποιήσουμε ενσυνείδητα την αποτελεσματική της εφαρμογή, σε όλους τους τομείς που αναφέρεται.
Ας ελπίζουμε ότι στην ΕΔΕΥ που έχει ήδη αναλάβει τις σχετικές πρωτοβουλίες, να δοθούν περισσότερες δυνατότητες και υποστήριξη από το Υπουργείο και τις Εταιρείες, αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να προχωρήσει σε μια υγιή βάση, τις εφαρμογές που προκύπτουν απ την 2013/30 ΕΕ.
- Ο Δρ Μάριος Πατσουλές είναι Γεωλόγος/Μηχανικός Ταμιευτήρων Πετρελαίου, Μέλος Εποπτικού Συμβουλίου ΔΕΣΦΑ