19.9.2016 / ΒAΛΙΑ ΜΠΑΖΟΥ
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1934 στις 15-09-2016

Άνοιξε το παζάρι κυβέρνησης - θεσμών. Οι δεσμεύσεις και η διαπραγμάτευση για ΔΕΗ, ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ

Το κεφάλαιο «ενέργεια», ένα παιχνίδι για γερά νεύρα μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών, άνοιξε με το σκληρό πόκερ να παίζεται σε δυο επίπεδα. Το πρώτο αφορά τις δεσμεύσεις της χώρας που συνδέονται άμεσα με την εκταμίευση της δόσης των 2,8 δισεκατομμυρίων ευρώ και το δεύτερο αφορά τη σκληρή διαπραγμάτευση για τις τρεις πολύφερνες νύφες, τη ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ και τη ΔΕΠΑ.

Την ίδια ώρα, από τις κινήσεις, τόσο στο προσκήνιο όσο και στο παρασκήνιο, γίνεται φανερό ότι οι δανειστές, σε αγαστή συνεργασία με ξένα funds αλλά και εγχώρια οικονομικά συμφέροντα, πιέζουν μέχρι τελικής πτώσης προκειμένου να ξεγυμνώσουν ενεργειακά τη χώρα. Κίνηση άκρως επιθετική, που θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην οικονομία και τους καταναλωτές. Και αυτό γιατί η παράδοση της περιουσίας του Δημοσίου στον τομέα της ενέργειας σε ιδιώτες συνεπάγεται με μαθηματική ακρίβεια εκτόξευση των τιμών και περαιτέρω φτωχοποίηση της κοινωνίας.

Το πρώτο επίπεδο της διαπραγμάτευσης το οποίο συνδέεται με την εκταμίευση της δόσης, όπως όλα δείχνουν, βαίνει καλώς, με τα ανοικτά θέματα να απαιτούν κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες για το κλείσιμό τους.

Το δεύτερο επίπεδο, όμως, αναμένεται να προκαλέσει ηλεκτρικές κενώσεις εντός και εκτός, αφού αφορά τα βαριά «χαρτιά» της ενέργειας και την πολύτιμη περιουσία του Δημοσίου. Μια περιουσία που η εύκολη λύση είναι απλώς να πουληθεί το ποσοστό που διαθέτει το Δημόσιο, χωρίς δεύτερες σκέψεις και χωρίς καν εξέταση άλλων εναλλακτικών σεναρίων που θα μπορούσαν να πέσουν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Και αυτό το σημείο αναμένεται να αποτελέσει σημείο τριβής καθώς, όπως φαίνεται, για μια ακόμα φορά θα βρεθούν αντιμέτωπες δυο λογικές. Η λογική τού «να τα δίνουμε να τελειώνουμε» και η λογική τού «να εξετάσουμε βέλτιστες λύσεις». Ήδη μια εναλλακτική λύση για την αξιοποίηση του ποσοστού του Δημοσίου κατέθεσε ο υπουργός ΠΕΝ Πάνος Σκουρλέτης, ρίχνοντας κατά πολλούς και με την πρώτη ανάγνωση λάδι στη φωτιά για μια νέα αντιπαράθεση με το ΤΑΙΠΕΔ.

Το σκεπτικό

Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα έναντι των δανειστών, το Δημόσιο θα πρέπει να πουλήσει το 17% της ΔΕΗ, το 35% των ΕΛΠΕ και το 65% της ΔΕΠΑ. Για τον λόγο αυτόν, τα ποσοστά αυτά του Δημοσίου έχουν περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο, σύμφωνα με τον μέχρι σήμερα σχεδιασμό, θα πρέπει να προχωρήσει στην πώλησή τους.

Το εγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα των 19 αποκρατικοποιήσεων, στο οποίο εντάσσονται και οι ιδιωτικοποιήσεις των υποδομών ενέργειας, προβλέπει ότι θα πρέπει να γίνει άμεσα η προκήρυξη για την πρόσληψη των συμβούλων που θα τρέξουν εκ μέρους του ΤΑΙΠΕΔ τις ιδιωτικοποιήσεις αυτές.

