Ένας χρόνος απομένει μέχρι να γίνει η πρώτη διερευνητική γεώτρηση στον θαλάσσιο χώρο του Πατραϊκού, η οποία θα επιβεβαιώσει τις σημερινές ενδείξεις για τα απολήψιμα αποθέματα υδρογονανθράκων, τα οποία εκτιμώνται σε 140 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Την ίδια στιγμή η τοπική κοινωνία ανησυχεί για τις πιθανές επιπτώσεις που θα έχει η όλη διαδικασία αλλά ταυτόχρονα ενδιαφέρεται για τον οικονομικό και αναπτυξιακό αντίκτυπο που θα επιφέρει η παραγωγή υδρογονανθράκων στην περιοχή. Αυτό φάνηκε και κατά τη διάρκεια του 1ου Αναπτυξιακού Συνεδρίου Ιονίων Νήσων που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες ημέρες στην Κεφαλλονιά, καθώς η ενότητα που αφορούσε τις «πολιτικές ενέργειας στο Ιόνιο» συγκέντρωσε το ενδιαφέρον του ακροατηρίου, με τους επιστήμονες και τους ανθρώπους των Ελληνικών Πετρελαίων που συμμετείχαν στο πάνελ να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η έρευνα και η παραγωγή υδρογονανθράκων δεν θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο, αφού έχουν προχωρήσει σε όλες τις αναγκαίες μελέτες και έχουν λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας.

Κοινοπραξίες με ενεργειακούς κολοσσούς

Ο όμιλος ΕΛΠΕ τα τελευταία χρόνια εργάστηκε συστηματικά στα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα δημιουργώντας ενθαρρυντικά γεωλογικά μοντέλα, και με υπόβαθρο την ελκυστική επενδυτική νομοθεσία, προσέλκυσε σε συνεργασία ενεργειακούς κολοσσούς όπως η Total, η Edison, η Repsol και η ExxonMobil, και πλέον εφαρμόζοντας σύγχρονες τεχνολογίες και με προσήλωση στον στόχο, επενδύουν στην ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου σε συνολικά οκτώ περιοχές στον ελλαδικό χερσαίο και θαλάσσιο χώρο. Συγκεκριμένα, πρόσφατα, μονογράφηκαν οι συμβάσεις μίσθωσης για το οικόπεδο 10 στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, στο οποίο τα ΕΛΠΕ κατέχουν τα δικαιώματα έρευνας, καθώς και για δύο θαλάσσιες περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, όπου ο όμιλος συμμετέχει με 20% σε κοινοπραξία μαζί με την Total (40% – διαχειριστής) και την ExxonMobil (40%). Σύμβαση μίσθωσης υπεγράφη και ανάμεσα στο Ελληνικό Δημόσιο και την κοινοπραξία Total (operator) – Edison – ΕΛΠΕ (25%), για την παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης στην «Περιοχή 2» του Ιονίου Πελάγους. Επίσης, τα ΕΛΠΕ συμμετέχουν ως operator, με ποσοστό 50%, σε κοινοπραξία για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην περιοχή του Δυτικού Πατραϊκού Κόλπου, όπως και με ποσοστό 25% σε κοινοπραξία στην περιοχή του Θρακικού Πελάγους. Ακόμα, ο όμιλος συμμετέχει ως διαχειριστής (100%) στις δύο χερσαίες περιοχές της Δυτικής Ελλάδας – σε «Αρτα – Πρέβεζα» και στη «Βορειοδυτική Πελοπόννησο». Προσφορά έχει υποβάλει και για το «Block 1», βόρεια της Κέρκυρας, ενώ την περασμένη Τετάρτη, 21 Νοεμβρίου, μονογράφηκε η σύμβαση παραχώρησης για το οικόπεδο «Ιόνιο» στην κοινοπραξία ΕΛΠΕ – Repsol, το οποίο εκτείνεται από το νοτιοδυτικό κομμάτι της Κέρκυρας και φτάνει μέχρι τη Λευκάδα.

