Είναι γεγονός ότι η ανακάλυψη σημαντικών ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο παρέχει μια πρόσθετη πηγή ενέργειας για την Ε.Ε., με τις κυριότερες επιλογές στο τραπέζι να είναι η μεταφορά μέσω πλοίων LNG από τις εγκαταστάσεις υγροποιημένου αερίου της Αιγύπτου, είτε απευθείας, μέσω κρατών μελών της Ε.Ε., Κύπρου και Ελλάδας, και συγκεκριμένα του αγωγού East Med

Η ανάγκη της Ε.Ε. να διαφοροποιήσει τις πηγές και τους διαδρόμους ενέργειας προς τα κράτη μέλη αναμένεται να επιφέρει σημαντικές γεωπολιτικές ανακατατάξεις, οι οποίες θα επηρεάσουν περισσότερο τις χώρες του Νότου στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Ο μετασχηματισμός της περιοχής ενδιαφέρει άμεσα και τις ΗΠΑ, ωστόσο, η Μόσχα δεν δείχνει διατεθειμένη να μείνει με σταυρωμένα τα χέρια. Η Ρωσία σπεύδει να εκμεταλλευτεί τις εντάσεις στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, επιχειρώντας όλο και μεγαλύτερο εναγκαλισμό με την Τουρκία και σε ενεργειακό επίπεδο. Σε αυτό το «κόλπο» φαίνεται να μπαίνουν αναπόφευκτα και οι Τ/κ, οι οποίοι επιμένουν στη μεταφορά του φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ε.Ε. μέσω της Τουρκίας, με αγωγό που θα περνά από την Κυπριακή ΑΟΖ. Και όλα αυτά, ενώ ο Ερντογάν κοκορεύεται ότι ο «Πορθητής» μας είναι στην Μεσόγειο, με τον Τσαβούσογλου να προειδοποιεί ότι αρχίζουν οι γεωτρήσεις.

Ο Ακιντζί στον TANAP

Παρευρισκόμενος αυτήν τη βδομάδα στα εγκαίνια του αγωγού ΤΑΝΑΡ στo Εσκίσεχιρ της Τουρκίας, ο κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί δήλωσε χαρακτηριστικά: «Είναι λογικό να αξιοποιηθεί ο πλούτος της Ανατολικής Μεσογείου με τρόπο που θα συμβάλει στη συνεργασία και ειρήνη της περιοχής. Η ενοποίηση των πηγών της Ανατολικής Μεσογείου και η μεταφορά τους στην Ευρώπη μέσω της πιο φτηνής και πιο σύντομης διαδρομής, που είναι η Τουρκία, θα συμβάλει στην ειρήνη και σταθερότητα της περιοχής. Ευχόμαστε το πνεύμα της οικονομικής συνεργασίας που έφερε το ΤΑΝΑΡ να εμπνεύσει κι άλλους». Ο συγκεκριμένος αγωγός προορίζεται για να μεταφέρει μέχρι το 2020, 10 bcm φυσικού αέριου από το κοίτασμα Shah Deniz του Αζερμπαϊτζάν στην Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη. Προκειμένου, όμως, να καταστεί αυτό δυνατό, χρειάζονται επιπρόσθετες ποσότητες, και αυτές ευελπιστούν να τις κλέψουν από την Ανατολική Μεσόγειο.

Η Μόσχα, από την πλευρά της, θα επιδιώξει να βελτιώσει με κάθε τρόπο τις πιθανότητες να διατηρήσει το μερίδιό της στην ενεργειακή αγορά της Ένωσης. Συγκεκριμένα, για τον ΤΑΝΑP προτίθεται να συμμετάσχει στο σύστημα πλειστηριασμών για τον αγωγό που παρέχει πρόσβαση σε οποιονδήποτε μελλοντικό προμηθευτή. Αν και κάτι τέτοιο μοιάζει αρχικά αντίθετο με την πρόθεση της Ε.Ε. για απεξάρτηση από τη Ρωσία, ωστόσο η «νομοθεσία περί διαχωρισμού» της Ε.Ε. παρέχει ισότιμη πρόσβαση στην υποδομή των μεταφορών, πράγμα που σημαίνει ότι νόμιμα οι Βρυξέλλες δεν διαθέτουν εναλλακτικές λύσεις για να εμποδίσουν τις προθέσεις της Μόσχας.

