Η ανακοίνωση την περασμένη Πέμπτη (29/3) από πλευράς ΔΕΣΦΑ ότι υπεγράφη σύμβαση με το Χρηματιστήριο Αθηνών για τη δημιουργία βάθρου εξισορρόπησης (balancing platform), στο πλαίσιο απελευθέρωσης και ανάπτυξης της αγοράς φυσικού αερίου στη χώρα μας, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί ουσιαστικά ανοίγει ο δρόμος για τη δημιουργία ενός κόμβου εμπορίας φυσικού αερίου. Η λειτουργία ενός τέτοιου κόμβου, γνωστού ως Gas Trading Hub, εκτιμάται ότι θα συμβάλλει αποφασιστικά στο άνοιγμα της αγοράς, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην ευρύτερη περιφέρεια της ΝΑ Ευρώπης, αφού σήμερα ανατολικά και νότια της Βιέννης, όπου λειτουργεί με επιτυχία εδώ και χρόνια το Central European Gas Hub (CEGH), δεν υπάρχει ούτε ένα τέτοιο hub. Παρά το γεγονός ότι σήμερα στην Ευρώπη εδώ και χρόνια λειτουργούν δέκα συνολικά τέτοια hub σε Ολλανδία, Βέλγιο, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία και Αυστρία.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΔΕΣΦΑ, η υπογραφή της ως άνω συμφωνίας είναι το πρώτο βήμα στην προβλεπόμενη διαδικασία, στο πλαίσιο Μνημονίου Κατανόησης (MoU) που υπέγραψαν οι δυο εταιρείες στις 14 Σεπτεμβρίου 2017, βάσει του οποίου θα δημιουργηθεί το balancing platform μέσω του οποίου ο Διαχειριστής θα έχει τη δυνατότητα να αγοράζει και να πωλεί ,μέσω δημοπρασιών, τις ποσότητες αερίου που απαιτούνται για την εξισορρόπηση του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου.
Όπως επισημαίνει ο ΔΕΣΦΑ, η λειτουργία της πλατφόρμας εκτιμάται ότι θα αυξήσει τη ρευστότητα στην αγορά αερίου και θα επιστρέψει τη διαμόρφωση μιας τιμής αναφοράς του αερίου ανά ημέρα, η οποία θα βασίζεται στις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες προσφοράς και ζήτησης.
Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της ρευστότητας στην ελληνική αγορά φυσικού αερίου δίνεται μέσω του προγράμματος αποδέσμευσης αερίου της ΔΕΠΑ. Βάσει στοιχείων της Επιχείρησης, περίπου 4.000.000 MWh πωλήθηκαν μέσω των διαγωνισμών αυτών κατά το έτος 2017 και το πρώτο τρίμηνο του 2018, ποσότητες, όμως, που αντιστοιχούν σε ένα πολύ μικρό μερίδιο της συνολικής αγοράς. Ωστόσο, η δραστηριότητα αυτή της ΔΕΠΑ κατά τους τελευταίους 18 μήνες με την τακτική οργάνωση δημοπρασιών για την πώληση των ανωτέρω ποσοτήτων, δηλώνουν στελέχη της Επιχείρησης, βοηθούν στη διαμόρφωση συνθηκών για την αποδοτική λειτουργία της χονδρεμπορικής αγοράς αερίου στην Ελλάδα, όπου το τελευταίο τρίμηνο του τρέχοντος έτους αναμένεται να λειτουργήσει το Εικονικό Σημείο Συναλλαγών ( Virtual Trading Point) όπου, θεωρητικά, θα μπορεί να συμμετέχει το σύνολο των χρηστών, παρέχοντας τη δυνατότητα να αναπτυχθούν προϊόντα και παράγωγα διαφόρων τύπων και μεγεθών.
Η δημιουργία του ανωτέρω Virtual Trading Hub προϋποθέτει τη λειτουργία του Βάθρου Εξισορρόπησης (balancing platform) για αυτό και η ανακοίνωση του ΔΕΣΦΑ ότι έχει ξεκινήσει η σχετική διαδικασία για την οργάνωσή του έχει τόσο μεγάλη σημασία. Εάν το όλο χρονοδιάγραμμα εξελιχθεί βάσει του υπάρχοντος προγραμματισμού, με παράλληλη τη δημιουργία και δραστηριοποίηση του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, αυτό σημαίνει ότι το 2019 θα μπορέσει να λειτουργήσει το trading hub, αυξάνοντας έτσι την εμπορευσιμότητα ποσοτήτων φυσικού αερίου, αρχικά εντός των ελληνικών συνόρων και σε ένα δεύτερο στάδιο σε επίπεδο ΝΑ Ευρώπης. Σύμφωνα με λεπτομερή μελέτη του ΙΕΝΕ που πραγματοποιήθηκε το 2014 με την συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από Ελλάδα, Βουλγαρία και Τουρκία, απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή λειτουργία του trading hub είναι η ύπαρξη επαρκών ποσοτήτων αερίου που θα εγχέονται στο σύστημα. Με την εισροή πρόσθετων ποσοτήτων αερίου μέσω του TAP από το 2020 και μετά, την αύξηση της χωρητικότητας του τέρμιναλ LNG της Ρεβυθούσας το 2019, την προοπτική λειτουργίας του Ελληνο-Βουλγαρικού διασυνδετηρίου αγωγού (IGB), ως και του FSRU στην Αλεξανδρούπολη, θα μπορέσουν να εξασφαλισθούν οι απαραίτητες ποσότητες αερίου, ένα μέρος των οποίων θα μπορούν να εμπορεύονται μέσω του hub.
Το εάν το ανωτέρω trading hub θα μπορέσει να αναδειχθεί σε πρωτεύοντα κόμβο της ευρύτερης περιοχής, και ως εκ τούτου να προσελκύσει ικανό όγκο trades ,θα εξαρτηθεί από μια σειρά παραγόντων οι οποίοι δεν ελέγχονται απόλυτα από την ελληνική πλευρά. Επισπεύδουσα είναι επίσης η Βουλγαρία, η κυβέρνηση της οποίας ευθύς μετά την δημοσιοποίηση της μελέτης του ΙΕΝΕ, ξεδίπλωσε τα σχέδια της να δημιουργήσει κόμβο φυσικού αερίου στη Βάρνα, για την προώθηση physical quantities και όχι virtual, όπως στοχεύει το ελληνικό hub. Μάλιστα, την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε από το βουλγάρικο υπουργείο Οικονομίας και Ενέργειας η ανάθεση μελέτης σε διεθνή μελετητικό οίκο για τη σχεδίαση του εν λόγω hub. Παράλληλα, η Τουρκία προωθεί τη δημιουργία ενός trading platform για παράγωγα προϊόντα φυσικού αερίου, που θα αποτελεί μια προέκταση του ήδη λειτουργούντος Energy Exchange στην Κωνσταντινούπολη (EXIST). Επομένως, η ελληνική πλευρά θα πρέπει να κινηθεί με γρήγορα και αποφασιστικά βήματα προκειμένου να διασφαλίσει την έγκαιρη λειτουργία του hub και την επάρκεια ρευστότητας, από πλευράς ποσοτήτων αερίου, που αυτό προϋποθέτει.