«Στο τέλος της ημέρας, η ΔΕΗ θα παραμείνει ισχυρός πυλώνας της εθνικής ενεργειακής αγοράς» υποστηρίζει σε συνέντευξή του στο Capital.gr και στους Γ. Αγγέλη και Δ. Καδδά ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης.
Ο κ. Σταθάκης εστιάζει στο ότι η συμφωνία για την πώληση μονάδων της ΔΕΗ δεν αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση αλλά συνέπεια της απόφασης του Ευρωδικαστηρίου ενώ επισημαίνει ότι η κυβέρνηση πέτυχε να ακυρώσει το σχέδιο για τη «Μικρή ΔΕΗ».
Ο υπουργός δε θέλησε να κάνει πρόωρες εκτιμήσεις για το αποτέλεσμα του market test, το οποίο, όπως είπε, θα γίνει μέχρι το Νοέμβριο.
Σε ό,τι αφορά τους υδρογονάνθρακες, ο κ. Σταθάκης τονίζει ότι τα μηνύματα από τις σχετικές έρευνες στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο είναι θετικά κάτι που, σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον μεγάλων πετρελαϊκών εταιριών για την περιοχή αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για την πιθανότητα ανακάλυψης εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων, κάτι που μένει να φανεί στο μέλλον.
Τέλος, ο υπουργός εκφράζει την πεποίθησή του ότι η επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές μπορεί να ξεκινήσει εντός του 2017.
Αναλυτικά, η συνέντευξη του κ. Σταθάκη έχει ως εξής:
Τις επόμενες ημέρες αρχίζουν ξεδιπλώνονται πρωτοβουλίες κορυφής για το χρέος και τα πλεονάσματα. Αναφερθήκατε προ ημερών σε ενδεχόμενο συμφωνίας για το χρέος στην σύνοδο του Eurogroup στις 22/5 ή εναλλακτικά για έναν οδικό χάρτη προς μία συμφωνία. Πόσο "πολιτικά βιώσιμη” μπορεί να είναι μία συμφωνία γι' αυτή ή για τις επόμενες κυβερνήσεις, με ένα τόσο ασφυκτικό πρόγραμμα με συνεχή εποπτεία ΔΝΤ;
Νομίζω ότι αυτή η συμφωνία είναι περισσότερο πολιτικά βιώσιμη από κάθε άλλη μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Αφενός, για πρώτη φορά υπάρχει ένα αποδεκτό από όλους δημοσιονομικό μονοπάτι με ορίζοντα τουλάχιστον 5ετή, που μάλιστα στο τέλος του είναι… κατηφορικό. Σας θυμίζω ότι αντίστοιχες συμφωνίες που αποδέχτηκαν προηγούμενες κυβερνήσεις, προέβλεπαν πρωτογενή πλεονάσματα υψηλότερα του 4% χωρίς καν να αποσαφηνίζεται μέχρι πότε. Σήμερα, η ελάφρυνση του χρέους, που αποτελεί βασικό κομμάτι της συμφωνίας, όπως έχει κατ’ επανάληψη υπογραμμίσει και ο πρωθυπουργός, επιτρέπει τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα να απαιτούνται για μερικά έτη και στη συνέχεια να μειώνονται σημαντικά. Στη συμφωνία περιγράφεται, άρα, η έξοδος από την περιπέτεια που βιώνει η Ελλάδα από το 2010.
Αφετέρου, για πρώτη φορά η συμφωνία περιλαμβάνει και μέτρα που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη και κυρίως θα ενισχύσουν την κοινωνική προστασία. Άρα, σε μερικά χρόνια, ας πούμε το 2021 που έχει και συμβολική αξία, η Ελλάδα δεν θα είναι μόνο μια χώρα που θα εξέρχεται από μια τεράστια δημοσιονομική περιπέτεια αλλά και μια χώρα όπου το κοινωνικό κράτος αρχίζει να ενισχύεται (σχολικά γεύματα, δωρεάν φάρμακα σε ηλικιωμένους, οικογενειακά επιδόματα, βρεφονηπιακοί σταθμοί) και οι φόροι να μειώνονται (ΕΝΦΙΑ, φορολόγηση φυσικών και νομικών προσώπων, εισφορά αλληλεγγύης).