Nέα πραγματικότητα για ΗΠΑ

Είναι γεγονός ότι η ανακάλυψη σημαντικών ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο παρέχει μια πρόσθετη πηγή ενέργειας για την Ε.Ε., με τις κυριότερες επιλογές στο τραπέζι να είναι η μεταφορά μέσω πλοίων LNG από τις εγκαταστάσεις υγροποιημένου αερίου της Αιγύπτου, είτε απευθείας, μέσω κρατών μελών της Ε.Ε., Κύπρου και Ελλάδας, και συγκεκριμένα του αγωγού East Med. Σε αυτό το πλαίσιο, Κύπρος-Ελλάδα-Ισραήλ και Αίγυπτος επιχειρούν να σταθεροποιήσουν τον οριζόντιο ενεργειακό άξονα της Ανατολικής Μεσογείου, έχοντας, προς το παρόν, την εύνοια των ΗΠΑ.

Σε πρόσφατη σχετική ανάλυσή του στο Ισραηλινό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών Begin Sadat, ο Αναπληρωτής Καθηγητή στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Σπυρίδων Λίτσας, εξηγεί πως, έπειτα από μια περίοδο έντονης απόρριψης, οι ΗΠΑ φαίνεται να έρχονται αντιμέτωπες με μια διεθνή πραγματικότητα, στην οποία η συστηματική ισορροπία δυνάμεων είναι υπό την επίδραση μιας σταθερά εδραιωμένης πολυπολικής πραγματικότητας. Η αναγνώριση, όπως αναφέρει, αυτού του πολιτικού γεγονότος, καθιστά τις ΗΠΑ πολύ πιο πρόθυμες και προετοιμασμένες να λάβουν αποφάσεις που ενισχύουν μια δυτική «έξυπνη» παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο και στηρίζουν το καθεστώς των περιφερειακών δυτικών στοιχείων, όπως την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ.

«Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να θεωρείται πανάκεια για τα εσωτερικά προβλήματα που επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργία των προαναφερθέντων κρατών, ιδιαίτερα της Ελλάδας. Η καθιέρωση ενός πολυπολικού διεθνούς τρόπου λειτουργίας σημαίνει διακρατικό ανταγωνισμό και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ανταγωνισμός θα αυξηθεί σημαντικά και σύντομα. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ πρέπει να προετοιμαστούν όχι μόνο για να αντιμετωπίσουν τη ‘’μουσική’’, αλλά για να αλλάξουν τη ‘’μελωδία’’», σημειώνει χαρακτηριστικά.

«Ο Θεός βοηθά αυτούς...»

Σύμφωνα με τον Δρα Λίτσα, αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος τους στην πολιτική της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να είναι πιο ενεργός και εποικοδομητικός. «Αυτό μπορεί να γίνει μόνον εάν τα τρία κράτη σταματήσουν να σκέφτονται περιφερειακά από πολιτική άποψη και αρχίσουν να διαμορφώνουν μια πιο εξωστρεφή στρατηγική, που θα λαμβάνει υπόψη την πλήρη διεθνή εικόνα», είπε, τονίζοντας πως το μέλλον του δυτικού κόσμου εξαρτάται από την ενίσχυση των διατλαντικών προοπτικών.

«Η αναβάθμιση της Ανατολικής Μεσογείου στο καθεστώς ενός ξεχωριστού υποσυστήματος απαιτεί η περιοχή να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στην εμβάθυνση της διατλαντικής λειτουργίας. Αυτό προσφέρει στην Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ την ευκαιρία να υπηρετήσουν ως περιφερειακοί πρωτοπόροι της διατλαντικής εποχής και να διαμορφώσουν, έτσι, το μέλλον. Η Αθήνα, η Λευκωσία και η Ιερουσαλήμ πρέπει να εσωτερικοποιήσουν την αρχαία ελληνική παροιμία ότι "ο Θεός βοηθά αυτούς που βοηθούν τον εαυτό τους". Όποιος δεν είναι έτοιμος να βγει από τη ζώνη άνεσής του, θα μείνει πίσω», κατέληξε χαρακτηριστικά.

