Το ζήτημα της ενίσχυσης των λιγνιτικών μονάδων στις χώρες μέλη της ΕΕ αναμένεται να επανέλθει στο προσκήνιο σε λίγες ημέρες, καθώς εντός του Ιανουαρίου αναμένεται να τεθεί προς ψήφιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Το θέμα παρουσιάζει ενδιαφέρον και από την άποψη της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα, καθώς σχετίζεται με τη συζήτηση για τα «ΑΔΙ» του μόνιμου μηχανισμού επάρκειας που αναμένεται να προκοινοποιηθεί στην Κομισιόν το Μάρτιο.

Υπενθυμίζεται ότι το Δεκέμβριο προηγήθηκαν δύσκολες διαπραγματεύσεις μεταξύ των υπουργών Ενέργειας των κρατών-μελών της ΕΕ, που τελικά, μετά από έντονες διαφωνίες και σκληρές αντιπαραθέσεις, κατέληξαν σε ένα κείμενο που αποτυπώνει τις γενικές αρχές της συμφωνίας που επιτεύχθηκε.

Όπως είχε αναφέρει και τότε το energypress, μετά τις διαπραγματεύσεις ο κανόνας των 550g υιοθετείται με «κομμένα δόντια», ενώ η γενική αποτίμηση είναι ότι ο δύσκολος συμβιβασμός μεταξύ των κρατών-μελών προσφέρει "ανάσα" στις μονάδες άνθρακα ως το 2030.

Με το κείμενο της συμφωνίας να έχει πλέον διαρρεύσει από τη EurActiv (δείτε το στο συνοδευτικό αρχείο), η ανάλυσή του ενόψει της εισαγωγής του θέματος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δείχνει ότι σε μεγάλο βαθμό ο συμβιβασμός που επιτεύχθηκε ευνοεί τις προτεραιότητες που είχαν τεθεί από ελληνικής πλευράς (και ειδικά από την πλευρά της ΔΕΗ), σύμφωνα με την εκτίμηση που μεταφέρουν στο energypress παράγοντες που παρακολουθούν από κοντά τις σχετικές εξελίξεις.

Η «ξεδοντιασμένη» συμφωνία

Βασικό σημείο της αντιπαράθεσης στη συζήτηση μεταξύ των υπουργών Ενέργειας το Δεκέμβριο αποτέλεσε η συμμετοχή των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων που λειτουργούν με καύσιμο τον άνθρακα στους μηχανισμούς ισχύος.

Η αρχική πρόταση της Κομισιόν προέβλεπε τη συμμετοχή μόνο όσων τέτοιων μονάδων διατηρούσαν επίπεδο εκπομπών CO2 μέχρι 550g/kWh. Τελικά, στο τελικό κείμενο της συμφωνίας αναφέρεται ότι οι νέες ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες δεν θα υπόκεινται στους περιορισμούς που θέτουν οι νέοι κανόνες μέχρι το 2025, δηλαδή πέντε χρόνια αφότου αρχίσει η εφαρμογή τους.

Σε ό,τι αφορά τις υφιστάμενες μονάδες, η «ημερομηνία λήξης» τους προσδιορίστηκε για το 2030.

Ιδιαίτερη σημασία - αλλά και ενδιαφέρον από ελληνικής πλευράς – παρουσιάζει το σημείο της συμφωνίας που αναφέρει ότι οι μηχανισμοί ισχύος στα πλαίσια των οποίων έχουν υπογραφεί συμβάσεις διάρκειας μέχρι και πέντε χρόνια, θα μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν και μετά το 2030, εφόσον οι συμβάσεις έχουν υπογραφεί πριν την προαναφερθείσα προθεσμία.

Σε αυτή την περίπτωση, η χρηματοδότησή τους μέσω των μηχανισμών στήριξης θα μειώνεται κατά 5% σε ετήσια βάση.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί μια ακόμα αλλαγή σε σχέση με την αρχική πρόταση της Κομισιόν για τον κανόνα των 550g, ο οποίος συμπληρώθηκε από τους υπουργούς Ενέργειας με την προσθήκη «ή 700kg CO2 ανά εγκατεστημένο kW το χρόνο», κάτι που, σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές, αφήνει περιθώριο ενίσχυσης μέχρι το 2035 για μονάδες που εκπέμπουν περισσότερα από 550g CO2/kWh, αλλά λιγότερα από 700kg/kW το χρόνο, μέσω των μηχανισμών ισχύος.

Σύμφωνα με αναλύσεις ειδικών, αυτή η ρύθμιση σημαίνει ότι τέτοιες μονάδες θα μπορούσαν να λειτουργούν για περίπου 930 ώρες ή 40 ημέρες σε πλήρη ισχύ.

Η πολωνική «δοκιμασία»

Η εύθραυστη συμφωνία που πέτυχαν οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ, πάντως, τέθηκε από νωρίς σε σοβαρή δοκιμασία, καθώς την ίδια περίοδο κλήθηκε η Κομισιόν να εξετάσει, μέσω των υπηρεσιών της, αν το σχέδιο για το νέο πολωνικό μηχανισμό ισχύος, που με πρόβλεψη ενίσχυσης των ανθρακικών μονάδων της χώρας μέχρι το 2040, συνάδει με το ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Σε περίπτωση έγκρισης του πολωνικού σχεδίου, η Κομισιόν ουσιαστικά θα αφαιρούσε ακόμα περισσότερα «δόντια» από τα μέτρα για τον περιορισμό της ενίσχυσης των ανθρακικών μονάδων.

Παράγοντες με γνώση του τρόπου που λειτουργούν οι υπηρεσίες της Κομισιόν, μετέφεραν στην EurActiv την εκτίμηση ότι είναι πιθανό να παίξει ρόλο στην έκβαση της υπόθεσης το παράδειγμα των αντίστοιχων μηχανισμών ισχύος της Γαλλίας, της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, για τους οποίους δόθηκε το «πράσινο φως».

Το καταλυτικό επιχείρημα στις περιπτώσεις αυτές είχε να κάνει με την ανάγκη στήριξης της επάρκειας του ηλεκτροπαραγωγικού συστήματος των χωρών αυτών.

Είναι νωρίς, πάντως, για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα, καθώς απομένουν ακόμα πολλά επεισόδια στις διαπραγματεύσεις στα διάφορα όργανα της ΕΕ, τα οποία ενδέχεται να διαφοροποιήσουν αρκετά το πλαίσιο, σε σχέση με τη συμφωνία στην οποία κατέληξαν, μετά από έντονους διαξιφισμούς, οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ. 

Δείτε το κείμενο στο οποίο συμφώνησαν οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ στο συνοδευτικό αρχείο.