Ένα πολιτικό κλείσιμο του ματιού, το οποίο αποτυπώθηκε στις δηλώσεις Ντάισελμπλουμ - Λαγκάρντ μετά την ολοκλήρωση του Eurogroup, είναι αυτό το οποίο μπορεί να τροφοδοτήσει εφεξής τις προσδοκίες πλήρους αποσαφήνισης των μέτρων για το χρέος, αφού προσπεραστεί ο σκόπελος των γερμανικών εκλογών. Η εφαρμογή τους είναι ξεκάθαρο ότι θα υλοποιηθεί, «στον βαθμό που χρειαστεί» μετά το τέλος του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018 και υπό την προϋπόθεση της επιτυχούς ολοκλήρωσής τους.

Η αναφορά της Λαγκάρντ όμως, την οποία ενίσχυσαν οι τοποθετήσεις του Ντάισελμπλουμ, σχετικά με την αναμονή αποσαφήνισης των μέτρων για το χρέος «τις επόμενες εβδομάδες» και όχι στο τέλος του προγράμματος, αν και αρκούντως ασαφής, μπορεί να καλλιεργήσει τέτοιες προσδοκίες.

Αυτή η φραστική τοποθέτηση αλλά και η αποτύπωση στα συμπεράσματα της πρόβλεψης δημιουργίας Αναπτυξιακής Τράπεζας, όπως άλλωστε και της μνημόνευσης ενός μηχανισμού σύνδεσης των μελλοντικών παρεμβάσεων στο χρέος με την αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας στα πρότυπα του γαλλικού μοντέλου, μπορούν να θεωρηθούν οι εκπλήξεις της χθεσινής συνεδρίασης.

Κατά τα λοιπά, το ανακοινωθέν επιβεβαιώνει τις πληροφορίες των τελευταίων ημερών, οι οποίες ανέφεραν ότι ο συμβιβασμός θα επιχειρηθεί στο τρίπτυχο των πλεονασμάτων μετά το 2022, του ύψους της δόσης και των βελτιωμένων διατυπώσεων σε σχέση με το ανακοινωθέν της 25ης Μαΐου 2016.

Δόση αρχές Ιουλίου

Η εκπλήρωση και των 140 σκληρών προαπαιτούμενων που είχαν θέσει οι ευρωπαϊκοί θεσμοί άνοιξε την πόρτα για την εκταμίευση της δόσης, διασφαλίζοντας ένα ήρεμο καλοκαίρι για τις αγορές . Μετά την έγκριση από τα κοινοβούλια ορισμένων χωρών, μεταξύ των οποίων και το γερμανικό, ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ εκτίμησε ότι τα κεφάλαια θα είναι διαθέσιμα για την Ελλάδα στις αρχές Ιουλίου. Το ύψος της δόσης προσδιορίστηκε λίγο πάνω από το αυστηρό σενάριο που προέβλεπε εκταμίευση 8 δισ. ευρώ και αρκετά χαμηλότερα από τις επιδιώξεις της Κομισιόν για δόση 9-10 δισ. ευρώ. Αποφασίστηκε η εκταμίευση δόσης 8,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα πρώτα 7,7 δισ. ευρώ θα είναι διαθέσιμα στις αρχές Ιουλίου. Από αυτά, 6,9 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν για την κάλυψη υποχρεώσεων σε λήξεις ομολόγων και το υπόλοιπο των 800 εκατ. ευρώ αφορά σε πληρωμές ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου (λίγο κάτω από 5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία).

Μετά το καλοκαίρι, όπως είπε ο Κλάους Ρέγκλινγκ , θα υπάρξει εκταμίευση επιπλέον 800 εκατ. ευρώ, υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα έχει χρησιμοποιήσει και ίδιους πόρους για τη σταδιακή εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου. Έως το τέλος του έτους, δεν αναμένεται νέα εκταμίευση από τον ESM καθώς οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας μπορούν να καλυφθούν από το ταμειακό πρωτογενές πλεόνασμα.

Πόσο κοντά είναι το QE

Η πρώτη αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ήταν ολιγόλογη αλλά ενδεικτική. «Λαμβάνουμε υπόψη τη συζήτηση στο Eurogroup, την οποία βλέπουμε ως ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης βιωσιμότητας χρέους», ήταν το σχόλιο κύκλων της ΕΚΤ.

Για  ένταξη στο QE δεν αρκεί ένα πρώτο βήμα, όπως έχει καταστήσει σαφές ο Μάριο Ντράγκι το προηγούμενο διάστημα, αλλά η ίδια η βιωσιμότητα του χρέους. Επομένως, μπορεί να συνάγει κανείς ότι η ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης δεν βρίσκεται προ των πυλών. Εφόσον όμως υπάρξει άμεσα η αποσαφήνιση των μέτρων για το χρέος, η οποία θα επιτρέψει στο ΔΝΤ να θεωρήσει το χρέος βιώσιμο, απελευθερώνοντας και τη δική του εν αναμονή χρηματοδοτική συμμετοχή, η ένταξη στο QE θα μπορούσε να πάρει σάρκα και οστά.