Την ίδια στιγμή και ενώ επίκειται η προκήρυξη για τους συμβούλους, ο Πάνος Σκουρλέτης με άρθρο του αλλά και συνεντεύξεις έθεσε επί τάπητος εναλλακτικό σενάριο, αυτό της μη πώλησης των ποσοστών του Δημοσίου που βρίσκονται στα χέρια του ΤΑΙΠΕΔ, αλλά την αξιοποίησή τους με άλλους τρόπους, όπως μέσα από το Χρηματιστήριο, για την προσέλκυση κεφαλαίων.

Σύμφωνα με το σκεπτικό που ανέπτυξε ο υπουργός ΠΕΝ, «η πώληση μεριδίων του Δημοσίου σε ΔΕΗ, ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ δεν είναι απαραίτητη για την επενδυτική τόνωση του κλάδου, ούτε παράγει προστιθέμενη αξία στην οικονομία». Αντίθετα, ο Πάνος Σκουρλέτης στο άρθρο του στο www.euro2day.gr, υποστηρίζει ότι: «Η εισαγωγή ενεργειακών επιχειρήσεων στο χρηματιστήριο και η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων μπορεί ταυτόχρονα να τονώσει το ελληνικό χρηματιστήριο, αλλά και να δυναμώσει τη θέση των εταιρειών στα ξένα χρηματιστήρια».

Έτσι το εναλλακτικό σενάριο που έχει αρχίσει και επεξεργάζεται το ΥΠΕΝ προβλέπει σε πρώτη φάση τα εξής:

ΔΕΗ: Τη δημιουργία ενός κοινοπρακτικού σχήματος με ιδιώτη, στο οποίο η δημόσια επιχείρηση θα εισφέρει υφιστάμενες μονάδες και θα έχει μειοψηφική συμμετοχή, αντί της πώλησης του 17% των μετοχών του Δημοσίου.

Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ ζητά, μάλιστα, από τους δανειστές το 17% της ΔΕΗ να εξαιρεθεί από τις ιδιωτικοποιήσεις του ΤΑΙΠΕΔ μέχρι να ολοκληρωθεί η υπόθεση με τον ΑΔΜΗΕ και την εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή για το 20%. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας για τον ΑΔΜΗΕ, προτείνει το 17% της ΔΕΗ που είναι στο ΤΑΙΠΕΔ να περιέλθει στο νέο Υπερταμείο.

ΔΕΠΑ: Αντί να πουληθεί το 65% της ΔΕΠΑ σε ιδιώτη, να εισαχθεί ποσοστό της εταιρείας στο Χρηματιστήριο Αθηνών, αλλά και να διερευνηθούν οι δυνατότητες για εισαγωγή σε ξένα χρηματιστήρια.

ΕΛΠΕ: Η στρατηγική της ανάπτυξης προκρίνεται και για τα Ελληνικά Πετρέλαια στον αντίποδα του σχεδιασμού για πώληση του 35% των μετοχών που διαθέτει το Δημόσιο. Τα ΕΛΠΕ, άλλωστε, είναι ήδη εισηγμένα στο χρηματιστήριο και κλείνουν συμφωνίες με το Ιράν και τη Ρωσία.

Το ίδιο σενάριο προκρίνεται και για το 66% του ΔΕΣΦΑ στην περίπτωση που «ναυαγήσει» η ολοκλήρωση της πώλησής του στους Αζέρους της SOCAR, σενάριο που είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα αφού οι Αζέροι μετά και την τροπολογία με την οποία μειώνεται δραστικά η ανακτήσιμη διαφορά παρελθόντων χρόνων που έχει να παίρνει από τον ΔΕΣΦΑ φαίνεται ότι προσπαθούν να βρουν τρόπο για να την κάνουν με ελαφριά πηδηματάκια και να μην ολοκληρώσουν τη συμφωνία.