Η δραστηριότητα του ομίλου (50%) και της ιταλικής Edison (50%) στο «μπλοκ» του Πατραϊκού βρίσκεται από τον περασμένο Απρίλιο στη δεύτερη φάση και μέχρι την άνοιξη του 2019 θα έχουν ολοκληρωθεί οι περιβαλλοντικές μελέτες για τις γεωτρήσεις, οι οποίες στη συνέχεια θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση, ώστε το πλωτό γεωτρύπανο να «πιάσει» δουλειά στο τέλος της νέας χρονιάς. Τα ποσοστά επιτυχίας για το συγκεκριμένο κύτταρο είναι άκρως ενθαρρυντικά και εάν οι διερευνητικές γεωτρήσεις είναι θετικές τότε η παραγωγή του «μαύρου χρυσού» αναμένεται να ξεκινήσει μετά το 2023.

Η περιπέτεια του να ψάχνεις για πετρέλαιο

Oπως εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Γιάννης Γρηγορίου, διευθύνων σύμβουλος της ΕΛΠΕ Upstream, θυγατρικής του ομίλου που ασχολείται με την έρευνα υδρογονανθράκων, «Το πιο συναρπαστικό κομμάτι στην όλη διαδικασία είναι η «περιπέτεια» που σου προσφέρει. Προσπαθείς να κατανοήσεις πώς έχει διαμορφωθεί το υπέδαφος σε βάθη 3-5 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια. Το πετρέλαιο έχει δημιουργηθεί δεκάδες εκατομμύρια χρόνια πριν από οργανική ύλη που είχε αποτεθεί στον πυθμένα της θάλασσας και σταδιακά καλύφθηκε από πετρώματα. Κάτω από την πίεση των συγκεκριμένων πετρωμάτων σιγά-σιγά, η οργανική ύλη μετατρέπεται σε «σταγονάκια» πετρελαίου, τα οποία αρχίζουν να κινούνται στο υπέδαφος. Κάποια στιγμή παγιδεύονται στις ρωγμές κάποιου πετρώματος ή άμμου, επειδή το ακριβώς από πάνω πέτρωμα δεν τα αφήνει να κινηθούν προς την επιφάνεια. Οπότε ερευνάς για ένα θαμμένο βουνό στην κορυφή του οποίου βρίσκεται συγκεντρωμένο πετρέλαιο. Εκεί θα γίνει η γεώτρηση».

Πρόκειται για επενδύσεις που έχουν υψηλό τεχνικό και εμπορικό ρίσκο για την κοινοπραξία που αναλαμβάνει την έρευνα σε κάθε οικόπεδο. «Τα πράγματα δεν είναι όσο ωραία και απλά φαίνονται. Στην αρχή της έρευνας, με τα γεωλογικά και μαθηματικά μας μοντέλα, υπολογίζουμε τι πιθανότητες έχουμε να βρούμε πετρέλαιο. Οταν ξεκινάμε τις έρευνες, οι πιθανότητες επιτυχίας είναι της τάξεως του 6%-9%. Μετά την εκτέλεση γεωφυσικών καταγραφών (υπεδαφικές «ακτινογραφίες» και τρισδιάστατες «τομογραφίες») οι πιθανότητες προοδευτικά αυξάνονται. Στον Πατραϊκό τώρα φτάσαμε να έχουμε ποσοστό επιτυχίας 21%, που είναι απόλυτα ικανοποιητικό» σημειώνει ο κ. Γρηγορίου.

Σεισμοί – περιβάλλον – έρευνες

Ενα μεγάλο ερώτημα που θέτει η τοπική κοινωνία είναι εάν οι εργασίες για την εξόρυξη πετρελαίου μπορεί να προκαλέσουν σειρά σεισμικών δονήσεων πέραν του «φυσιολογικού» για την πλέον σεισμογενή περιοχή της χώρας. Απάντηση στο ερώτημα αυτό έδωσε ο πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Αβραάμ Ζεληλίδης, ο οποίος εξήγησε στο κοινό πως «οι γεωτρήσεις που κάθε εταιρεία προγραμματίζει για να εκμεταλλευθεί τους όποιους υδρογονάνθρακες γίνονται σε πετρώματα που δεν έχουν σπασίματα ενεργά, και επομένως δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας για ενεργοποίηση ρηγμάτων και πρόκληση σεισμών». Αλλωστε για τους ανθρώπους των ΕΛΠΕ είναι βασική προϋπόθεση να μη γίνονται γεωτρήσεις σε ρήγματα και για τεχνικούς λόγους.

