Τουλάχιστον έξι μήνες θα απαιτηθούν προκειμένου να ξεκαθαρίσει το τοπίο γύρω από την τύχη μιας από τις πλέον εμβληματικές μελλοντικές ιδιωτικοποιήσεις, αυτής των ΕΛΠΕ. Τόσο προβλέπει η διαδικασία ότι θα απαιτηθεί ώστε να αποτιμήσουν οι σύμβουλοι τις στρατηγικές επιλογές που έχει το ΤΑΙΠΕΔ και να εισηγηθούν τον βέλτιστο τρόπο αξιοποίησης.
Το πρώτο βήμα πάντως έγινε. Επειτα από πολύμηνη καθυστερήση προσλήφθηκαν τελικά προ ημερών οι δύο στρατηγικοί και χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι, που αναλαμβάνουν τη δουλειά της μελλοντικής "αξιοποίησης" του 35,47% που κατέχει το Δημόσιο στον όμιλο. Είναι η Εθνική Τράπεζα και η Goldman Sachs.
Πρόκειται πάντως για μια εξαιρετικά σύνθετη και πολιτικά ευαίσθητη απόφαση. Οχι μόνο επειδή τα ΕΛΠΕ αποτελούν τον μεγαλύτερο όμιλο πετρελαιοειδών στην Ελλάδα, με διαχρονική παρουσία του κράτους στο μετοχικό τους κεφάλαιο, αλλά και επειδή μέτοχός τους είναι η Paneuropean, δηλαδή ο όμιλος Λάτση (45,47%), ο οποίος και έχει το δικαίωμα πρώτης προσφοράς. Επιπλέον τα ΕΛΠΕ είναι παράλληλα μέτοχος με 35% τόσο του ΔΕΣΦΑ όσο και της ΔΕΠΑ, των οποίων η ιδιωτικοποίηση συνδέεται άμεσα με την αποκρατικοποίηση του ομίλου.
Η δουλειά των συμβούλων "σπάει" σε δύο φάσεις : Εντός 6 μηνών καλούνται να έχουν υποδείξει τον καλύτερο τρόπο "αξιοποίησης" του 35,47%, και από εκεί και πέρα εντός 24 μηνών, ως χρηματοοικονομικοί πλέον σύμβουλοι, πρέπει να εξετάσουν αν υπάρχει ενδιαφέρον από την Paneuropean ή άλλους πιθανούς νέους επενδυτές, συνδράμοντας το ΤΑΙΠΕΔ σε όλες τις σχετικές διαδικασίες για την ολοκλήρωση της πώλησης.
Τι υποστηρίζουν πολλοί στη κυβέρνηση
Τα ερωτήματα είναι πολλά, και το πρώτο, πολιτικό. Αν και η κυβέρνηση δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά της, εντούτοις πολλές φωνές αντιτίθενται στη συγκεκριμένη ιδιωτικοποίηση. Κοινός παρονομαστής είναι η άποψη πως τα ΕΛΠΕ αποτελούν μια εμβληματική επιχείρηση, που σήμερα διανύει μια από τις καλύτερες περιόδους της ιστορίας της, με τα οικονομικά αποτελέσματα να σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, και άρα να αποδίδουν στο Δημόσιο ένα πολύ υψηλό μέρισμα. Κοινός επίσης τόπος στην κυβέρνηση είναι ότι ο όμιλος διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην αγορά υδρογονανθράκων, η οποία παρουσιάζει τεράστιες προοπτικές, συνεπώς δεν συντρέχει κανένας λόγος το Δημόσιο να εκχωρήσει μέρος από το ποσοστό του.
Απόψεις σαν αυτές συμμερίζονται πολλοί στο κυβερνητικό στρατόπεδο, όσο για τον αρμόδιο υπουργό ΠΕΝ Γ.Σταθάκη, ποτέ δεν ήταν οπαδός των αποκρατικοποιήσεων. Θα προτιμούσε το 35,47% να μεταφερθεί από το ΤΑΙΠΕΔ στην Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ), δηλαδή στην υπό σύσταση θυγατρική του υπερ-Ταμείου, προκειμένου να αξιοποιηθεί σε βάθος χρόνου, ανάλογα και με τη βελτίωση της ελληνικής οιονομίας.