Ο Πάνος Σκουρλέτης, στο άρθρο του, υπεραμύνθηκε του εναλλακτικού σεναρίου, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Η εμμονή σε σχεδιασμούς που έχουν ξεπεραστεί ή που θα δημιουργήσουν πολύ περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα λύσουν, δεν μπορεί να διακρίνει μια στόχευση δημιουργίας νέων αξιών και μεγέθυνσης των υπαρχόντων, όπως είναι ο σκοπός που καλείται να υπηρετήσει το νέο Ταμείο για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας». Μάλιστα, ο υπουργός ΠΕΝ σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο των Παραπολιτικών, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και χαρακτήρισε ολέθριο το σχέδιο για ΔΕΠΑ και ΔΕΗ, που είχε εκπονήσει η κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου και σημείωσε ότι «αυτά δεν έχουν ξαναγίνει σε καμιά άλλη χώρα».

Στην τσίτα το ΤΑΙΠΕΔ

Οι δηλώσεις του Πάνου Σκουρλέτη έρχονται τη στιγμή που το ΤΑΙΠΕΔ βρίσκεται προ των πυλών της προκήρυξης για τους συμβούλους που θα τρέξουν την πώληση της συμμετοχής του Δημοσίου στις υποδομές ενέργειας και τη στιγμή που ύστερα από καιρό είχαν πέσει οι τόνοι της αντιπαράθεσης με κυβερνητικά στελέχη. Έτσι, είναι ένα ερώτημα πώς εκλαμβάνει η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ την προβολή των εναλλακτικών σεναρίων και τους χαρακτηρισμούς περί «ολέθριου σχεδίου» που διατυπώνονται από τον υπουργό Ενέργειας.

Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι ο χρόνος θα παίξει καταλυτικό ρόλο σε όλα αυτά, αφού χρονικά οι διαγωνισμοί για ΔΕΗ, ΔΕΠΑ και ΕΛΠΕ πάνε για το 2017 και 2018 και η επιλογή συμβούλων δεν προδικάζει από μόνη της την επιλογή στρατηγικής για την αξιοποίηση των βαριών «χαρτιών» στην οποία, τελικά, θα καταλήξει η κυβέρνηση.

Παράγοντες του ΥΠΕΝ υποστηρίζουν ότι η επιλογή των συμβούλων δεν επικυρώνει την πολιτική της κυβέρνησης Σαμαρά - Βενιζέλου που αποτελεί, πάντως, δέσμευση και για τη σημερινή κυβέρνηση, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ακόμα και οι σύμβουλοι μπορούν να διατυπώσουν εναλλακτικά σενάρια για την αξιοποίηση του ποσοστό του Δημοσίου που έχει περιέλθει στο ΤΑΙΠΕΔ.

Η ανάγνωση αυτή, βέβαια, κατά πολλούς δεν είναι παρά ευσεβής πόθος αφού το ΤΑΙΠΕΔ και κατ’ επέκταση οι σύμβουλοι που θα επιλεγούν για να τρέξουν τις ιδιωτικοποιήσεις, «πατάνε» σε έναν πολύ συγκεκριμένο οδικό χάρτη, που απαιτεί την πώληση των συγκεκριμένων ποσοστών του Δημοσίου που έχουν περιέλθει στο Ταμείο, μη αφήνοντας περιθώρια για brain storming και τη διατύπωση εναλλακτικών προτάσεων.

Στον αντίποδα, στελέχη του ΥΠΕΝ – και όχι μόνο – επισημαίνουν ότι στο ίδιο το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων που περιλαμβάνεται στο Asset Development Plan του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο αποτελεί παράρτημα της συμφωνίας, τα βήματα που περιγράφονται τόσο για τα ΕΛΠΕ όσο και για τη ΔΕΠΑ προβλέπουν, επί της ουσίας, τη διατύπωση εναλλακτικών λύσεων. Συγκεκριμένα, το ADS προβλέπει:

ΕΛΠΕ: Για την πώληση του 35% των μετοχών προβλέπεται η ενεργοποίηση των συμβούλων του ΤΑΙΠΕΔ προκειμένου να συνεκτιμηθούν οι εναλλακτικές επιλογές και να παρουσιαστούν οι συστάσεις τους.

ΔΕΠΑ: Προέχει η αντιμετώπιση βασικών προβλημάτων και, αφού συνεκτιμηθούν οι εναλλακτικές, η επανεκκίνηση της νέας διαδικασίας.

