Στις σημαντικές μακροοικονομικές πρωτοβουλίες του γκρουπ των επτά χωρών με τις πιο εξελιγμένες οικονομίες του κόσμου, των «G7», αναμένεται να θέσει τον ερχόμενο μήνα η Ιταλία τον υποθαλάσσιο αγωγό EastMed, που θα συνδέει τις ΑΟΖ Κύπρου και Ισραήλ με την Κύπρο, την Κρήτη, την ηπειρωτική Ελλάδα και την Ιταλία, με διακλαδώσεις προς τα Βαλκάνια αλλά και την ΕΕ μέσω Ιταλίας. 

Όπως αναφέρουν πληροφορίες μας, ο Ιταλός υπουργός Ενέργειας εξασφάλισε τη Δευτέρα στο Τελ Αβίβ και τη θερμή συγκατάθεση των ομολόγων του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας. Οι τρεις διαφορετικές τεχνικές και οικονομικές μελέτες που έγιναν -κάποιες χρηματοδοτήθηκαν και από την ΕΕ- έδειξαν ότι ο αγωγός και οικονομικά βιώσιμος είναι αλλά και τεχνικά εφικτός, αφού υπάρχουν ασφαλείς λύσεις που ήδη εφαρμόζονται για τα βάθη και τις αποστάσεις κυρίως μεταξύ Κύπρου και Κρήτης.

Συγκεκριμένα, με βάση και την τεχνική μελέτη της ιταλικής Edison, ο αγωγός από τα θαλάσσια κοιτάσματα Κύπρου και Ισραήλ θα οδεύσει υποθαλάσσια στην Κύπρο όπου θα υπάρχει σταθμός συμπίεσης φυσικού αερίου. Στη συνέχεια ο αγωγός θα κατευθυνθεί στην Κρήτη, όπου επίσης θα υπάρχει σταθμός συμπίεσης, και ακολούθως θα οδεύσει προς την ηπειρωτική Ελλάδα και μέσω ξηράς θα καταλήγει στα σύνορα με την Ιταλία για να ενωθεί με τον αγωγό IGI που συνδέει Ελλάδα με Ιταλία. 

Ο πραγματικός λόγος της ανωτέρω συμφωνίας πηγάζει όμως από συγκεκριμένα δεδομένα προοπτικών ανακάλυψης σημαντικών νέων και πολύ μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην μείζονα περιοχή μας. Η αξιοποίηση των κοιτασμάτων αυτών θα χρειασθεί βεβαίως χρόνο & πολύ μεγάλες επενδύσεις κεφαλαίων έρευνας και παραγωγής κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Η απόσβεση των επενδύσεων αυτών θα απαιτήσει την διοχέτευση της παραγωγής με ασφάλεια στην αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και στην διεθνή αγορά φυσικού αερίου.

Αλλά ας δούμε πολύ σύντομα τις σημαντικές προοπτικές των νέων αυτών γιγαντιαίων στόχων κοιτασμάτων που εμφανίζονται να υπάρχουν στην Ανατ. Μεσόγειο αλλά και στην χώρα μας. Πρόσφατα με δημοσιεύσεις μας είχαμε επισημάνει ότι η ανακάλυψη του υπεργιγαντιαίου κοιτάσματος (Supergiant gas field)  βιογενούς φυσικού αερίου "ΖOΡ" στο Γεωτεμάχιο 9 της Αιγύπτου αποτελoύσε -από γεωλογική άποψη- μία πρωτόγνωρη ανακάλυψη στην Μεσόγειο. Σημειώσαμε επίσης ότι το Αιγυπτιακό κοίτασμα "ΖOΡ" με ύψος αποδεδειγμένων αποθεμάτων (proven) 30 Τρις κυβικών ποδών φυσικού αερίου δημιουργήθηκε σε ακτές παλαιολίμνοθαλασσών (lagoon borders) ύστερης μειοκαινικής περιόδου, πράγμα που άνοιξε νέες σημαντικές γεωλογικές προοπτικές ανακαλύψεων κοιτασμάτων -μέσω ενός νέου ερευνητικού μοντέλου- τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα.

