Κομβικής σημασίας συναντήσεις σε τεχνικό επίπεδο μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ιταλίας και Ισραήλ, πραγματοποιήθηκαν αυτή τη βδομάδα στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας, με στόχο την προώθηση και επίσπευση της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου EastMed. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ελλαδικού Υπουργείου Ενέργειας, κατά τη διάρκεια των συναντήσεων εξετάστηκε σχέδιο διακυβερνητικής συμφωνίας των τεσσάρων χωρών, προκειμένου να προχωρήσει η υλοποίηση αυτού του εμβληματικού ενεργειακού έργου που θα ενώνει το Ισραήλ και την Κύπρο με την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Αποφασίστηκε, επίσης, οι εργασίες να συνεχιστούν στο ίδιο εποικοδομητικό πνεύμα, τον Σεπτέμβριο, στο Ισραήλ. Την ίδια ώρα, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αφήνουν να διαρρεύσει ότι ο «Πορθητής» είναι έτοιμος να κατακτήσει τη Μεσόγειο, αφού αυτές τις μέρες επιχειρείται η εγκατάσταση και του τελευταίου τεχνικού εξοπλισμού, ούτως ώστε το πρώτο πλωτό γεωτρύπανο να είναι έτοιμο για τη γεώτρηση, που αναμένεται να γίνει στο τέλος Αυγούστου σε άγνωστη μέχρι τώρα θαλάσσια περιοχή.
Η πρόταση Energean
Σε μια άλλη σημαντική εξέλιξη, η ελληνική Energean ζήτησε την έγκριση από την κυπριακή κυβέρνηση για την κατασκευή αγωγού από τα κοιτάσματα της ισραηλινής ΑΟΖ και την εισαγωγή 0,5 έως 1 δισεκατομμυρίου κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως στο νησί. Αυτό ανέφερε την Πέμπτη στο Reuters o διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Ματθαίος Ρήγας.
Η Energean έχει δεσμεύσει 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια για τα κοιτάσματα Karish και Tanin που έχουν δυνητικά αποθέματα 2,4 tcf φυσικού αερίου και 32,8 εκατομμύρια βαρέλια ελαφρού πετρελαίου και συμπυκνωμάτων. Εκτιμά ότι τα πέντε θαλασσοτεμάχια που κατέχει γύρω από τον Karish και το Tanin περιέχουν επιπλέον 5 tcf φυσικού αερίου, ωστόσο αναμένει εξωτερική αξιολόγηση τις επόμενες εβδομάδες. «Υποβάλαμε πρόταση πώλησης αερίου από την FPSO (Εγκατάσταση αποθήκευσης και εκφόρτωσης με κυμαινόμενη παραγωγή) στην Κύπρο. Την έστειλα την περασμένη εβδομάδα», δήλωσε ο κ. Ρήγας στο Reuters.
Η εταιρεία έχει υπογράψει συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου στο Ισραήλ για περίπου 4,2 δισεκατομμύρια tcf φυσικού αερίου ετησίως. Όπως είπε ο κ. Ρήγας, θέλει να κατασκευάσει έναν αγωγό 200 χλμ. (124 μίλια) από το FPSO στην Κύπρο. Ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργος Λακκοτρύπης, επέλεξε να μην τοποθετηθεί.
Σχολιάζοντας την εξέλιξη αυτή, ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Τσαρλς Έλληνας δήλωσε στο twitter: «Ανάλογα με την τιμή στην οποία προσφέρεται το φυσικό αέριο, είναι μια ενδιαφέρουσα πρόταση. Δεδομένων των τιμών που προσφέρει η Energean στο Ισραήλ, θα είναι πιθανώς φθηνότερο από την εισαγωγή Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου».
Αγωγός Ισραήλ - Αιγύπτου
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με το ρωσικό Interfax, η ισραηλινή Delek Drilling συμφώνησε αυτήν την εβδομάδα να επενδύσει στην East Mediterranean Gas Company (EMG), ιδιοκτήτρια του αγωγού φυσικού αερίου που συνδέει το Ισραήλ με την Αίγυπτο. Συγκεκριμένα, η εταιρεία μαζί με την αμερικανική Noble Energy εμφανίζονται διατεθειμένες να επενδύσουν 200 εκατ. δολάρια για την απόκτηση μεριδίου 37% στον αγωγό, δηλαδή το υψηλότερο μερίδιο ψήφου, με στόχο την αξιοποίηση του αγωγού για μεταφορά αερίου από το Ισραήλ προς την Αίγυπτο. Εν τω μεταξύ, σχετικά με τα δημοσιεύματα στον αραβικό Τύπο που έκαναν λόγο για κοίτασμα τριπλάσιο του Ζορ στην αιγυπτιακή ΑΟΖ που εντόπισε η ΕΝΙ, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Κλαούντιο Ντεσκάλτζι, αρνήθηκε να επιβεβαιώσει, αλλά ούτε και διέψευσε πλήρως: «Υπάρχουν προοπτικές και νέες (γεωλογικές) δομές στην Αίγυπτο, αλλά δεν έχουμε ανακαλύψει τίποτα», δήλωσε συγκεκριμένα.
Κλειδί οι τουρκο-ισραηλινές σχέσεις
Πάντως, ένας σημαντικός παράγοντας-κλειδί που θα καθορίσει την εξέλιξη των ενεργειακών σχεδιασμών είναι το μέλλον των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ μετά την επανεκλογή Ερντογάν. Αυτό το θέμα αποτελεί και το αντικείμενο πολυσέλιδης μελέτης που δημοσίευσε αυτήν τη βδομάδα το σημαντικό κέντρο μελετών Rand. Στο έγγραφο, με τίτλο «Το μέλλον των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων», γίνεται εκτενής αναφορά στη σημασία της ενεργειακής συνεργασίας Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ έναντι της επιλογής κατασκευής ενός αγωγού Τουρκίας - Ισραήλ.