Ο στόχος των εσόδων
Τα παραπάνω συνθέτουν ένα γρίφο. Οπως επίσης γρίφο συνιστά και η υποχρέωση της χώρας να πετύχει συγκεκριμένους στόχους εσόδων από αποκρατικοποιήσεις. Είναι προφανές ότι οι φιλόδοξοι αυτοί στόχοι (της τάξης των 2 δισ ευρώ το χρόνο) μόνο με την πώληση των συμμετοχών του Δημοσίου σε μεγάλες ελληνικές εισηγμένες όπως ο ΟΤΕ, τα ΕΛΠΕ, η ΔΕΠΑ, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, μπορεί να πλησιάσουν τα νούμερα που έχουν συμφωνηθεί με τους δανειστές. Νούμερα που αποτελούν βασική παράμετρο για τις εκθέσεις βιωσιμότητας του χρέους (Debt Sustainability Analysis-DSA) τι οποίες και θα κάνουν οι φορείς που εποπτεύουν το ελληνικό πρόγραμμα (ESM, ΔΝΤ), στην πορεία προς το καλοκαίρι του 2018, και την έξοδο από το μνημόνιο.
Το υπουργείο Οικονομικών γνωρίζει καλά όλα τα παραπάνω, αφού αυτό "σηκώνει" το κύριο βάρος των πιέσεων της τρόικας. Τα γνωρίζει φυσικά και το Μαξίμου, που αντιμετωπίζει ωστόσο το θέμα "ιδιωτικοποιήσεις" με πιο πολιτικά κριτήρια. Το ερώτημα είναι που θα ισορροπήσει αυτή η ζυγαριά, και ποιά θα είναι η θέση των ΕΛΠΕ σε αυτήν.
Και η Paneuropean
Στο βαθμό που η τρόικα επιμείνει, και η διαδικασία αποκρατικοποιήσης προχωρήσει, εννοείται ότι το κλειδί το κρατά ο όμιλος Λάτση, δηλαδή η Paneuropean, η οποία βάσει της συμφωνίας μετόχων (2003), έχει το δικαίωμα της πρώτης προσφοράς.
Σύμφωνα με μια ανάγνωση, οι όροι αυτοί καθιστούν την όλη διαδικασία αναζήτησης στρατηγικού επενδυτή από το ΤΑΙΠΕΔ τυπική, αφού χωρίς τη συναίνεση του ομίλου Λάτση δεν μπορεί να υπάρξει πώληση.
Από την άλλη πλευρά, ουδείς μπορεί να αποκλείσει να επιδείξει ενδιαφέρον για τα ΕΛΠΕ, μια κρατική εταιρεία πετρελαιοπαραγωγού χώρας που θα επιθυμούσε να διυλίζει δικές της ποσότητες σε ελληνικά διυλιστήρια και να αποκτήσει με αυτόν τον τρόπο μια βάση στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου. Εχουν ακουστεί κατά καιρούς πολλά για δυνητικούς μνηστήρες, από την ιρανική εταιρεία πετρελαίου NIOC, έως τις ρωσικές Rosneft και Lukoil και παλαιότερα ακόμη και το Εμιράτο του Κατάρ, φιλολογία που σχεδόν πάντα διαψεύδεται.
Το μόνο σίγουρο είναι το ράλι στη κερδοφορία του ομίλου κατά τον τελευταίο ένα και πλέον χρόνο (731 εκατ ευρώ τα EBITDA το 2016). Το γεγονός προσδίδει άλλη πλέον αξία στο χαρτοφυλάκιο των ΕΛΠΕ, σε συνδυασμό και με τις εξελίξεις στον τομέα των υδρογονανθράκων. Ο ρόλος τους έχει αναβαθμιστεί όχι μόνο στην ελληνική αγορά αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, γεγονός που αντανακλάται και στην κεφαλαιοποίησή τους. Στο χθεσινό κλείσιμο του χρηματιστηρίου, η αξία του ομίλου ανέρχονταν στα 2,298 δισεκατομμύρια ευρώ, και επομένως το 35,47% αποτιμώνταν σε τουλάχιστον 815 εκατ. ευρώ.
Σε μια αγορά που η γεωστρατηγική της σημασία δείχνει να αυξάνεται, τα ΕΛΠΕ είναι μία πλήρως καθετοποιημένη εταιρεία με τρεις μονάδες διύλισης, που το 2016 είδαν την παραγωγή τους να αυξάνεται κατά 16%, φτάνοντας στα 14,8 εκατ. μετρικούς τόνους, κάνοντας ρεκόρ στην ιστορία του ομίλου.
Είναι σίγουρο επομένως ότι η κυβέρνηση θα έχει ισχυρά με το μέρος της ερείσματα να αρνηθεί στο άμεσο μέλλον κάθε ενδεχόμενο ιδιωτικοποίησης. Επιχείρημα αρκούντως πειστικό, αρκεί φυσικά να απαντήσει και στην τρόικα πως θα καλυφθεί το κενό των προυπολογισμένων εσόδων του προγράμματος, στο βαθμό που τα ΕΛΠΕ εξαιρεθούν από το πρόγραμμα του ΤΑΙΠΕΔ.