Από την πλευρά του ο διευθυντής του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Γεώργιος Παπαθεοδώρου αναφέρει ότι η ασφάλεια και η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε περιοχές όπου αναπτύσσονται δραστηριότητες έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων είναι ένα εξαιρετικά κρίσιμο θέμα το οποίο έχει αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά στα ευρωπαϊκά κράτη, με καλύτερο παράδειγμα αυτό της Νορβηγίας. «Οι ερευνητικές δραστηριότητες που απαιτούνται για την αποτελεσματική προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος θα πρέπει να αναπτυχθούν σε δύο βασικούς άξονες: τις συστηματικές έρευνες για τον καθορισμό όλων των παραμέτρων και διεργασιών (baseline) που το διέπουν, με βάση τις οποίες άλλωστε θα σχεδιαστούν τα μέτρα προστασίας, και τα αντίστοιχα σενάρια και τη συστηματική παρακολούθηση (monitoring) του θαλάσσιου περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια των ερευνών και της εξόρυξης των υδρογονανθράκων».

Μάλιστα, στο πλαίσιο του πρώτου άξονα, εκτελούνται αυτή την περίοδο στον Πατραϊκό θαλάσσιες γεωφυσικές και περιβαλλοντικές έρευνες σε συνεργασία και με συντονισμό του ΕΛΚΕΘΕ, με το ωκεανογραφικό σκάφος της χώρας Ω/Κ ΑΙΓΑΙΟ, με χρήση οργάνων και τεχνολογιών αιχμής. Πρόκειται για «ένα συνεκτικό και πρωτοποριακό πρόγραμμα παρακολούθησης του θορύβου που προκαλείται από τις γεωφυσικές έρευνες για τον εντοπισμό των κοιτασμάτων, το οποίο έχει ήδη ολοκληρωθεί. Στόχος του ερευνητικού προγράμματος ήταν ο καθορισμός του φυσικού περιβαλλοντικού θορύβου σε παράκτιες περιοχές των νήσων Ιθάκη, Ατοκος, Μόδι και Οξιά και η σύγκρισή του με το επίπεδο του θορύβου κατά τη διάρκεια των γεωφυσικών ερευνών. Επιπλέον, καθορίστηκε ζώνη αποκλεισμού 750 μέτρων περιμετρικά του ερευνητικού πλοίου πέραν της οποίας ο θόρυβος παύει να είναι επικίνδυνος για την υγεία των θαλάσσιων θηλαστικών». Οπως σημειώνει ο κ. Παπαθεοδώρου, οι μετρήσεις ολοκληρώθηκαν με απόλυτη επιτυχία, χωρίς να καταγραφεί κάποιο περιστατικό απώλειας θαλάσσιου θηλαστικού, ενώ επιπλέον έβαλε στέρεες επιστημονικές βάσεις για την πραγματοποίηση τέτοιου τύπου ερευνών στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, στο μέλλον. Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι το επιστημονικό και ερευνητικό δυναμικό της χώρας, τόσο σε πανεπιστήμια όσο και σε ινστιτούτα, είναι σε θέση να φέρει σε πέρας το κρίσιμο έργο της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος ταυτόχρονα με την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων.

«360ο ενέργειες» για τα σχολεία

Μέσω του προγράμματος εταιρικής κοινωνικής ευθύνης «360° ενέργειες» ο Ομιλος ΕΛΠΕ υλοποιεί δράσεις προς όφελος της κοινωνίας, με βασικούς πυλώνες τη νέα γενιά, τις ευπαθείς ομάδες, το περιβάλλον και τον πολιτισμό – αθλητισμό. Λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών του 1ου Αναπτυξιακού Συνεδρίου ανακοινώθηκε το πρόγραμμα δράσεων για την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, το οποίο περιλαμβάνει την προσφορά 18.800 λίτρων πετρελαίου σε 9 σχολικές μονάδες σε Κεφαλλονιά και Ιθάκη, την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, πιθανότατα στο σχολικό συγκρότημα που φιλοξενεί τα δύο λύκεια της πρωτεύουσας του νησιού, ενώ με δωρεά τους προς το Ιδρυμα Μποδοσάκη τα εργαστήρια φυσικών επιστημών των 8 γυμνασίων της Κεφαλλονιάς θα εξοπλισθούν κατάλληλα. Η δράση του προγράμματος εταιρικής κοινωνικής ευθύνης των ΕΛΠΕ δεν σταματά εδώ καθώς, μεταξύ άλλων, θα προσφέρουν ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό στα Κέντρα Υγείας Σάμης και Ιθάκης με τη συνεργασία της ΑΜΚΕ «Αγονης γραμμής γόνιμης», μαζί με την οποία θα υλοποιήσουν σε σχολεία του Ιονίου και το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης «Η ενέργεια για τη ζωή ταξιδεύει».

