Μια τεράστια θαλάσσια περιοχή 20 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων που εκτείνεται από τη Νότια Πελοπόννησο μέχρι τη Γαύδο θα διεκδικήσουν σε κοινοπραξία με τα ΕΛΠΕ, οι πολυεθνικές ΕxxonMobil και Total. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η συμφωνία μεταξύ των τριών εταιρειών έχει κλείσει από τον περασμένο Σεπτέμβριο και στο μεταξύ διάστημα τα διοικητικά συμβούλια των δύο πολυεθνικών έχουν εγκρίνει επενδύσεις ύψους 5 δισ. δολαρίων εκάστη για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στον ελλαδικό χώρο.

Αυτή την περίοδο, ΕΛΠΕ, ΕxxonMobil και Τοtal προετοιμάζουν τον φάκελο για να καταθέσουν αίτηση διεκδίκησης της υποθαλάσσιας περιοχής από τη Νότια Πελοπόννησο μέχρι τη Γαύδο με διαδικασίες fast track. Πρόκειται για δυνατότητα που παρέχει το θεσμικό πλαίσιο της χώρας και προβλέπει αίτηση από τον ενδιαφερόμενο επενδυτή για συγκεκριμένη περιοχή προς το υπουργείο Ενέργειας. Το υπουργείο είναι υποχρεωμένο σε διάστημα ενός μήνα να δημοσιεύσει στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για να δώσει τη δυνατότητα και σε πιθανούς άλλους επενδυτές να «χτυπήσουν» τη συγκεκριμένη περιοχή. Στην περίπτωση που δεν υπάρξει ενδιαφέρον, η παραχώρηση κατοχυρώνεται στον επενδυτή που προκάλεσε τον διαγωνισμό.

Ο φάκελος αναμένεται να κατατεθεί από κοινοπραξία των ΕΛΠΕ και των δύο πολυεθνικών, στην οποία η ExxonMobil θα έχει ρόλο οperator, μέσα στον Ιούνιο, με στόχο να έχει ολοκληρωθεί η όλη διαδικασία παραχώρησης μέχρι το φθινόπωρο και να ξεκινήσουν οι σεισμικές έρευνες μέχρι τα τέλη του έτους. Tα σχέδια των δύο πολυεθνικών για τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες γνωστοποιήθηκαν από κορυφαία στελέχη τους, την περασμένη Παρασκευή στην Αθήνα, στον ίδιο τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, με τον οποίο συναντήθηκαν κατ’ ιδίαν, κάτι που δεν κοινοποιήθηκε.

Από κυβερνητικής πλευράς ανακοινώθηκε η συνάντηση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκη με στελέχη της Exxon και της Total, όπως και η συνάντηση με τον υπουργό Ενέργειας Γ. Σταθάκη. Και οι δύο κυβερνητικές ανακοινώσεις εστίασαν στη βαρύτητα που δίνει η κυβέρνηση στους «όρους περιβαλλοντικής προστασίας, διαφάνειας και μεγιστοποίησης του οφέλους για την κοινωνική ασφάλιση» στη διαδικασία αξιοποίησης του φυσικού πλούτου τη χώρας, επισήμανση που μαρτυρά προχωρημένο επενδυτικό ενδιαφέρον.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο η Τotal όσο και η ExxonMobil είχαν αγοράσει σεισμικά δεδομένα από τη νορβηγική PGS το 2014 στο πλαίσιο του διαγωνισμού για την παραχώρηση 20 υποθαλάσσιων οικοπέδων στο Ιόνιο και την Κρήτη. Ο διαγωνισμός αυτός, παρά τις ενθαρρυντικές αρχικά ενδείξεις, δεν κατάφερε τελικά να κερδίσει το ενδιαφέρον των μεγάλων πολυεθνικών, με εξαίρεση τη γαλλική Total που συμμετείχε μαζί με τα ΕΛΠΕ και την ιταλική Edison στο οικόπεδο 2 του Ιουνίου. Η έντονη πολιτική αβεβαιότητα της χώρας εκείνη την περίοδο και κυρίως η καθίζηση των τιμών του πετρελαίου που υποχρέωσε τις μεγάλες πετρελαϊκές σε αποεπενδύσεις ήταν οι βασικοί παράγοντες που έθεσαν εκτός επενδυτικού ενδιαφέροντος τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες.

Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος των πολυεθνικών και μάλιστα κολοσσών του κλάδου είναι αποτέλεσμα αφενός της κινητικότητας που εμφανίζει η ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, κυρίως μετά την ανακάλυψη του γιγαντιαίου κοιτάσματος Zor στην Αίγυπτο, και αφετέρου των συστηματικών και πολύμηνων επαφών και προσπαθειών της διοίκησης των ΕΛΠΕ.

Ο πρόεδρος του ομίλου Στ. Τσοτσορός και ο διευθύνων σύμβουλος Γρ. Στεργιούλης έθεσαν από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων τους τον τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων ως στρατηγική προτεραιότητα του ομίλου και ξεκίνησαν σειρά επαφών με μεγάλο αριθμό πολυεθνικών για συνεργασία, προσπάθεια που διήρκεσε πολλούς μήνες αλλά τελικά έφερε αποτέλεσμα.

