Πλήθος ερωτημάτων και σοβαρές αντιδράσεις έχει δημιουργήσει στο Ζαγόρι και στην ευρύτερη περιοχή του νομού Ιωαννίνων η προοπτική εξόρυξης υδρογονανθράκων, με πρώτο βήμα τη διεξαγωγή γεωφυσικών σεισμικών ερευνών για την εξεύρεση πιθανών σημείων ενδιαφέροντος. Για πολλούς κατοίκους της περιοχής με τον μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό πλούτο του Ζαγοριού, που αποτελεί ισχυρό τουριστικό πόλο έλξης και πηγή εξαιρετικού νερού, μια πιθανή ανακάλυψη αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων πετρελαίου ή φυσικού αερίου φαντάζει ως μαύρος εφιάλτης παρά ως ευκαιρία.
Για μία ακόμη φορά, η έλλειψη ενημέρωσης και οποιασδήποτε διαβούλευσης (παρότι ρητά προβλέπονται σε κάθε στάδιο του έργου) ξεσήκωσε τον κόσμο. Οι άδειες για την πραγματοποίηση του έργου ελήφθησαν τάχιστα από την περιφέρεια και τους δήμους της περιοχής, με τον Δήμο Ζαγορίου να την ανακαλεί στη συνέχεια. Υπό το βάρος των αντιδράσεων των κατοίκων διοργανώθηκαν ενημερωτικές συζητήσεις χθες στον Δήμο Ζαγορίου και τη Δευτέρα στον Δήμο Ζίτσας, με τη συμμετοχή επιστημόνων (όπως των σεισμολόγων Κώστα Παπαζάχου και Ακη Τσελέντη), εκπροσώπων της κυβέρνησης και των τοπικών αρχών και την παρουσία εκατοντάδων κατοίκων.
«Ολα αυτά γίνονται κατόπιν εορτής, καθώς οι εργασίες έχουν ξεκινήσει εδώ και δύο μήνες, χωρίς καμία ενημέρωση του κόσμου, ενώ δεν δίνουν τη δυνατότητα για ουσιαστική συζήτηση», λέει στην «Κ» ο μελισσοκόμος Ηλίας Ευθυμίου, κάτοικος της περιοχής και μέλος της Πρωτοβουλίας Κατοίκων ενάντια στις Χερσαίες Εξορύξεις στην Ηπειρο. «Προσπαθούν να περάσουν την ιδέα πως δεν πρόκειται για εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, αλλά απλώς για έρευνες. Προφανώς δεν ισχύει κάτι τέτοιο, καθώς το έργο περιλαμβάνει και φάση εξορύξεων. Εξάλλου, γιατί γίνεται όλη αυτή η φασαρία, για λόγους εγκυκλοπαιδικούς; Θα ακολουθήσουν εξορύξεις. Και μόνο που θα ακουστεί αυτό, ο τουρισμός στην περιοχή θα πληγεί βαριά. Εμείς θέλουμε να ζούμε υγιεινά με τη φύση, η οποία είναι πολύ πλούσια. Για παράδειγμα, τα νερά της περιοχής είναι τα καλύτερα και τα πλουσιότερα στην Ελλάδα», τονίζει ο κ. Ευθυμίου. Υπογραμμίζοντας πως ο αγώνας των κατοίκων δεν έχει κομματική ταυτότητα, σημειώνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καταψηφίσει τη σύμβαση για το έργο, θεωρώντας τη –εκτός των άλλων– ετεροβαρή υπέρ της εταιρείας. «Τι άλλαξε τώρα;» αναρωτιέται, τονίζοντας πως ο αγώνας ενάντια σε αυτό το σχέδιο είναι μονόδρομος.
Ποια ανάπτυξη επιλέγεται για το Ζαγόρι και την Ηπειρο ρωτούν 16 πολιτιστικοί, μορφωτικοί και αθλητικοί σύλλογοι των χωριών της περιοχής, με επιστολή τους προς το υπουργείο Περιβάλλοντος, την Περιφέρεια Ηπείρου και τους Δήμους Ιωαννιτών, Ζαγορίου, Πωγωνίου και Ζίτσας: «Ποιος είναι ο σχεδιασμός της πολιτείας για την περιοχή του Ζαγορίου και της Ηπείρου γενικότερα; Είναι η ανάπτυξη βασισμένη στην παρθένα φύση, τα καθαρά νερά, τα αιωνόβια δάση, την πολιτιστική κληρονομιά, τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, τον εναλλακτικό τουρισμό (αγροτουρισμό, οικοτουρισμό, γεωτουρισμό, ορειβατικό, περιπατητικό κ.ά.) ή στην εξόρυξη υδρογονανθράκων; Μπορούν αυτές οι δύο διαμετρικά αντίθετες προσεγγίσεις να συνυπάρξουν;», ρωτούν οι σύλλογοι, οι οποίοι ζητούν την αναστολή των εργασιών μέχρι να υπάρξει «άμεση, επίσημη, αναλυτική και αξιόπιστη ενημέρωση από την πλευρά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της κεντρικής κυβέρνησης, προκειμένου να ακολουθήσει η επιβεβλημένη διαβούλευση με την τοπική κοινωνία».
Και πραγματικά, είναι να αναρωτιέται κανείς: είναι το Ζαγόρι ή κοντά σε αυτό ο κατάλληλος χώρος για να γίνουν εξορύξεις υδρογονανθράκων; Στην περιοχή με τους 46 παραδοσιακούς οικισμούς και μεγάλο μέρος τριών εθνικών πάρκων (Βόρειας Πίνδου, Βίκου - Αώου και Πίνδου - Βάλια Κάλντα), επτά περιοχές του ευρωπαϊκού δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 και του Παγκόσμιου Γεωπάρκου Βίκου-Αώου (ένα από τα πέντε στην Ελλάδα);
«Εχουν ξαναγίνει»
Μιλώντας στις εκδηλώσεις ο γενικός γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Μιχάλης Βερροιόπουλος, ανέφερε πως γεωφυσικές έρευνες στην Ηπειρο έχουν ξαναγίνει χωρίς αρνητική επίδραση στο περιβάλλον και υπογράμμισε πως ο έλεγχος στις δραστηριότητες σχετικά με τους υδρογονάνθρακες είναι ισχυρός και διαρκής.
Από την πλευρά της εταιρείας που έχει αναλάβει την υλοποίηση του έργου (Energean - Repsol) σημειώνεται πως το έργο είναι ερευνητικό. Αφορά γεωφυσικές σεισμικές έρευνες κατά μήκος περίπου 500 χιλιομέτρων, εκ των οποίων μόλις 15 είναι εντός των ορίων του Δήμου Ζαγορίου, στην περιοχή των Ανω και Κάτω Πεδινών. Το 1996 είχαν πραγματοποιηθεί ανάλογες έρευνες σε μήκος 1.100 χιλιομέτρων, ενώ πραγματοποιήθηκε και μια εξόρυξη στο Καλπάκι («Δήμητρα») χωρίς αποτέλεσμα. Οποιοδήποτε θέμα εξόρυξης, λένε, αφορά το μέλλον. Μα αυτό είναι για το οποίο ανησυχούν οι κάτοικοι. Μήπως «μαυρίσει» το μέλλον τους...