Έχει ακουστεί από κοινοτικούς αξιωματούχους - ακόμα και από φιλικά προσκείμενους στην Κυβέρνηση - ότι "καμία άλλη κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να "περάσει” τα μέτρα που έχει προωθήσει η κυβέρνησή σας”. Αυτήν την "κρίση” πως την σχολιάζετε σαν στέλεχος της Κυβέρνησης;
Πιστεύω ότι πίσω από αυτή τη διαπίστωση κρύβεται ένα βασικό χαρακτηριστικό της Κυβέρνησης αλλά και του ΣΥΡΙΖΑ: η διαρκής αναζήτηση συναινέσεων. Η πίστη στη δύναμη της διαλεκτικής να οδηγεί σε σύνθεση απόψεων και συναινετικές λύσεις. Σας θυμίζω ότι για πολλά χρόνια κάποιοι χλεύαζαν τον πολιτικό μας χώρο για αυτή του την εμμονή.
Η εμπειρία μας βοηθά, λοιπόν, να αντιλαμβανόμαστε ότι σε έναν συμβιβασμό η πλέον αδικημένη πλευρά είναι η ασθενέστερη. Τα ισχυρότερα μέρη, για να αποδεχτούν τον συμβιβασμό, πιθανότατα θα διασφαλίσουν τα βασικά τους συμφέροντα. Οι ασθενέστεροι είναι εκείνοι που, κατά πάσα πιθανότατα, θα τον αποδεχτούν ως αναγκαίο κακό, χωρίς στην πραγματικότητα να συναινούν και ελπίζοντας ότι σύντομα θα τον ανατρέψουν. Αντίθετα, αν εξασφαλιστεί η ουσιαστική συναίνεσή τους, τα θεμέλια του συμβιβασμού γίνονται πολύ ισχυρότερα.
Έχοντας αυτό κατά νου, η Κυβέρνηση διαπραγματεύεται δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα συμφέροντα των ασθενέστερων. Προφανώς αυτό δεν σημαίνει ότι αγνοεί τους υπόλοιπους. Αντιθέτως, η εμπειρία που προανέφερα διδάσκει την αξία της επικοινωνίας με τους εκπροσώπους των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, είτε πρόκειται για εργαζομένους είτε για την τοπική κοινωνία, είτε για τα διάφορα κινήματα.
Στη βάση αυτή επιτυγχάνουμε συναινέσεις ακόμα και για δύσκολες αποφάσεις.
Πιστεύετε ότι αυτή η συμφωνία δίνει την δυνατότητα στην κυβέρνηση να εξαντλήσει την θητεία της;
Αν αναζητήσετε δηλώσεις μου προ 3 μηνών ή προ 1 έτους, θα δείτε ότι σταθερά επαναλαμβάνω την πεποίθησή μου ότι αυτό θα συμβεί. Η συμφωνία προφανώς και λειτουργεί θετικά προς αυτή την κατεύθυνση.
Προ ημερών σε δηλώσεις σας, ήσασταν επιφυλακτικός για τον χρόνο εξόδου της Ελλάδας στις αγορές. Τι πιστεύετε ότι θα κρίνει την ένταξη στο QE και την επιστροφή στις αγορές;
Είμαι επιφυλακτικός ως προς το χρόνο, στο βαθμό που δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα πλήρως το σκέλος της συμφωνίας που αφορά το χρέος. Στη βάση αυτή θα διαμορφωθούν οι εκθέσεις βιωσιμότητας τόσο του ΔΝΤ όσο και της ΕΚΤ, ανοίγοντας τον δρόμο και για την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Τις τελευταίες ημέρες υπήρξε, βέβαια, σημαντική αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για ελληνικά ομόλογα, με αποτέλεσμα η τιμή τους να ενισχυθεί και άρα το κόστος δανεισμού να υποχωρήσει. Μόλις προ διμήνου το επιτόκιο που προέκυπτε από την τιμή του 10ετούς ομολόγου ξεπερνούσε το 8%. Σήμερα βρίσκεται κάτω από το 6%. Πιστεύω ότι μόλις αποσαφηνιστεί η εικόνα για το χρέος θα υπάρξει νέα αποκλιμάκωση και στη συνέχεια σταθεροποίηση σε επίπεδα κάτω από το 5% - κάτι που δεν έχει συμβεί από την αρχή της κρίσης. Προφανώς σε αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλλει και η ένταξη των ελληνικών τίτλων στο πρόγραμμα αγορών της ΕΚΤ.
