Καθώς προχωρούν οι εργασίες κατασκευής σε δύο από τους μεγαλύτερους σε μήκος και χωρητικότητα αγωγών στον κόσμο, των TANAP-TAP και του Turkish Stream, οι οποίοι ως γνωστό διασχίζουν Τουρκία και Ελλάδα μεταφέροντας φυσικό αέριο σε ευρωπαϊκούς προορισμούς, παρατηρείται έντονη κινητικότητα στην ευρύτερη περιοχή, με πληθώρα μεγάλων και μικρών έργων ενεργειακών υποδομών. Η έναρξη κατασκευής αργότερα εντός του 2018 του διασυνδετηρίου Ελληνο-Βουλγαρικού αγωγού (IGB), η ολοκλήρωση επίσης εντός του τρέχοντος έτους, της επέκτασης και αναβάθμισης του τερματικού LNG στην Ρεβυθούσα, η αναμενόμενη λήψη της τελικής επενδυτικής απόφασης (FID) για την μονάδα FSRU στην Αλεξανδρούπολη μέσα στους επόμενους μήνες, καθώς και η προώθηση του σχεδίου (από Ελλάδα, Κύπρο και Ιταλία) για την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού East Med, αποτελούν μέρος ενός ολοένα και πλέον σύνθετου ενεργειακού σκηνικού που κυριολεκτικά στήνεται αυτή την περίοδο στην περιοχή μας.
Για αυτό και η απογευματινή εκδήλωση που οργανώθηκε από το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝότιοΑνατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) στις 5/3 είχε τον πολύ εύλογο τίτλο "Προοπτικές για έναν Διευρυμένο Νότιο Διάδρομο", θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να καταδείξει την -δυνητική και ταυτόχρονα δυναμική- διασύνδεση όλων των ανωτέρω έργων. Όπως επεσήμαναν αρκετοί από τους ομιλητές της ειδικής αυτής εκδήλωσης του ΙΕΝΕ, η αρχική ιδέα του Νοτίου Διαδρόμου, η οποία υποστηρίχθηκε συστηματικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ήτο η δημιουργία ενός νέου εναλλακτικού διαδρόμου μεταφοράς που θα βοηθούσε τόσο στην διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας αερίου (δηλ. εισαγωγή αερίου από την Κασπία με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία), όσο και των ακολουθούμενων διαδρομών (δηλ. νέα νότια χάραξη μέσω Τουρκίας).
Με την έναρξη κατασκευής του αγωγού TANAP το 2015 και του TAP το 2016, μπήκε σε τροχιά υλοποίησης ο Νότιος Διάδρομος, μόνο που το σύστημα TANAP-TAP δεν αποτελούσε πλέον το μοναδικό έργο υποδομής για την μεταφορά φυσικού αερίου από ανατολάς προς Δύση. Τώρα είχε προστεθεί και το έργο του Turkish Stream, η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε στις αρχές του 2017 και πρόκειται να ολοκληρωθεί του χρόνου, το οποίο όμως δε συμβάλλει στην διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας, αφού θα μεταφέρει ρωσικό αέριο προς την Τουρκία -για κάλυψη αναγκών της ίδιας μετά την κατάργηση του Trans Balkan από τις αρχές του 2020- αλλά και προς ευρωπαϊκές αγορές, τόσο μέσω Ελλάδος προς Ιταλία, όσο και μέσω του Vertical Corridor, δηλ. προς βορρά από Ελλάδα, μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας και Αυστρίας. Παράλληλα, είχαν αρχίσει να ξεφυτρώνουν αρκετά νέα projects όπως τα δυο νέα FSRU terminals στην Τουρκία (το ΕΤΚΙ στο Aliaga, Σμύρνη και στο Dortyol, στο Hatay, ΝΑ Τουρκία) που ήδη λειτουργούν, τρία προγραμματισμένα νέα FSRUs σε Ελλάδα (Αλεξανδρούπολη), Τουρκία (Κόλπος του Σάρου, στα Δαρδανέλλια) και Κροατία (Krk island), ο υπό μελέτη αγωγός IAP στα Δυτικά Βαλκάνια, οι διάφοροι διασυνοριακοί αγωγοί, ο υπό μελέτη East Med κλπ. Δηλαδή μια πραγματική κοσμογονία από projects που κοινό παρονομαστή έχουν την μεταφορά φυσικού αερίου από Ανατολάς προς Δύση και από Νότο προς Βορρά. (Βλέπε χάρτη για μια σχηματική απεικόνιση των διαφόρων εν εξελίξει έργων).
Είναι φανερό -και δια γυμνού οφθαλμού πλέον- ότι ευρισκόμεθα ενώπιον σημαντικών εξελίξεων σε περιφερειακό επίπεδο σε ότι αφορά τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω ενός διευρυμένου Νοτίου Διαδρόμου (Expanded South Corridor) όπου η Ελλάδα, λόγω γεωγραφικής θέσης, αλλά και συμμετοχής στο ενεργειακό γίγνεσθαι, αποτελεί έναν από τους βασικούς παίκτες. Μπορεί η Τουρκία, λόγω μεγέθους, εκτεταμένου δικτύου και γεωπολιτικής θέσης, να αποτελεί τον κατ´ εξοχήν ενεργειακό κόμβο της περιοχής, όμως η τοποθεσία της χώρας μας στο ενεργειακό παιχνίδι της ΝΑ Ευρώπης ενισχύεται διαρκώς το τελευταίο διάστημα ως αποτέλεσμα των δυνατοτήτων που αναπτύσσει για ενεργειακές διασυνδέσεις με τις διάφορες γειτονικές χώρες (βλέπε Αλβανία και Ιταλία μέσω TAP και Poseidon, με τη Βουλγαρία και βόρεια μέσω του IGB, με την FYROM μέσω του IGF και μέσω των LNG τέρμιναλς που εφεξής θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για ανάγκες transshipment).
Καθώς προχωρεί η κατασκευή ή η προώθηση όλων των ανωτέρω έργων, καθίσταται σαφής η ανάγκη τόσο για συντονισμό του ενιαίου δικτύου μεταφοράς που κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα προκύψει, όσο και η αξιοποίηση των εμπορικών ευκαιριών που αυτό θα προσφέρει. Αναφερόμαστε ασφαλώς στη δημιουργία ενός καθαρά εμπορικού κόμβου για την αγοροπωλησία ποσοτήτων φυσικού αερίου (gas trading hub) ο οποίος, λόγω των αυξημένων ποσοτήτων αερίου που θα υπάρξουν στην περιοχή μας από το 2020 και μετά, θα συμβάλλει στη λειτουργία μιας διαφανούς και ανταγωνιστικής αγοράς η οποία θα προσφέρει τη δυνατότητα, μεταξύ άλλων, καθορισμού τιμών σε περιφερειακό επίπεδο. Σήμερα στη Ευρώπη λειτουργούν με επιτυχία δέκα τέτοια trading hubs, κανένα όμως στην περιοχή μας, νότια και ανατολικά της Βιέννης, η οποία φιλοξενεί το CEGH ( Central European GasHub). Η Ελλάδα, πέρα από την ενεργό συμμετοχή της στα έργα υποδομής του Διευρυμένου Νοτίου Διαδρόμου, έχει σήμερα την ευκαιρία να συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη των πολύ σημαντικών εμπορικών δυνατοτήτων που αυτός θα προσφέρει.