Να σημειωθεί ότι ειδικά για τη ΔΕΠΑ το σενάριο για είσοδο ποσοστού της στο ελληνικό αλλά και σε ξένα χρηματιστήρια έχει πέσει στο τραπέζι των συζητήσεων και τα προηγούμενα χρόνια ως βέλτιστη εναλλακτική έναντι της πώλησης.

Αντίθετα, για τη ΔΕΗ δεν υπάρχει πρόβλεψη για την εξέταση εναλλακτικών επιλογών και αναφέρεται σαφώς η πώληση του 17% των μετοχών του Δημοσίου που έχουν περιέλθει στο ΤΑΙΠΕΔ, ακόμα και μέσα στο 2016.

Η επιλογή, πάντως, ενός άλλου τρόπου αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου στις υποδομές ενέργειας είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση, η οποία θα ήθελε πάση θυσία να αποφύγει τόσο πολιτικά όσο και επικοινωνιακά τις «μαύρες τρύπες» εάν της «σκάσει» στα χέρια η πώληση των «φιλέτων» της ενέργειας όπως την είχε σχεδιάσει η κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου.

Τα ζητήματα

Πέντε είναι τα βασικά προαπαιτούμενα που συνδέονται με τον τομέα της ενέργειας για την εκταμίευση της δόσης των 2,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, και συγκεκριμένα οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ, οι αλλαγές στο ΕΤΜΕΑΡ, η νομοθεσία για το λεγόμενο Target model, που αποτελεί την αναδιάρθρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέσα από την εφαρμογή των κατευθύνσεων που έχει θέσει η Ε.Ε., τα τιμολόγια υψηλής τάσης και οι δημοπρασίες της ΔΕΠΑ.

Από αυτά τα πέντε ζητήματα, ανοικτό παραμένει ακόμα το θέμα των δημοπρασιών της ΔΕΠΑ, το λεγόμενο gas release, όπου αναζητείται συμβιβαστική λύση.

Οι θεσμοί έχουν ως αρχική θέση τον διπλασιασμό των σημερινών ποσοτήτων που διαθέτει η εταιρεία αερίου προς τη βιομηχανία αλλά και τρίτους προμηθευτές σε τιμή μεσοσταθμικού κόστους συν τα διαχειριστικά κόστη, με την κυβέρνηση να θεωρεί ότι μια τέτοια εξέλιξη θα είχε αρνητικά αποτελέσματα στα μεγέθη της ΔΕΠΑ. Έτσι, το ζητούμενο είναι να βρεθεί μια ενδιάμεση λύση που θα ικανοποιεί και τις δυο πλευρές.

Όσον αφορά το Target model, από την περασμένη Δευτέρα και μέχρι την Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου, βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου με τίτλο «Αναδιοργάνωση της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε εφαρμογή της νομοθεσίας για την ολοκλήρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και άλλες διατάξεις».

Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, σκοπός του σχεδίου νόμου είναι η αναδιοργάνωση της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τις διατάξεις των Κανονισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ώστε να καταστεί εφικτή η ολοκλήρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Με το σχέδιο νόμου ορίζονται η χονδρική αγορά προθεσμιακών προϊόντων, η ενδοημερήσια αγορά, η αγορά επόμενης ημέρας και η αγορά εξισορρόπησης. Επίσης, ορίζονται οι Διαχειριστές κάθε μίας εκ των αγορών αυτών καθώς και οι αρμοδιότητές τους για την αρμονική λειτουργία των αγορών που επιβλέπουν.

Όσον αφορά το θέμα των τιμολογίων υψηλής τάσης που οι θεσμοί έθεσαν επίσης ως προαπαιτούμενο, εκτιμάται ότι θα κλείσει άμεσα αφού η ΔΕΗ έχει έρθει σε συμφωνία με 53 από τις 61 βιομηχανίες αυτής της κατηγορίας και μάλιστα οι πληροφορίες αναφέρουν ότι θετικά κλείνει η διαπραγμάτευση και με την Αλουμίνιον της Ελλάδος.