Στη βάση αυτή θα πρέπει να προγραμματιστεί η επιστροφή στις αγορές. Θέλω, όμως, να υπογραμμίσω ότι δεν έχει νόημα να γίνει απλά μια συμβολική έκδοση ομολόγων, όπως εκείνη της κυβέρνησης Σαμαρά. Θα υπάρξει ένα σχέδιο μεθοδικών κινήσεων, που σταδιακά θα "χτίσουν" εκ νέου την καμπύλη αποδόσεων για τα ελληνικά ομόλογα. Θα προκύψουν, έτσι, μεγέθη αναφοράς για το κόστος δανεισμού σε ορίζοντα 3ετίας, 5ετίας, 10ετίας κλπ. Παράλληλα, θα ανοίξει η πρόσβαση για τις αγορές και για τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, είτε πρόκειται για τράπεζες, είτε για εταιρείες που επιθυμούν να αντλήσουν κεφάλαια από την αγορά ομολόγων.
Άρα θα είναι μια εξέλιξη ιδιαίτερης σημασίας συνολικά για τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Και πιστεύω ότι αυτό μπορεί να συμβεί πριν το τέλος του έτους.
Είναι δεδομένο ότι πλέον όλα θα κριθούν από την δυνατότητα της κυβέρνησης να εφαρμόζει συνεχώς την συμφωνία, δηλαδή τα νέα ορόσημα που περιγράφονται στα μνημόνια. Πως θα αποφευχθεί αυτή τη φορά μία νέα χρονοκαθυστέρηση με δεδομένο ότι η επόμενη αξιολόγηση φέρεται να ορίζεται για τον Σεπτέμβριο;
Νομίζω είναι σημαντικό να διακρίνουμε τη διαφορά της ολοκλήρωσης μιας αξιολόγησης στην εφαρμογή μιας συμφωνίας, από την ίδια τη συμφωνία. Το καλοκαίρι του 2015 η κυβέρνηση κατέληξε σε μία συμφωνία, που στη συνέχεια, στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, ο ελληνικός λαός μας έδωσε την εντολή να εφαρμόσουμε. Η συμφωνία αυτή ήταν με τους Ευρωπαίους δανειστές και προέβλεπε ότι τελικά το ΔΝΤ θα συμμετάσχει. Καθώς, όμως, δεν αποσαφηνίζονταν οι παρεμβάσεις στο χρέος, το ΔΝΤ δεν δεχόταν να συναινέσει. Αυτή ήταν η αιτία των καθυστερήσεων.
Τώρα πλέον αυτό το ζήτημα ξεπερνιέται. Οι επόμενες αξιολογήσεις θα εξελιχθούν πολύ πιο γρήγορα. Άλλωστε η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών που περιέγραφε η συμφωνία του 2015, έχει ήδη υλοποιηθεί. Έλεγα με την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης ότι υλοποιήθηκαν τα δύο τρίτα όσων είχε συμφωνηθεί να γίνουν. Πλέον έχει υλοποιηθεί το 90%.
Την Κυριακή έχουμε τον δεύτερο γύρο εκλογών στη Γαλλία. Το αποτέλεσμα εκτιμάτε ότι αλλάζει και με ποιόν τρόπο τους συσχετισμούς στην Ευρώπη;
Νομίζω το ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει εισέλθει σε μια περίοδο αναταράξεων που πλέον λαμβάνουν υπαρξιακές διαστάσεις για το ίδιο. Καταλυτικά γεγονότα ήταν βέβαια η οικονομική κρίση και, πιο πρόσφατα, το Brexit. Βαρύνουσα σημασία είχε, όμως, και η αποκάλυψη το καλοκαίρι του 2015, ότι ισχυροί παράγοντες στο ίδιο το οικοδόμημα, δεν θα δίσταζαν να προχωρήσουν σε αναδόμησή του για να ενισχυθεί η πειθαρχία σε πολιτικές λιτότητας.
Η εμμονή στις πολιτικές αυτές φθείρει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα στα μάτια των πολιτών. Της δυσαρέσκειας σπεύδουν να επωφεληθούν πολιτικοί όπως η κα. Λεπέν. Άρα προφανώς και θα είναι σημαντικό το αποτέλεσμα της Κυριακής, καθώς απέναντι της βρίσκεται ένας υποψήφιος που δηλώνει υποστηρικτής του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Το καλοκαίρι του 2015, η στάση του Φρανσουά Ολάντ έδειξε πόση σημασία έχει να είναι υπέρμαχος αυτών των θέσεων ο Γάλλος Πρόεδρος.