Το ΔΝΤ

Όπως ήταν αναμενόμενο, η Κριστίν Λαγκάρντ ανακοίνωσε την πρόθεσή της να θέσει ενώπιον του Εκτελεστικού Συμβουλίου πρόταση κατ' αρχήν αποδοχής προγράμματος για την Ελλάδα (approval in principle με stand-by arrangement) . Η απόφαση, όπως είπε, αναμένεται να ληφθεί πριν τις 27 Ιουλίου, για ένα ποσό μικρότερο των 2 δισ. δολαρίων. Το ποσό είναι ξεκάθαρα συμβολικό. Ούτως ή άλλως, τα κεφάλαια αυτά δεν τα χρειάζεται η Ελλάδα (εκτιμάται ότι από το τρίτο πρόγραμμα του ESM θα περισσέψουν στο τέλος περισσότερα από 30 δισ. ευρώ) και όπως επιβεβαίωσε η ίδια η Λαγκάρντ, δεν είναι απαραίτητο η Ελλάδα να τα χρησιμοποιήσει.

Η χρηματοδοτική συμμετοχή του Ταμείου θα απελευθερωθεί όταν υπάρξει η απαραίτητη για το ΔΝΤ καθαρότητα στα μέτρα για τη διευθέτηση του χρέους. Η διάρκεια του προγράμματος του ΔΝΤ θα είναι η ίδια με αυτή του προγράμματος του ESM, επομένως, με τα σημερινά δεδομένα, έως τις 20 Αυγούστου 2018.

Επί του παρόντος, το ΔΝΤ θεωρεί το χρέος μη βιώσιμο, όπως αναμένεται να πιστοποιήσει και η επικείμενη ανάλυση βιωσιμότητας χρέους από το Ταμείο. Θα ακολουθήσει μια δεύτερη ανάλυση βιωσιμότητας χρέους, με το τέλος του προγράμματος.

Οι διατυπώσεις της κ. Λαγκάρντ ήταν ιδιαιτέρως προσεκτικές. Τόνισε ότι η χθεσινή απόφαση ήταν «η δεύτερη καλύτερη λύση» και αιτιολόγησε την απόφασή της αυτή, στη βάση της εξουδετέρωσης του κινδύνου μιας νέας κρίσης στα μέσα Ιουλίου (αν δεν υπήρχε η εκταμίευση της δόσης), της προάσπισης των μεταρρυθμίσεων και της διατήρησης της «διαρκούς υπόσχεσης» για την ελάφρυνση χρέους.

Οι φραστικές βελτιώσεις

Το πατρόν πάνω στο οποίο κλείστηκε η χθεσινή συμφωνία είναι το ανακοινωθέν του Μαΐου 2016, όπως απαιτούσε ο Β. Σόιμπλε.

Οι διαφορές ξεκινούν από τη χάραξη ενός σαφούς δημοσιονομικού μονοπατιού έως το 2060 (3,5% του ΑΕΠ πρωτογενή πλεονάσματα έως και το 2022 και πάνω, αλλά κοντά στο 2% του ΑΕΠ έως το 2060), το οποίο σε συνδυασμό με τις ενέσεις ανάπτυξης μπορεί να οδηγήσει με μεγαλύτερη ευκολία στην υπέρβαση των απολύτως απαισιόδοξων εκτιμήσεων του ΔΝΤ για ρυθμό ανάπτυξης 1% έως το 2060. Ανάπτυξη και πλεονάσματα αποτελούν βασικά συστατικά στην ανάλυση βιωσιμότητας χρέους.

Η πρόταση η οποία τέθηκε στο τραπέζι στο προηγούμενο Eurogroup για επέκταση των ωριμάνσεων των δανείων του EFSF -μετά το τέλος του προγράμματος και στον βαθμό που χρειαστεί- δεν διαφοροποιήθηκε. Η διατύπωση για επέκταση από 0 έως 15 χρόνια παρέμεινε αμετάβλητη.

Ελαφρά τροποποίηση υπήρξε στη διατύπωση αναφορικά με την αναγκαιότητα των πρόσθετων παρεμβάσεων στο χρέος. Η φράση «αν χρειαστεί» άλλαξε σε «στον βαθμό που θα χρειαστεί».

Η ελληνική κυβέρνηση, όπως φάνηκε από τις δηλώσεις του Ευκλείδη Τσακαλώτου, αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην τελευταία παράγραφο του ανακοινωθέντος, σύμφωνα με την  οποία «ενόψει της ολοκλήρωσης του τρέχοντος προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, το Eurogroup δεσμεύεται να παράσχει στήριξη στην Ελλάδα για την επιστροφή στις αγορές. Το Εurogroup συμφωνεί ότι θα παράσχει μελλοντικές εκταμιεύσεις όχι μόνο για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων χρεών, αλλά και τη δημιουργία ρευστότητας, ώστε να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και να διευκολυνθεί η επιστροφή στις αγορές».