Πριν καν στεγνώσει το μελάνι των δημοσιεύσεων μας οι γράφοντες στις 7 Μαρτίου 2017 -στο Διεθνες Συνέδριο "MARE FORUM" των Αθηνών- παρουσίασαν τους αναμενόμενους στόχους νέων γιγαντιαίων κοιτασμάτων (καρστικού ασβετολίθου) τύπου "ΖΟΡ" τόσο στην Κύπρο όσο & στην Ελλάδα.

Το πρώτο & σημαντικότερο γεγονός φαίνεται να είναι σήμερα o νέος Κυπριακός στόχος κοιτάσματος τύπου "ΖΟΡ" που εντοπίζεται εξ' ολοκλήρου μέσα στην Κυπριακή ΑΟΖ & τον οποιο η Γαλλική Εταιρεία "TOTAL" πρόκειται να διατρήσει με γεώτρηση τον επόμενο Ιούνιο (βλ. Eικ.1).

 Ο στόχος αυτός θεωρείται σήμερα επιστημονικά ώριμος για διάτρηση με γεώτρηση από την Εταιρεία ΤΟΤΑΛ, τα δε χαρακτηριστικά του κοιτάσματος αυτού παρουσιάζουμε πολύ συνοπτικά πιο κάτω:

• Το Κυπριακό "ΖΟΡ" βρίσκεται μέσα στο Γεωτεμάχιο 11.
• Η βάση του Κυπριακού στόχου τύπου "Ζορ" φαίνεται να απέχει μόλις 8 χιλιόμετρα από την βάση του Αιγυπτιακού Κοιτάσματος "ΖΟΡ".
• Το Αιγυπτιακό Κοίτασμα "ΖΟΡ" είναι σχεδόν γεμάτο με Φυσικό Αέριο σε όλο το ύψος της Δομής του (περί τα 660 μέτρα πάχος υδρογονανθράκων) πράγμα εξαιρετικά σπάνιο σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό οδηγεί βεβαίως στο συμπερασμα ότι η οργανική ύλη που περιείχαν οι εξαιρετικά αλμηρές παλαιολιμνοθάλασσες της Μεσογείου δημιούργησαν τεράστιες ποσότητες καθαρού Φυσικού Αερίου το οποίο και τροφοδότησε ικανοποιητικά τους παλαιοϋψηλούς ταμιευτήρες καρστικού ασβετολίθου της Μειοκαινικής περιόδου.

• Η πιθανότητα να ανακαλυφθεί ένα νέο κοίτασμα τύπου "ΖΟΡ" στην Κύπρο -πλήρες με φυσικό αέριο- από την TOTAL στο Γεωτεμάχιο 11, πρέπει κατά την γνώμη μας να υπερβαίνει το 50%.
•  Ως γνωστόν η ύπαρξη αδιάβροχου καλλύματος αλάτων του Μεσσηνίου που υπάρχει στην κορυφή των δομών εξασφάλιζει πλήρως την στεγανότητα τους εξασφαλίζοντας έτσι υψηλές πιέσεις παροχών φυσικού αερίου στις παραγωγές γεωτρήσεις. Αυτή η ιδιότητα οδηγεί σχεδόν πάντα σε πολύ χαμηλότερο κόστος ανάπτυξης των κοιτασμάτων. Ιδιαίτερα σήμερα που βρισκόμαστε σε περίοδο χαμηλών τιμών πετρελαίου & φυσικού αερίου ο παράγοντας αυτός είναι ιδιαίτερα σημαντικός.
• Σε περίπτωση που υπάρξει ανακάλυψη κοιτάσματος από την TOTAL στο γεωτεμάχιο 11, η υποδομή θαλάσσιων εγκαταστάσεων του Αιγυπτιακού κοιτάσματος "ΖΟΡ" της Εταιρείας "ΕΝΙ" που αναμένονται στην περιοχή μέσα στο 2019, θα επιτρέψει την αξιοποίηση του νέου Κυπριακού κοιτάσματος με αρκετά μικρότερο κόστος.
• Τα αναμενόμενα πιθανά (probable) αποθέματα του Κυπριακού "ΖΟΡ" εκτιμώνται κατά την γνώμη μας σήμερα, σε τουλάχιστον 8 με 10 Τρις κυβικά ποδια φυσικού αερίου (σχεδόν διπλάσια του Κυπριακού κοιτάσματος Αφροδίτη) ενώ τα αντίστοιχα δυνατά (possible) αποθέματα του θα μπορούσαν να φθάσουν τα 14 Τρις κυβικά πόδια.
• Τα παραπάνω πιθανά αποθέματα -που αντιπροσωπεύουν τις σημερινές ανάγκες της Ελλάδος σε φυσικό αέριο για περίπου 100 χρόνια- όπως είδαμε αναμένεται να συμβάλλουν δραστικά τόσο στη δημιουργία πολλών ίσως αγωγών -τύπου EastMed- μεταφοράς φυσικού αερίου από την Κύπρο προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας αλλά και πιθανότατα στην ουσιατική επίλυση του Κυπριακού προβλήματος.