Η Κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ απέδειξαν, με δύσκολες επιλογές, την προσήλωσή τους στην ευρωπαϊκή ιδέα. Άρα προφανώς και ελπίζουμε να επικρατήσει ο Εμμανυέλ Μακρόν. Καθώς, μάλιστα, την πρώτη περίοδο της θητείας μου στο Υπουργείο Οικονομίας, εκείνος χειριζόταν το αντίστοιχο γαλλικό χαρτοφυλάκιο, έχουμε γνωριστεί και συνεργαστεί. Νομίζω ότι αντιλαμβάνεται την πολλαπλή απειλή στην ευρωπαϊκή ιδέα και συμφωνεί στην ανάγκη αλλαγής πολιτικών.
Πλέον, με δεδομένο ότι οδεύουμε προς την συνολική συμφωνία, αλλά και με ορόσημο πλέον την τρίτη αξιολόγηση που τοποθετείται τον Σεπτέμβριο του 2017 ποια είναι η σημασία των γερμανικών εκλογών για την Ελλάδα;
Οι εκλογές στη Γερμανία προφανώς και είναι ένα άλλο σημαντικό γεγονός, που θα διαμορφώσει συσχετισμούς. Υπάρχει το ενδεχόμενο ενίσχυσης των δυνάμεων που προανέφερα, οι οποίες δεν θα δίσταζαν να προχωρήσουν σε ακρωτηριασμό του οικοδομήματος. Στον αντίποδα, εμείς ελπίζουμε να ενισχυθούν οι δυνάμεις που παλεύουν για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, όπως το Die Linke και οι Πράσινοι. Προφανώς και θα ήταν εξαιρετικά θετική εξέλιξη να προκύψει μια κυβέρνηση συνεργασίας αυτών των δυνάμεων με τη Σοσιαλδημοκρατία. Υπάρχει, τέλος, το ενδεχόμενο να διατηρηθεί ο σημερινός μεγάλος συνασπισμός, με λίγο-πολύ την ίδια ισορροπία δυνάμεων.
Οι συνέπειες τόσο μεγάλων ανατροπών δεν περιορίζονται στην πορεία μιας αξιολόγησης αλλά καθορίζουν ευρύτερες εξελίξεις. Άρα οι γερμανικές εκλογές είναι εξαιρετικά σημαντικές για την Ελλάδα ανεξάρτητα από την υλοποίηση της συμφωνίας.
Στελέχη της αγοράς αναφέρουν ότι το πακέτο αντίμετρων που αφορά στις επιχειρήσεις είναι σχετικά περιορισμένο. Πιστεύετε ότι αύξηση του ΠΔΕ και η μείωση φορολογικού συντελεστή στις επιχειρήσεις επαρκεί για να ανακάμψει ο ιδιωτικός τομέας; Πόσο σε αξία είναι τελικά το μερίδιο από τα αντίμετρα που αφορά στον επιχειρηματικό τομέα; Θα αναλάβετε πρόσθετες πρωτοβουλίες;
Δεν πιστεύω ότι ο ιδιωτικός τομέας θα ανακάμψει επειδή θα μειωθεί η φορολογία – αυτό το υποστηρίζει η Νέα Δημοκρατία. Η ανάκαμψη του ιδιωτικού τομέα είναι μια πολύ πιο σύνθετη διαδικασία, με πλήθος προϋποθέσεων, όπως η ανάκαμψη των εισοδημάτων των εργαζομένων, η αποκατάσταση της ομαλής χρηματοδότησης από τις τράπεζες, η ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου και της διαφάνειας, η απλοποίηση των διαδικασιών και η αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών στο Δημόσιο, η διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της οικονομίας κα. Στην κατεύθυνση αυτή κινηθήκαμε δύο χρόνια στο Υπουργείο Οικονομίας και στην ίδια κατεύθυνση συνεχίζει να βαδίζει η Κυβέρνηση.
Το 2016 η ελληνική οικονομία είχε τελικά υπερπλεόνασμα. Υπάρχει πλέον περιθώριο για πρόσθετες παροχές φέτος, μετά από συμφωνία με τους θεσμούς; Αναφορικά με τις φετινές επιδόσεις, αφού τα πρώτα στοιχεία δείχνουν υπέρβαση δημοσιονομικού στόχου και φέτος προτίθεστε να αναλάβετε κάποια πρωτοβουλία;
Τα αποτελέσματα του προϋπολογισμού το 2016 ήρθαν να δικαιώσουν πλήρως την επιλογή της κυβέρνησης τα Χριστούγεννα. Σκεφτείτε όλη εκείνη τη συζήτηση για μέτρα που αντιστοιχούσαν περίπου στο 0,5% του ΑΕΠ, όταν τελικά αποδείχθηκε ότι και μετά τη λήψη τους, το πλεόνασμα ήταν 4,2% έναντι στόχου 0,5%.
