Οι μεγάλες αλλαγές στον ενεργειακό τομέα συνιστούν μία εκ των σημαντικότερων συνιστωσών της προσπάθειας για μια δίκαιη ανάπτυξη, καθώς η ενεργειακή οικονομία αποτελεί βασική παράμετρο ευόδωσης αυτού του σημαντικού στόχου.

Στο «τέλος της ημέρας», αυτό που θα πρέπει να έχουμε καταφέρει είναι η βελτίωση των όρων ζωής για το σύνολο της κοινωνίας. Το πέρασμα της Ελλάδας σε μια νέα περίοδο αναφοράς, σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Το χτύπημα των δομών της διαφθοράς και της διαπλοκής, τη ρήξη με το παλιό.

Υπό αυτή την έννοια, η αδράνεια σε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών ισοδυναμεί με ανεπίτρεπτη αποποίηση ευθύνης. Στον ενεργειακό τομέα υφίστανται παθητικοί θεατές των εξελίξεων σε ό,τι αφορά στην εφαρμοζόμενη πολιτική, στο θεσμικό πλαίσιο και στον ρόλο των ενεργειακών επιχειρήσεων που ελέγχονται από το Δημόσιο.

Βεβαίως, η λογική της ενεργητικής συμμετοχής στις εξελίξεις είναι μια γενικά αποδεκτή έννοια με πολλούς «θαυμαστές». Γι' αυτό έχει σημασία η κατεύθυνσή της. Κι όταν μιλάμε για μια χώρα, για μια ολόκληρη κοινωνία, το θετικό άλμα δεν μπορεί να γίνει με όρους «σημαίας ευκαιρίας». Οφείλουμε να πασχίσουμε για νέες συμμαχίες, για νέους τρόπους, για νέες συνήθειες, προκειμένου να τελειώνουμε με τα πειράματα του άκαμπτου και ιδεοληπτικού νεοφιλελευθερισμού στις πλάτες του κόσμου και της οικονομίας.

Όλα αυτά χρειάζονται μια ισχυρή δομή, μια γερή βάση και ένα σχέδιο μακρόχρονης προοπτικής. Η διατήρηση του ισχυρού ρόλου του Δημοσίου στις ενεργειακές επιχειρήσεις και στα ενεργειακά Δίκτυα, τουλάχιστον κατά 51%, άμεσα ή έμμεσα, αποτελεί εγγύηση τόσο για την κοινωνία, όσο και για τη λειτουργία της αγοράς, εφόσον βεβαίως οι εμπλεκόμενοι σ' αυτή θεωρούν ότι τους εξυπηρετεί η σταθερότητα, οι «καθαροί» όροι, η διαφάνεια.

Ο ενεργειακός κλάδος είναι αυτή τη στιγμή ένας «ζωντανός» οικονομικός κλάδος με εξαιρετικές προοπτικές. Οι ευρωπαϊκές αγορές ωθούνται προς τη διασύνδεσή τους, οι κανονισμοί εναρμονίζονται ήδη, ενώ στη χώρα μας δρομολογείται η παραγωγική ανασυγκρότηση και η αύξηση των επενδύσεων, με επακόλουθο την αύξηση της ενεργειακής ζήτησης. Η πώληση μεριδίων του Δημοσίου σε ΔΕΗ ΔΕΗ 0,00%, ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ δεν είναι απαραίτητη για την επενδυτική τόνωση του κλάδου, ούτε παράγει προστιθέμενη αξία στην οικονομία.

Την ίδια περίοδο, ασκείται με συνέπεια μια πολυεπίπεδη ενεργειακή πολιτική που -ενισχυόμενη από την ενεργητική εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης- έθεσε σε νέα βάση το ζήτημα του περιφερειακού ενεργειακού κόμβου, αλλάζοντας την οικονομική και πολιτική «ταυτότητα» μιας επιδίωξης η οποία μέχρι χτες υπηρετούσε μονοδιάστατα τη λογική της εκποίησης και της αποσπασματικής αξιοποίησης.

Τα δεδομένα έχουν αλλάξει, όπως και οι προοπτικές στον ενεργειακό τομέα. Το σημαντικό είναι ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο στον αντίποδα της πολιτικής που ασκήθηκε από τις προηγούμενες κυβερνήσεις και υπάρχει η δυνατότητα υλοποίησής του, όπως εξάλλου φάνηκε με το παράδειγμα του ΑΔΜΗΕ, όπου υιοθετήθηκε η δική μας άποψη.