Καταλήγοντας θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι στην Ελλάδα εξακολουθούμε δυστυχώς να λειτουργούμε ως απλοί παρατηρητές της ενεργειακής ανάπτυξης των κοιτασμάτων της Κύπρου, του Ισραήλ & της Αιγύπτου. Η Στρατηγική μας επικεντρώνεται αποκλειστικά & μόνον σε ενεργειακές εισαγωγές από τρίτες χώρες. Οι πρόσφατες προσπάθειες ανάδειξης του πιθανού ορυκτού μας πλούτου Νότια της Κρήτης αποδείχθησαν ανεπαρκής, παρ' ότι η περιοχή αυτή έχει βάσιμες πιθανότητες να προσφέρει σημαντικά νέα αποθέματα φυσικού αερίου στη χώρα μας. Από πλευράς υποδομών τα αποθέματα αυτά θα μπορούσαν να συνδεθούν στρατηγικά με τα αποθέματα της Κύπρου, του Ισραήλ & του Λιβάνου για να διοχετευθούν στην Ευρώπη μέσω των αγωγών EastMed (βλ. Εικ3).

Η στρατηγική αυτή λόγω γειτονίας θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικές συνέργειες ανάδειξης ή ακόμη & συνεκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου με αυτά της Κύπρου, Αιγύπτου & Ισραήλ.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις προηγούμενων δημοσιευσεών μας υπάρχουν οπωσδήποτε αντίστοιχες με την Κύπρο & την Αίγυπτο προοπτικές εντοπισμού σημαντικών νέων κοιτασμάτων τύπου "ΖΟΡ" και στην Ελλάδα.

Πρόσφατες ερευνητικές συνεργασίες πετρελαϊκών Εταιρειών με τα Πανεπιστήμια της Κολούμπια των Η.Π.Α. & της Ουτρέχτης στην Ολλανδία  απέδειξαν ότι Νότια της Κρήτης, νοτιοανατολικά, νότια & νοτιοδυτικά, παλαιογεωγραφικά υπήρξαν τουλάχιστον 6 θέσεις παλαιολιμνοθαλασσων της ύστερης Μειοκαινικής περιόδου, σε περιοχές οι οποίες έχουν οπωσδήποτε βάσιμες πιθανότητες παρουσίας κοιτασμάτων φυσικού αερίου τύπου "ΖΟΡ" & μέσα στην Ελληνική ΑΟΖ (βλ. Εικ.3).

* Η κα. Τερέζα Φωκιανού είναι Πρόεδρος & Δ.Σ. FLOW Energy S.A.  και Πρόεδρος  Επιτροπής  υδρογονανθράκων ΙΕΝΕ.

Ο Δρ. Ηλίας Κονοφάγος είναι μέλος της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών  και Αντιπρόεδρος  FLOW  Energy S.A.