Πλέον έχει συμφωνηθεί η διαδικασία διανομής των πόρων από πιθανή υπερκάλυψη των στόχων. Πιστεύω ότι θα τη δούμε στην πράξη, καθώς η πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών παραμένει θετική.
Μετά τη συμφωνία για την αποεπένδυση του 40% των λιγνιτών, εκτιμάτε ότι θα εκδηλωθεί επενδυτικό ενδιαφέρον και θα ολοκληρωθεί επιτυχώς η διαδικασία; Είστε ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα της συμφωνίας με τους θεσμούς για τη ΔΕΗ; Ποιες θα είναι οι μονάδες που θα πωληθούν;
Θα ξεκινήσω από τη δεύτερη ερώτηση σας. Η πίεση για την αντιμετώπιση της μονοπωλιακής πρόσβασης της ΔΕΗ στο λιγνίτη προήλθε από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, τον περασμένο Δεκέμβριο και τις δύο αποφάσεις της Κομισιόν, το 2008 και το 2009. Δεν ήταν, με άλλα λόγια, μνημονιακή υποχρέωση. Συνεπώς, ήταν μονόδρομος. Εμείς πετύχαμε να ακυρώσουμε το σχέδιο για τη "Μικρή ΔΕΗ" και πήγαμε σε μια άλλη λύση, που δίνει απάντηση και στο θέμα του ανταγωνισμού, με βάση τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Να μπορούν, δηλαδή, και άλλοι παίκτες της αγοράς να έχουν πρόσβαση στο καύσιμο, που λέγεται λιγνίτης. Στο τέλος της ημέρας, η ΔΕΗ θα παραμείνει ισχυρός πυλώνας της εθνικής ενεργειακής αγοράς, θα έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει εξωστρέφεια μέσα και από διεθνείς συμπράξεις και θα επεκταθεί και στις ΑΠΕ, τομέας στον οποίο υστερεί σήμερα.
Και πηγαίνω στις δύο άλλες ερωτήσεις σας. Το μάρκετ τεστ θα γίνει ως το Νοέμβριο. Θα έχει προηγηθεί, ως τον Ιούνιο, η διαμόρφωση των προτάσεων μας, σε συνεργασία με την Κομισιόν, για το ποιες μονάδες και ορυχεία θα διατεθούν. Είναι πρόωρο να προεξοφλήσουμε τα αποτελέσματα του μάρκετ τεστ. Εμείς αποφεύγουμε τα σενάρια. Μιλάμε με γεγονότα. Συνεπώς, ας κάνουμε λίγο υπομονή ως τότε.
Το τελευταίο διάστημα υπάρχει μεγάλη κινητικότητα γύρω από το θέμα των ερευνών για υδρογονάνθρακες. Μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στην Κύπρο, σας ανησυχεί η στάση της Τουρκίας; Συμμερίζεστε την αισιοδοξία της αγοράς ότι μπορεί να έχουμε σύντομα θετικές ειδήσεις;
Η κυβέρνηση παρακολουθεί προσεκτικά τις κινήσεις της Τουρκίας στην περιοχή, κινήσεις που λόγω και των εσωτερικών εντάσεων που επικρατούν στη γείτονα εμφορούνται από ένα πνεύμα αμφισβήτησης του διεθνούς δικαίου. Η χώρα μας έχει στο πλευρό της τη διεθνή έννομη τάξη και όλους τους διεθνείς οργανισμούς που απορρέουν από αυτήν, ενώ ο εθνικός μας στόχος είναι η διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Πέραν αυτών, θεωρώ ότι τα μηνύματα από τις έρευνες υδρογονανθράκων είναι αρκετά αισιόδοξα. Κρίνοντας και από το ενδιαφέρον μεγάλων πετρελαϊκών εταιριών για την περιοχή δεν θα απέκλεια την πιθανότητα ανακάλυψης κοιτασμάτων ικανών προς εκμετάλλευση. Αυτό βέβαια μένει να αποδειχθεί στο μέλλον και αφού ολοκληρωθεί το σύνολο των ερευνών. Μέχρις στιγμής τα δεδομένα κοιτάσματα είναι αυτά στο Κατάκολο και στον Πρίνο.