Πολλαπλά οφέλη για την τοπική κοινωνία

Οπως επισήμανε στην ομιλία του ο κ. Γιάννης Γρηγορίου, τα οφέλη της παραγωγής πετρελαίου είναι πολλά τόσο για το Ελληνικό Δημόσιο όσο και για την τοπική κοινωνία. Τα έσοδα του τουρισμού τη χρονιά που μας πέρασε ανήλθαν σε περίπου 14 δισ. ευρώ, ποσό ίδιο με αυτό που η χώρα δαπανά ετησίως για την εισαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. «Αρα γιατί να μην ψάξουμε τη χώρα μας;» αναρωτήθηκε στην ομιλία του ο κ. Γρηγορίου, φέρνοντας στο τραπέζι της συζήτησης το παράδειγμα του Πρίνου – «μια ολόκληρη κοινωνία ζει από το πετρέλαιο» σημείωσε, εξηγώντας ότι εκεί απασχολούνται 280 εργαζόμενοι ενώ το 30% του ΑΕΠ του Νομού Καβάλας προέρχεται από την παραγωγή πετρελαίου. «Για κάθε άμεση θέση εργασίας που δημιουργείται υπολογίζονται τρεις έμμεσες, διότι αρχίζεις να δημιουργείς μιαν άλλη βιομηχανία, η οποία σιγά-σιγά γιγαντώνεται» υπογραμμίζει. Δεν παρέλειψε δε να αναφέρει ότι ο όμιλος των ΕΛΠΕ συνεργάζεται, όπου μπορεί, με τα ελληνικά πανεπιστήμια και ινστιτούτα γνωρίζοντας στους πετρελαϊκούς κολοσσούς, με τους οποίους συνεργάζονται, τους έλληνες επιστήμονες. «Δημιουργούμε ένα σοβαρό ελληνικό υπόβαθρο, αν θέλετε, παροχής υπηρεσιών στη διεθνή βιομηχανία έρευνας και παραγωγής πετρελαίου» σημειώνει ο κ. Γρηγορίου.

Την ίδια ώρα, πολλαπλάσια αναμένεται να είναι τα οφέλη για όλες τις πλευρές στην περίπτωση που το γεωτρύπανο βρει τα πετρελαϊκά αποθέματα που εκτιμούν οι ειδικοί στον Πατραϊκό. «Στόχος μας είναι να συνεχίσουμε εντατικά τις έρευνες, γιατί εάν η φύση μάς έχει προικίσει με κάποιες πηγές, τότε πρέπει να τις εκμεταλλευθούμε, φυσικά όμως με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον. Καθημερινά στη χώρα καταναλώνουμε περίπου 330.000 βαρέλια πετρέλαιο και σήμερα στη χώρα παράγονται μόνο 4.000 βαρέλια στον Πρίνο. Πρέπει επομένως να το κάνουμε σωστά» ανέφερε ο κ. Γρηγορίου.

Οσον αφορά τα έσοδα του Ελληνικού Δημοσίου από αυτή την κοστοβόρα για τους δύο πετρελαϊκούς εταίρους επένδυση, θα προέρχονται αφενός από τον φόρο επί των καθαρών κερδών, όπως είναι σε όλες τις επιχειρήσεις, ύψους 25%, και αφετέρου από το μίσθωμα επί των ακαθαρίστων εσόδων που θα έχει η κοινοπραξία από την πώληση του πετρελαίου και μόνο από τον Πατραϊκό εκτιμώνται σε 4,5 δισ. ευρώ.

(της Ελένης Κωνσταντάτου, in.gr)