Σε αυτό το διάστημα, τα ΕΛΠΕ «ξεσκόνισαν» τα γεωλογικά και σεισμικά δεδομένα που είχαν από το παρελθόν για κάθε περιοχή της χώρας κάνοντας χρήση των νέων τεχνολογιών και τα παρουσίασαν στην αγορά αναζητώντας συνεταίρους. Η συμφωνία με την ExxonMobil και την Τοtal επισφράγισε την προσπάθεια των ΕΛΠΕ και η είσοδος των δύο πολυεθνικών στην ελληνική ΑΟΖ θα αποτελέσει σταθμό στην ιστορία των ελληνικών υδρογονανθράκων, που για πρώτη φορά είναι έτοιμη να υποδεχθεί επενδύσεις πολλών δισ. δολ.

Έντονο διεθνές ενδιαφέρον

Η αξιοποίηση των εγχώριων υδρογονανθράκων που ξεκίνησε με υψηλές προσδοκίες το 2012 και προχώρησε με ιδιαίτερα αργούς ρυθμούς μέχρι σήμερα δείχνει να παίρνει πλέον διεθνή διάσταση. Η είσοδος του αμερικανικού κολοσσού ExxonMobil, όπως και της γαλλικής Τοtal στην ελληνική ΑΟΖ, είναι ενδεικτική των εκτιμήσεων για υψηλά αποθέματα υδρογονανθράκων στην περιοχή και οι ερευνητικές επενδύσεις που θα ακολουθήσουν θα αποκαλύψουν και τα όρια του μύθου και της πραγματικότητας. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών και οι εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών για την ύπαρξη γιγαντιαίων κοιτασμάτων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου έχουν υποχρεώσει τις μεγαλύτερες πολυεθνικές του κόσμου να σταθμεύσουν στην περιοχή.

Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ εκτιμά πως στη λεκάνη της Ανατ. Μεσογείου ίσως υπάρχουν μέχρι και 340 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου, ποσότητα μεγαλύτερη από τα συνολικά διαπιστωμένα αποθέματα των ΗΠΑ. Τις εξελίξεις παρακολουθεί με ενδιαφέρον η Ευρώπη, η οποία βλέπει την περιοχή ως μια νέα πηγή προμήθειας για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της και τον περιορισμό της εξάρτησής της από τη Ρωσία. Στην περιοχή θέση έχουν πάρει οι μεγαλύτεροι πετρελαϊκοί κολοσσοί, όπως η αμερικανική ExxonMobil, η γαλλική Total, η βρετανική BP, η ιταλική ENI, η ολλανδική Shell και η καταριανή QP, επενδύοντας εκατοντάδες δισ. δολάρια.

Η Ελλάδα που μέχρι τώρα συμμετείχε στα δρώμενα διεκδικώντας ρόλο διακομιστή μέσω του σχεδίου East med, μπαίνει δυναμικά στο παιχνίδι, αφού η θαλάσσια περιοχή της από την Πελοπόννησο μέχρι και την Κρήτη αποτελεί για τις πολυεθνικές προέκταση της ίδιας γεωλογικής λεκάνης που αποκάλυψε το γιγάντιο κοίτασμα Ζορ στην Αίγυπτο. Εκτίμηση των γεωλόγων είναι ότι αντίστοιχα «ασβεστολιθικά πετρώματα» υπάρχουν και στην ελληνική ΑΟΖ. Ο πρόεδρος μάλιστα της ΕΔΕΥ Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) κ. Ιω. Μπασιάς, μιλώντας σε ημερίδα τον περασμένο Μάρτιο έκανε λόγο για ενδείξεις ύπαρξης πολλών «μικρών Ζορ» στην περιοχή του Ιονίου.

Την ελληνική αγορά παρακολουθούν και άλλες πολυεθνικές, ενώ είναι γνωστό ότι εκτός από την ExxonMobil και την Total, είσοδο στα ελληνικά κοιτάσματα εξετάζει και η ισπανική Repsol, η οποία έχει υπογράψει μία κατ’ αρχήν συμφωνία με την Energean Oil για την εξαγορά μεριδίου από τις περιοχές που της έχουν παραχωρηθεί για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.

Η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου είναι κυρίως αποτέλεσμα των νέων τεχνολογιών που έχουν καταστήσει οικονομικές τις επενδύσεις σε μεγάλα βάθη, που μερικά χρόνια πριν ήταν απαγορευτικές. Οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες προκάλεσαν την «επανάσταση» του shale gas στις ΗΠΑ και τη μετατροπή τους σε εξαγωγική χώρα φυσικού αερίου από καθαρό εισαγωγέα. Η επόμενη «επανάσταση» στην ενέργεια σύμφωνα με τους γεωλόγους θα έρθει από τους «υδρίτες» ή αλλιώς το «παγωμένο» φυσικό αέριο. Η περιοχή της ΝΑ Μεσογείου με βάση της γεωλογικές έρευνες κρύβει σημαντικά αποθέματα υδριτών. Τα υψηλότερα μάλιστα αποθέματα στην περιοχή, βάσει συστηματικών χαρτογραφήσεων διεθνών ινστιτούτων, βρίσκονται στην ΑΟΖ της Ελλάδος και συγκεκριμένα στην περιοχή που εκτείνεται από το Καστελλόριζο και τη Ρόδο μέχρι την Κύπρο.