Όπως σημειώνεται, ένα σημαντικό εμπόδιο για την κατασκευή ενός τέτοιου αγωγού είναι το άλυτο Κυπριακό και η μη προοπτική επίλυσής του το επόμενο διάστημα. Στο ίδιο πλαίσιο, σημειώνεται πως η Ρωσία έχει ουσιαστική επιρροή στην Κύπρο και μπορεί να τη χρησιμοποιήσει για να πιέσει την κυπριακή κυβέρνηση να επιβραδύνει τη διαδικασία έγκρισης του αγωγού προς όφελος της Μόσχας. «Ισραήλ - Τουρκία δήλωσαν ότι σχεδιάζουν να κατασκευάσουν τον αγωγό μέχρι το τέλος του 2019, αναμένοντας να μεταφέρουν φυσικό αέριο το 2021, δηλαδή όταν λήξει η ισχύουσα σύμβαση αερίου της Τουρκίας με τη Ρωσία», σημειώνεται.
Εάν η Κύπρος, συνεχίζει, αναστείλει τη συμφωνία χρησιμοποιώντας νομικά επιχειρήματα, η κρίσιμη προθεσμία του 2021 θα μπορούσε να χαθεί.
Άλλοι αναλυτές, ωστόσο, εξηγούν ότι «η Κύπρος δεν μπορεί να θέσει ένα τέτοιο εμπόδιο στη συμφωνία, αλλά θα επιδιώξει απλώς να εξασφαλίσει ότι το δικό της πρόσφατα ανακαλυφθέν αέριο (Αφροδίτη) θα συνδέεται με τον αγωγό Ισραήλ-Τουρκίας. Σε κάθε περίπτωση, μια πιθανή συμφωνία αερίου Ισραήλ - Τουρκίας θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στις σχέσεις του Ισραήλ με την Κύπρο, τις οποίες το Ισραήλ θεωρεί εξαιρετικά σημαντικές».
Διαχωρισμός διπλωματίας - εμπορίου
Σε άλλο κομμάτι της ανάλυσης, αναφέρεται πως, «δεδομένης της πολιτικής ατμόσφαιρας ανάμεσα στην Τουρκία και το Ισραήλ, θα ήταν εφικτό μόνο να χωριστούν οι επιχειρήσεις από την πολιτική και να συνεχιστεί η ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας, εάν ο πόλεμος των λέξεων πρόκειται να μειωθεί, κάτι που είναι πιθανώς μη ρεαλιστικό στο σημερινό κλίμα», τονίζεται.
Το ρίσκο του Ισραήλ
Επιπλέον, σημειώνεται πως, αν και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε θετικό δρόμο, η ανανέωση των σχέσεων με την Τουρκία μπορεί να διακινδυνεύσει τις σχέσεις του Ισραήλ με την Κύπρο, κάτι που το Ισραήλ προσπαθεί να αποφύγει. «Η Κύπρος ιστορικά θεωρεί το Ισραήλ ύποπτο, επειδή το Ισραήλ πωλούσε στην Τουρκία όπλα που θεωρητικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον της Κύπρου. Πολλοί παράγοντες άλλαξαν αυτήν τη δυναμική. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την Αραβική Άνοιξη, η οποία έκανε τις αραβικές χώρες πολύ επιφυλακτικές να δώσουν προσοχή στην Κύπρο, ώθησε την Κύπρο να αναζητήσει έναν νέο εταίρο στο Ισραήλ».
Σύμφωνα με το Rand, η θέση της Κύπρου, σχετικά με πιθανή διέλευση αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας μέσω των υδάτων της, είναι ένας από τους κρίσιμους παράγοντες που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν μια ισραηλινο-τουρκική ενεργειακή συμφωνία. Διπλωματικά, η Κύπρος και η Ελλάδα βοηθούν το Ισραήλ να προσεγγίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα δύσκολο πολιτικό μέτωπο. Η δέσμευση με την Ελλάδα και την Κύπρο κάλυψε ένα κενό στην περιφερειακή στρατηγική του Ισραήλ και οι Ισραηλινοί με τους Έλληνες έκαναν κοινές αεροπορικές και ναυτικές στρατιωτικές ασκήσεις και με τις δύο χώρες.
«Η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν αναλάβει τους παραδοσιακούς ρόλους της Τουρκίας σε κοινές ναυτικές και αεροπορικές ασκήσεις με το Ισραήλ. Η Κύπρος ανησυχεί για την προσέγγιση του Ισραήλ με την Τουρκία και η μη πώληση όπλων στην Τουρκία είναι ένας τρόπος να κρατηθεί η Κύπρος αξιόπιστη» αναφέρει η ανάλυση, προσθέτοντας: «Το Ισραήλ έχει βρει υποκατάστατα για τους διπλωματικούς ρόλους και την ασφάλεια που παρέχει η Τουρκία. Η Ελλάδα, η Κύπρος και άλλες χώρες αντικατέστησαν την Τουρκία σε κοινές και συνδυασμένες στρατιωτικές ασκήσεις, αφού ο τουρκικός εναέριος χώρος έκλεισε για τις πτήσεις του Ισραηλινού Στρατού IDF».
(Η Σημερινή της Κυριακής)