Δίκτυα και μεγάλες ενεργειακές επιχειρήσεις είναι σπουδαία εργαλεία για ό,τι έρχεται και η αξιοποίησή τους είναι επιβεβλημένη. Στον ενεργειακό τομέα, ο οποίος διένυσε μεγάλη θεσμική απόσταση όλα αυτά τα χρόνια, με αδυναμίες, με στρεβλώσεις, με αδικίες και με κατασπατάληση πόρων του δημοσίου και των νοικοκυριών, είμαστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουμε σύγχρονες μεθόδους, πατώντας γερά στην πραγματικότητα.

Η έννοια της ανάπτυξης είναι το «κλειδί» και σε αυτή την περίπτωση. Συμπράξεις, νέες δραστηριότητες, πολλαπλές συνεργασίες, υιοθέτηση νέων σχημάτων, εξωστρέφεια και «καθαρές κουβέντες», μπορούν να φέρουν θετικές αλλαγές. Η εισαγωγή ενεργειακών επιχειρήσεων στο χρηματιστήριο και η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων μπορεί ταυτόχρονα να τονώσει το ελληνικό χρηματιστήριο, αλλά και να ενδυναμώσει τη θέση των εταιριών στα ξένα χρηματιστήρια.

Ας αναλογιστούμε τις δυνατότητες μιας επιχείρησης όπως η ΔΕΠΑ. Η οποία αυτή ακριβώς τη δύσκολη περίοδο συμμετέχει σε σημαντικά έργα, αποτελεί καταλύτη σχεδίων διεθνούς ενδιαφέροντος και υλοποιεί μια νέα μεγάλη διεύρυνση στις υποδομές μεταφοράς του φυσικού αερίου σε ολόκληρη τη χώρα, για να καλύψει ένα μεγάλο τμήμα νοικοκυριών και επιχειρήσεων που αποκλείονται από αυτό.

Επιχειρήσεις όπως η ΔΕH, χωρίς την οποία δεν νοείται ηλεκτρικό Σύστημα στην Ελλάδα και το ξέρουν όλοι αυτό, είναι πυλώνας ανάπτυξης ακόμη και μετά τις αναγκαίες προσαρμογές στο νέο πλαίσιο για τον ανταγωνισμό. Δεν είναι μονόδρομος η συρρίκνωση και η εκποίηση, εφόσον υπάρχει η επιλογή της εξάπλωσης με πολλαπλές συμμετοχές.

Η εμμονή σε σχεδιασμούς που έχουν ξεπεραστεί ή που θα δημιουργήσουν πολύ περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα λύσουν, δεν μπορεί να διακρίνει μια στόχευση δημιουργίας νέων αξιών και μεγέθυνσης των υπαρχόντων, όπως είναι ο σκοπός που καλείται να υπηρετήσει το νέο Ταμείο για την αξιοποίηση της Δημόσιας περιουσίας.

Τα ΕΛΠΕ μονοπωλούν αυτές τις ημέρες το ενδιαφέρον με τις οικονομικές επιδόσεις τους και τις νέες συνεργασίες με Ρωσία και Ιράν, που συντελούν στον πρωταγωνιστικό ρόλο τους.

Ο ΔΕΣΦΑ, μόνο, είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση που κληρονομήσαμε από το παρελθόν, παρά ταύτα κατορθώσαμε μια θετική παρέμβαση στις τιμές του φυσικού αερίου για τους οικιακούς καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

Διανύουμε μια μεταβατική περίοδο που περνά γρήγορα, για να φέρει στη θέση της το νέο τοπίο, στο οποίο ήδη παρεμβαίνουμε. Τους τελευταίους μήνες, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προώθησε το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Αλλάζουν οι δομές στη διανομή του φυσικού αερίου. Υιοθετήθηκαν σύγχρονα μέτρα για την ασφάλεια των εργασιών στα θαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου.

Πλήθος νομοθετικών παρεμβάσεων βελτίωσαν τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας. Σύντομα θα έχει ολοκληρωθεί η πρόταση για τους νέους κανόνες λειτουργίας (target model) της ενεργειακής αγοράς σε ολόκληρη την Ευρώπη και στη χώρα μας.

Είναι καθήκον μας να δώσουμε το δικό μας στίγμα στις αλλαγές που συντελούνται, ξέρουμε πώς να το κάνουμε και είμαστε αποφασισμένοι να το πράξουμε.

* Ο κ. Πάνος Σκουρλέτης είναι υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.