Λήψη αντισταθμιστικών μέτρων

Oι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν την Τουρκία στις αγκάλες της Ρωσίας, διακινδυνεύοντας τη συνεκτικότητα του ΝΑΤΟ, ωστόσο αντιλαμβάνονται ότι είναι αναγκαία η παράλληλη ενίσχυση των διμερών τους σχέσεων με τα υπόλοιπα κράτη της Ανατολικής Μεσόγειου. Οι τρόποι με τους οποίους θα πρέπει να επιτευχθεί αυτό, υπενθυμίζεται ότι διατυπώθηκαν και πρόσφατα σε ένα κείμενο εισηγήσεων μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής του Center For Strategic & International Studies με τίτλο «Restoring the Eastern Mediterranean as a U.S. Strategic Anchor».

Στη συγκεκριμένη αναφορά, την οποία συνέταξαν, μεταξύ άλλων, στρατηγιστές και πρώην Αμερικανοί αξιωματούχοι, τονίζεται ότι η Τουρκία αποτελούσε τη βάση μιας σταθερής περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της στρατηγικής των ΗΠΑ για δεκαετίες, αλλά η άνοδος των διμερών εντάσεων σημαίνει ότι πλέον θα ήταν συνετό και απαραίτητο η Ουάσιγκτον να ενισχύσει τις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, για να αντισταθούν σε μια περαιτέρω ολίσθηση των δεσμών.

«Οι σύμμαχοι είναι το κλειδί και για τα δύο μέρη αυτής της εξίσωσης. Οι παραδοσιακοί σύμμαχοι θα βοηθούν, προκειμένου να μετακινήσουν τις τουρκικές πολιτικές σε κατευθύνσεις περισσότερο σύμφωνες με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, και οι νέοι σύμμαχοι μάς προστατεύουν από την πιθανότητα συνέχισης και κλιμάκωσης των αμερικανο-τουρκικών εντάσεων», αναφέρει, σημειώνοντας πως οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν πιο στενά με το Ισραήλ για την περαιτέρω περιφερειακή ασφάλεια στη θάλασσα και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και να συνεργαστούν με συμμάχους του ΝΑΤΟ, για να ενσωματώσουν τις ναυτικές ικανότητες του Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Delek παίρνει αποφάσεις

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, οι μέτοχοι της εταιρείας Delek Drilling του Ισραήλ θα ψηφίσουν τον επόμενο μήνα σχετικά με το αν θα εγκρίνουν μια επένδυση ύψους 200 εκατομμυρίων δολαρίων, που θα επιτρέψει στην εταιρεία να εξάγει αέριο στην Αίγυπτο μέσω υποθαλάσσιου αγωγού.

Η Delek δήλωσε τη Δευτέρα που μας πέρασε ότι θα πραγματοποιηθεί ειδική συνεδρίαση των μετόχων την 1ην Ιουλίου, για να αποφασίσει εάν θα προχωρήσει με την επένδυση στο East Mediterranean Gas (EMG), η οποία συμμετέχει σε έναν αγωγό μεταφοράς αερίου μεταξύ του Ισραήλ και της χερσονήσου του Σινά. Η Delek και η Noble Energy, με έδρα το Τέξας, είναι εταίροι των μεγάλων πεδίων φυσικού αερίου Tamar και Leviathan στα ανοικτά των ακτών του Ισραήλ και υπέγραψαν συμφωνίες τον Φεβρουάριο με την αιγυπτιακή εταιρεία Dolphinus Holdings να πωλήσουν φυσικό αέριο αξίας 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η Delek και η Noble διαπραγματεύονται για να αγοράσουν τα δικαιώματα χρήσης του αγωγού EMG, ο οποίος χτίστηκε πριν από μερικά χρόνια ως μέρος μιας πλέον ανίσχυρης συμφωνίας μεταξύ Αιγυπτίων και Ισραηλινών για το φυσικό αέριο, αλλά δεν έχει χρησιμοποιηθεί. Και οι δύο εταιρείες δραστηριοποιούνται στην Κυπριακή ΑΟΖ, στο κοίτασμα Αφροδίτη του θαλασσοτεμαχίου 12.

(του Μάριου Πουλλάδου, Σημερινή)