Η σημαντική συμφωνία που υπεγράφη αυτή την εβδομάδα μεταξύ της Κύπρου και της Αιγύπτου ανοίγει πλέον το δρόμο για εξαγωγές αερίου από το κοίτασμα Αφροδίτη μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια. Στοιχείο-κλειδί στην όλη υπόθεση είναι το τι θα συμβεί με το κυπριακό αέριο αφότου εισέλθει στην Αίγυπτο, καθώς μια λύση είναι η πώληση σε εγχώριους καταναλωτές, ενώ η δεύτερη προβλέπει επανεξαγωγή του μέσω των δύο σταθμών LNG που διαθέτει η χώρα.
Ασφαλώς, η επιλογή του LNG δεν είναι καινούρια και έχει τεθεί στο τραπέζι εδώ και κάποια χρόνια για τη Λευκωσία. Πλέον, όμως, οι δύο χώρες θέτουν μια στερεή βάση και η Κύπρος δίνει προτεραιότητα στη συγκεκριμένη εξαγωγική λύση έναντι άλλων, όπως π.χ. ένας αγωγός προς την Ελλάδα ή η κατασκευή ενός σταθμού LNG στο ίδιο το νησί.
Στα πλαίσια της συμφωνίας, προβλέπεται μέσω μελλοντικής διακρατικής συμφωνίας και σχετικών εμπορικών συμβολαίων η κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού που θα ενώσει την κυπριακή ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Όπως είναι φυσικό, τη σκυτάλη παίρνουν πλέον εκτός από την κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις του κλάδου, καθώς θα πρέπει να διαγνωστεί η εμπορική βιωσιμότητα του παραπάνω έργου και το πιθανό ενδιαφέρον επενδυτών προκειμένου να υλοποιηθεί.
Η βιωσιμότητα του αγωγού συνδέεται άμεσα με τις δυνατότητες πώλησης του αερίου στην Αίγυπτο ή μέσω LNG στις αγορές του υπόλοιπου πλανήτη. Η πιο σημαντική παράμετρος που θα καθορίσει τις εξελίξεις είναι η τιμή του εξαγόμενου αερίου και το αν αυτή θα είναι ανταγωνιστική διεθνώς. Όπως είναι φυσικό, η μεταφορά μέσω αγωγού και στη συνέχεια μέσω LNG προϋποθέτει ένα πρόσθετο κόστος στο τελικό προϊόν, διόλου ευκαταφρόνητο. Δεδομένου του ότι οι τιμές του φυσικού αερίου διεθνώς έχουν μειωθεί έντονα κατά το τελευταίο έτος, οι προοπτικές αυτή τη στιγμή δεν είναι θετικές, όμως το ζήτημα είναι τι θα ισχύσει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η Λευκωσία και οι εταίροι του Αφροδίτη έχουν μπροστά τους ένα περίπλοκο εγχείρημα ώστε να ανοίξει οριστικά ο δρόμος και να έρθουν στο νησί τα πολυπόθητα έσοδα. Στην προσπάθειά τους έχουν να ανταγωνιστούν εδραιωμένους εξαγωγείς LNG της ευρύτερης περιοχής, όπως το Κατάρ, η Ρωσία και η Αλγερία.
Τα δεδομένα στην Αίγυπτο έχουν ως εξής: Η χώρα ήταν άλλοτε σημαντικός παραγωγος φυσικού αερίου, αλλά την τελευταία δεκαετία μετατράπηκε σε εισαγωγέα, καθώς δεν μπορεί πλέον να καλύψει τις ανάγκες της μέσω της εγχώριας παραγωγής. Στο μέλλον, πάντως, η ανακάλυψη κοιτασμάτων όπως το τεράστιο Ζορ, αναμένεται να καταστήσει την Αίγυπτο και πάλι αυτάρκη.
Η Αίγυπτος διαθέτει δύο σταθμούς υγροποίησης συνολικής χωρητικότητας 12 εκατ. τόνων ετησίως. Ο πρώτος εξ αυτών βρίσκεται στη Νταμιέτα και σήμερα δεν λειτουργεί καθώς δεν υπάρχει αρκετό αέριο προς εξαγωγή αφού η ενεργειακή κρίση στη χώρα οδήγησε όλες τις διαθέσιμες ποσότητες προς τους εγχώριους ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς. Ιδιοκτήτριες εταιρείες του σταθμού αυτού είναι η Union Fenosa Gas (80%), κοινοπραξία της ισπανικής Fenosa και της ιταλικής EΝΙ, μαζί με τις κρατικές εταιρείες της Αιγύπτου EGPC (Egyptian General Petroleum Company) και EGAS (Egyptian Natural Gas Holding Company), οι οποίες συμμετέχουν κατά 10% έκαστη. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2005 με χωρητικότητα 5 εκατ. τόνων.
Ο δεύτερος βρίσκεται στο Ιντκού, διαθέτει δύο γραμμές παραγωγής των 3,6 εκατ. τόνων και τα τελευταία χρόνια υπολειτουργεί για τους ίδιους ακριβώς λόγους με τη Νταμιέτα. Το σταθμό διαχειρίζεται η Egyptian LNG, κοινοπραξία των εταιρειών BG, Petronas, GDF Suez, EGPC και EGAS. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, αυτό το τερματικό βρίσκεται στο στόχαστρο των εξαγωγών από την Κύπρο, λόγω της συμμετοχής της BG με μερίδιο 33% στο οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι την BG εξαγόρασε πέρυσι η Shell.
Όπως είναι φυσικό, οι παραπάνω εταιρείες ποντάρουν στην αναβίωση της αγοράς φυσικού αερίου της Αιγύπτου και συγκεκριμένα στις νέες ανακαλύψεις κοιτασμάτων προκειμένου να ξαναλειτουργήσουν οι σταθμοί τους και να γίνουν εμπορικά βιώσιμοι. Επόμενο είναι να καλοβλέπουν και το ενδεχόμενο εισαγωγής κυπριακού αερίου.
Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε πως η συμφωνία Κύπρου-Ισραήλ αποτελεί μια μεγάλη απάντηση στο ενεργειακό «φλερτ» του Ισραήλ με την Τουρκία με αφορμή την πρόσφατη ελαφρά βελτίωση των διμερών τους σχέσεων. Τόσο η Άγκυρα, όσο και τουρκικοί όμιλοι καλούν τους Ισραηλινούς να συνεργαστούν για την κατασκευή ενός αγωγού που θα εξάγει το αέριο του Λεβιάθαν στην Τουρκία. Ο αγωγός θα περνά αναγκαστικά μέσα από την κυπριακή ΑΟΖ και για το λόγο αυτό οι Τούρκοι θέλουν να πείσουν το Τελ Αβίβ να πιέσει τη Λευκωσία να τον δεχτεί, δεδομένων των καλών τους σχέσεων και της συμμετοχής των Delek-Avner στο οικόπεδο 12.
Η Λευκωσία, όμως, προχωρά με τον δικό της σχεδιασμό και πρέπει να κινηθεί με ταχύτητα προκειμένου να καθορίσει αυτή τις εξελίξεις στην περιοχή, στον βαθμό του εφικτού.
(του Χάρη Αποσπόρη)